Nâng cao chất lượng xét xử từ phiên tòa rút kinh nghiệm
Thông qua các phiên tòa rút kinh nghiệm, Viện Kiểm sát nhân dân và Tòa án nhân dân tỉnh, khu vực đã chuẩn hóa quy trình xét xử, nâng cao kỹ năng tranh tụng, hạn chế sai sót, đồng thời củng cố niềm tin của người dân vào hệ thống tư pháp.
Rút kinh nghiệm từ những vụ án phức tạp
Mới đây, Viện KSND và TAND khu vực 4 phối hợp tổ chức phiên tòa rút kinh nghiệm đối với vụ án “Gây rối trật tự công cộng” xuất phát từ mâu thuẫn giữa nhóm của Đặng Anh Tuấn (SN 2006, xã Vĩnh Thịnh) và nhóm của Nguyễn Hữu Chính (SN 2004, xã Bình Khê).
Theo cáo trạng, tối 26-8-2023, 2 nhóm thanh thiếu niên mang theo đá, gạch, vỏ chai bia và gậy lao vào ẩu đả trên QL 19 và ĐT 637 thuộc xã Bình Khê. Đáng chú ý, nhóm của Nguyễn Thanh Huy (SN 2005, xã Bình Phú) dù không có thù tức hay quen biết với nhóm Tuấn vẫn tham gia gây náo loạn khu vực.
Vụ án được đánh giá phức tạp do có nhiều nhóm thanh thiếu niên tham gia, phần lớn dưới 18 tuổi. Việc xác định vai trò đồng phạm, mức độ lôi kéo giữa các nhóm và làm rõ động cơ phạm tội chồng chéo cũng gặp nhiều khó khăn.
Tại phiên tòa, kiểm sát viên giữ quyền công tố chủ động xét hỏi, bóc tách từng hành vi, làm rõ nguyên nhân phát sinh mâu thuẫn và mức độ tham gia của từng bị cáo. Chủ tọa điều hành chặt chẽ, yêu cầu đối chiếu lời khai, phân tích hành vi chuẩn bị hung khí, truy đuổi và đập phá tài sản.
Trong khi đó, Viện KSND khu vực 1 phối hợp TAND khu vực 1 tổ chức xét xử rút kinh nghiệm đối với vụ án dân sự “Tranh chấp quyền sở hữu nhà, quyền sử dụng đất và tiền bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất” giữa ông T.N.M. và bà L.T.L (phường Quy Nhơn Nam).
Vụ án được chọn rút kinh nghiệm do nhiều quan hệ tranh chấp chồng chéo về nguồn gốc, phân chia, cho mượn và bồi thường đất. Tính pháp lý phức tạp đòi hỏi kiểm sát viên nắm chắc hồ sơ, số hóa tài liệu và báo cáo bằng sơ đồ tư duy.
Tại phiên tòa, kiểm sát viên làm rõ chứng cứ, quan hệ tranh chấp; quan điểm giải quyết được HĐXX chấp nhận, tuyên buộc bị đơn giao trả đất và tiền bồi thường.
Theo bà Phạm Hoàng Thu Thủy, Viện trưởng Viện KSND khu vực 1, vụ án được đưa vào diện rút kinh nghiệm vì thể hiện rõ các dạng tranh chấp dân sự phức tạp hiện nay: Nguồn gốc đất kéo dài qua nhiều thế hệ, giấy tặng cho, cho mượn đan xen và việc kê khai bồi thường không thống nhất. Đây là “bài học thực tế” giúp kiểm sát viên rèn kỹ năng đánh giá chứng cứ, xác định quan hệ pháp lý trọng tâm và ứng dụng số hóa hồ sơ trong công tác kiểm sát.
“Từ đầu năm đến nay, đơn vị đã phối hợp tổ chức 31 phiên tòa rút kinh nghiệm ở nhiều lĩnh vực, qua đó chuẩn hóa quy trình kiểm sát, nâng cao chất lượng tranh tụng và tăng hiệu quả phối hợp giữa các cơ quan tố tụng”, bà Thủy cho biết thêm.
Đây chỉ là 2 trong số nhiều vụ án phức tạp được 2 ngành lựa chọn xét xử rút kinh nghiệm, nhằm nâng cao chất lượng công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử. Từ ngày 15-11-2024 đến 14-11-2025, Viện KSND và TAND 2 cấp đã phối hợp tổ chức 244 phiên tòa rút kinh nghiệm, trong đó có một phiên tòa trực tuyến kết nối hơn 180 điểm cầu thuộc địa bàn thẩm quyền của Tòa Phúc thẩm TAND Tối cao.
Việc tranh tụng tại tòa được thực hiện sôi nổi và chặt chẽ góp phần xét xử đúng tội, đúng người không lọt tội phạm - Trong ảnh: Kiểm sát viên giữ quyền công tố tại phiên tòa lập luận về hành vi phạm tội của các bị cáo. Ảnh: K.Anh
Chuẩn hóa quy trình, nâng hiệu quả tranh tụng
Ngay từ đầu năm, TAND và Viện KSND 2 cấp đã thống nhất ký kế hoạch liên ngành, lựa chọn các vụ án phức tạp, có nhiều bị cáo, có luật sư tham gia để tổ chức xét xử rút kinh nghiệm. Cách làm này được xem là giải pháp trọng tâm nhằm nâng cao chất lượng xét xử theo yêu cầu cải cách tư pháp, đồng thời giữ vững tiến độ giải quyết án.
Nhờ đó, tỷ lệ bản án và quyết định bị hủy, sửa do nguyên nhân chủ quan giảm còn 0,4%, thấp hơn 1,1% so với chỉ tiêu Quốc hội quy định (không vượt quá 1,5%). Các vụ án hình sự đều được xét xử nghiêm minh, đúng pháp luật; đáng chú ý, không có vụ án nào bị kết luận oan, không có trường hợp bỏ lọt tội phạm. Hoạt động tranh tụng tại tòa được thực hiện thực chất, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của bị cáo, bị hại và các bên tham gia tố tụng.
Theo Phó Chánh án TAND tỉnh Văn Thanh Gia, việc duy trì các phiên tòa rút kinh nghiệm đã tạo chuyển biến rõ trong chất lượng giải quyết án, nhất là với các vụ việc phức tạp. Hoạt động này trở thành môi trường tự đào tạo hiệu quả, giúp thẩm phán và thư ký tích lũy kinh nghiệm thực tiễn, nâng cao kỹ năng xét hỏi, điều hành và xử lý tình huống tại tòa.
Còn Viện trưởng Viện KSND tỉnh Lê Trung Hưng đánh giá, hoạt động này tạo bước chuyển rõ trong nâng cao chất lượng tranh tụng và xử lý tình huống tại tòa. Hoạt động trao đổi, phân tích sau mỗi phiên xét xử giúp kiểm sát viên chủ động hơn trong chuẩn bị hồ sơ, xây dựng luận tội và ứng phó với diễn biến phát sinh, góp phần bảo đảm tính khách quan và chặt chẽ của quá trình xét xử.
“Đây không chỉ là hình thức sinh hoạt nghiệp vụ thường xuyên mà còn là công cụ quan trọng để nâng cao năng lực đội ngũ. Việc phân tích sâu từng tình huống sau phiên tòa giúp kiểm sát viên rèn kỹ năng tranh tụng và xét hỏi bài bản hơn”, ông Hưng nhấn mạnh.
Có thể nói, việc duy trì phiên tòa rút kinh nghiệm giúp giảm sai sót, đảm bảo bản án chính xác và đúng pháp luật, đồng thời chuẩn hóa quy trình, tăng minh bạch và củng cố niềm tin của nhân dân vào hoạt động tư pháp.
