Nâng cao chất lượng xuất bản phẩm trong tình hình mới

Đồng chí Phan Xuân Thủy, Phó Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, phát biểu tại Hội thảo. Ảnh: VGP/DA

Các đồng chí: Phan Xuân Thủy, Phó Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương; Phạm Minh Tuấn, Chủ tịch Hội Xuất bản Việt Nam, Phó Tổng biên tập Tạp chí Cộng sản, chủ trì Hội thảo. Tham dự hội thảo có đại diện lãnh đạo các ban, bộ, ngành, đoàn thể Trung ương; các cơ quan chỉ đạo, quản lý, những người làm công tác xuất bản, các chuyên gia, nhà khoa học...

Hai mươi năm qua, Chỉ thị số 42-CT/TW là cơ sở chính trị quan trọng để hoạt động xuất bản phát triển. Với sự quan tâm của Đảng và Nhà nước, những chủ trương lớn của Đảng đã được thể chế hóa thành nhiều chính sách quan trọng giúp ngành xuất bản từng bước phát triển, tiếp tục khẳng định vị thế là một lĩnh vực tư tưởng - văn hóa quan trọng của Đảng, Nhà nước và nhân dân, là một bộ phận của nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. Hoạt động xuất bản đã phục vụ hiệu quả các nhiệm vụ chính trị của đất nước, đáp ứng tốt hơn nhu cầu ngày càng cao và đa dạng của nhân dân. Các chỉ số phát triển về đầu sách, bản sách có sự tăng trưởng nhất định. Nội dung của một số mảng sách có chuyển biến tích cực.

Năng lực của một số nhà xuất bản được tăng cường, nhiều nhà xuất bản đã xây dựng khang trang, đổi mới trang thiết bị, hướng dẫn tới tiêu chuẩn hiện đại và chuyên nghiệpMột số nhà xuất bản đã có bước phát triển tương đối vững chắc, vừa thực hiện tốt nhiệm vụ chính trị, vừa sản xuất kinh doanh hiệu quả. Năng lực tài chính của toàn ngành được nâng cao so với những năm trước. Năm 2023, mặc dù chịu nhiều tác động tiêu cực từ suy thoái kinh tế toàn cầu nhưng ngành xuất bản vẫn xuất bản tỷ trọng lớn. Chất lượng xuất bản phẩm có nhiều chuyển biến tích cực. Nội dung và thể loại xuất bản phẩm ngày càng phong phú, hấp dẫn, đa dạng, phục vụ kịp thời các nhiệm vụ chính trị, đáp ứng nhu cầu của bạn đọc. Việc ứng dụng công nghệ, thực hiện chuyển đổi số trong ngành được đẩy mạnh.

Với sự chỉ đạo kịp thời, sâu sát của các cơ quan chỉ đạo, quản lý; sự quan tâm hỗ trợ của các cơ quan chủ quản và trên hết là sự nỗ lực phấn đấu của nhà xuất bản, của mỗi biên tập viên đã tạo nên sự phong phú, đa dạng về thể loại, đề tài, chất lượng nội dung sách ngày một nâng lên.

Tại Hội thảo, các đại biểu đã tập trung thảo luận một số nội dung chính như: Khẳng định vị trí vai trò của hoạt động xuất bản với tư cách là một lĩnh vực chính trị, tư tưởng văn hóa quan trọng của Đảng, đánh giá khách quan, toàn diện về chất lượng nội dung xuất bản phẩm trong thời gian qua. Trên cơ sở đó, đề xuất những quan điểm chỉ đạo, chủ trương, chính sách lớn của Đảng và Nhà nước đối với hoạt động xuất bản bảo đảm tính khả thi, hiệu quả và thiết thực nâng cao chất lượng xuất bản phẩm cũng như bảo đảm cho sự phát triển chung của ngành xuất bản.

Bên cạnh đó, đề ra những giải pháp cụ thể góp phần nâng cao chất lượng xuất bản phẩm trên cơ sở phân tích và làm rõ vai trò, trách nhiệm của từng cấp, từng khâu, từng tổ chức, cá nhân trong việc định hướng đề tài, xây dựng bản thảo, biên tập nội dung, hoàn thiện và phổ biến những tác phẩm hay, công trình nghiên cứu có giá trị.

Đánh giá đầy đủ những tác động tích cực (và cả ảnh hưởng không mong muốn) của công nghệ số, môi trường mạng, sự ứng dụng rộng rãi của trí tuệ nhân tạo (AI) và chủ động đề xuất các giải pháp ứng dụng công nghệ, nhất là công nghệ kỹ thuật mới trong công tác biên tập xuất bản sách, thực hiện chuyển đổi số trong lĩnh vực xuất bản bảo đảm phù hợp xu hướng phát triển của thời đại.

Đánh giá đúng và thực chất về chính sách phát triển nguồn nhân lực và nâng cao chất lượng đội ngũ lãnh đạo nhà xuất bản, đội ngũ biên tập viên trong tình hình mới, đề xuất những giải pháp nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, nhất là chất lượng đội ngũ biên tập viên các nhà xuất bản.

Trao đổi những kết quả nghiên cứu, tìm hiểu mô hình xuất bản, mô hình quản trị, quy trình biên tập, xuất bản hiện đại của các nhà xuất bản và nền xuất bản trên thế giới; gợi mở những bài học thiết thực cho xuất bản Việt Nam trong bối cảnh hội nhập ngày càng sâu rộng hiện nay.

Trao đổi kinh nghiệm, tổng kết, đánh giá những cách làm hay, phương pháp làm hiệu quả trong việc tổ chức thực hiện và xử lý những đề tài khó, đề tài quan trọng, phức tạp, nhạy cảm,... để từ đó nâng cao chất lượng nội dung xuất bản phẩm, vừa bảo đảm các yêu cầu chính trị, tư tưởng vừa đáp ứng được nhu cầu đọc, học tập, nghiên cứu của đông đảo độc giả.

GS.TS Đinh Xuân Dũng - nguyên Phó Chủ tịch chuyên trách Hội đồng Lý luận, Phê bình Văn học, Nghệ thuật Trung ương - chia sẻ về nhiều băn khoăn, lo lắng cho sự phát triển của ngành Xuất bản trong thời gian qua của các Nhà xuất bản. Vượt qua những khó khăn, thách thức nhưng xuất bản phẩm hiện nay đã chiếm lĩnh các lĩnh vực khác nhau của đất nước; nhiều bộ sách, tủ sách đã đáp ứng được nhu cầu của người đọc với những đối tượng khác nhau, góp phần phổ cập hóa tri thức, nâng cao nhu cầu văn hóa đọc của nhân dân, góp phần nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực và bồi dưỡng nhân tài theo yêu cầu của Đảng và đáp ứng nhiệm vụ chính trị trong giai đoạn mới.

Tuy nhiên, GS.TS Đinh Xuân Dũng cho biết, vẫn còn nhiều những cuốn sách sao chép, chất lượng không cao; những cuốn sách có những lỗi không đáng có, có những cuốn sách chưa đầy 200 trang nhưngcó hơn 150 lỗi. Sách cho vùng sâu, vùng xa, những "vùng trũng" về mặt văn hóa rất cần sách nhưng hiện nay vẫn còn thiếu.

GS.TS Đinh Xuân Dũng cho rằng, đã đến lúc cần phải có sự thay đổi cơ bản về nhận thức đối với lĩnh vực Xuất bản, do đó cần tập trung trí tuệ để xây dựng Chỉ thị mới về Xuất bản nhằm đáp ứng những yêu cầu của thời kỳ mới, cho một bước phát triển mới của Xuất bản, bởi hiện nay đất nước đang chuyển động mạnh mẽ, thực hiện công cuộc sắp xếp, tinh gọn, cơ cấu lại tổ chức, cán bộ; nếu không kịp thời thay đổi ngành xuất bản sẽ tụt hậu.

PGS.TS. Nhạc sĩ Đỗ Hồng Quân - Chủ tịch Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật Trung ương - cho rằng, so với yêu cầu phát triển đất nước trong tình hình mới, cần thẳng thắn nhìn nhận rằng những thành tựu đạt được trong lĩnh vực văn hóa-văn học nghệ thuật trong những năm gần đây còn bộc lộ một số yếu kém, khuyết điểm, chưa đáp ứng được yêu cầu và kỳ vọng của Đảng và Nhà nước, của nhân dân. Đó là sự vắng bóng của những công trình, những tác phẩm có tầm vóc, được công chúng trong và ngoài nước ghi nhận, đánh giá cao. Và đặc biệt là số lượng tác phẩm ngày càng nhiều, song còn ít tác phẩm có giá trị cao về tư tưởng và nghệ thuật, trong đó có không ít tác phẩm và hoạt động chưa thể hiện được tính chất tiên tiến và bản sắc dân tộc.

Để góp phần khuyến khích, góp phần nâng cao chất lượng xuất bản phẩm trong tình hình mới, PGS.TS Đỗ Hồng Quân đề xuất cần có một nghị quyết chuyên đề mới của Bộ Chính trị về phát triển văn học, nghệ thuật Việt Nam, điều này rất cần thiết trong việc định hướng, mở đường cho sự phát triển văn học, nghệ thuật nước nhà trong tình hình mới. Cần có sự đổi mới, căn bản và toàn diện theo hướng tăng cường các nguồn lực đầu tư từ Nhà nước về tài chính, cơ sở vật chất và nhất là về cơ chế, nhưng phải xác định đầu tư đúng trọng tâm, trọng điểm mới phát huy được hiệu quả tối ưu, tránh được lãng phí. Trong đó, ưu tiên đầu tư để phát triển đội ngũ và tổ chức, phát triển đội ngũ văn nghệ sĩ để sáng tạo ra những tác phẩm mới, phát hiện sớm các tài năng nghệ thuật từ tập trung chăm sóc, đào tạo, bồi dưỡng. Ưu tiên đầu tư phát triển những môn nghệ thuật truyền thống, hàn lâm; những ấn phẩm nghiên cứu lỹ luận phê bình, về nghệ thuật hàn lâm, nghệ thuật dân tộc, những tập hồi ký của văn nghệ sĩ về nghề, sự nghiệp, kinh nghiệm trong sáng tác... Cần có cơ chế chính sách để nhìn nhận đó như là di sản của các văn nghệ sĩ để lại cho thế hệ mai sau.

Phát biểu kết luận Hội thảo, đồng chí Phan Xuân Thủy, Phó Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương - khẳng định, các ý kiến phát biểu và tham luận gửi đến Hội thảo là kết quả của sự nghiên cứu công phu, nghiêm túc và tâm huyết, trách nhiệm của các chuyên gia, nhà khoa học, những người làm công tác xuất bản, cung cấp thêm nhiều luận chứng, luận cứ, góc nhìn làm sâu sắc thêm những vấn đề liên quan đến chủ đề của Hội thảo. Nhiều tham luận, nhiều ý kiến phát biểu tâm huyết, mang theo trăn trở về ngành xuất bản, in và phát hành; trách nhiệm đề xuất các giải pháp rất sâu sắc, thiết thực để nâng cao chất lượng, hiệu quả nội dung xuất bản phẩm, thúc đẩy sự phát triển của công tác xuất bản trong kỷ nguyên mới của dân tộc.

Nhấn mạnh bối cảnh sau hơn 20 năm thực hiện Chỉ thị số 42-CT/TW hoạt động xuất nội góp phần tích cực vaaof việc tuyên truyền đã và đang đặt ra những yêu cầu mới đối với việc nâng cao chất lượng hoạt động xuất bản nói chung và đối với chất lượng nội dung xuất bản phẩm nói riêng, Phó Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương Phan Xuân Thủy chỉ rõ một số nhiệm vụ và giải pháp cần tập trung triển khai trong thời gian tới.

Một là, tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, phát huy vai trò, trách nhiệm của cấp ủy đảng, sự quản lý của Nhà nước; sự phối hợp với Hội Xuất bản Việt Nam và cơ quan liên quan, cơ quan chủ quản xuất bản nhằm giữ vững vai trò lãnh đạo, định hướng để xuất bản thực hiện tốt sứ mệnh của mình trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên thịnh vượng, giàu mạnh và phát triển.

Hai là, các cơ quan lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý cần khẩn trương hoàn thiện thể chế, chính sách, nhất là sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành mới các quy định của Đảng, cơ chế chính sách của Nhà nước nhằm tháo gỡ các điểm nghẽn, rào cản trong việc tạo động lực thúc đẩy hoạt động xuất bản nói chung và nội dung xuất bản phẩm nói riêng.

Tiếp tục thể chế hóa Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam trong thời gian từ năm 2016 đến nay, đồng thời ban hành chiến lược mới phù hợp hơn với tình hình mới, trong đó, chú trọng tới lĩnh vực văn học, nghệ thuật. Xem xét triển khai một số chủ trương, chính sách lớn thúc đẩy sách có nội dung tốt, hay như hình thành Quỹ hỗ trợ Xuất bản, Quỹ dịch thuật hay phong trào hưởng ứng Toàn dân đọc sách nhân Ngày 21/4 hằng năm để các nhà sách, công ty sách cùng hưởng ứng, tạo ra giá trị chung cho thị trường sách...

Ba là, tăng cường những giải pháp mạnh mẽ để chăm lo đào tạo, phát triển đội ngũ văn nghệ sĩ - những "chiến sĩ trên mặt trận văn hóa" cho hôm nay và mai sau có đủ năng lực và điều kiện cống hiến nhiều nhất cho sự nghiệp phát triển của đất nước.

Bốn là, ưu tiên bố trí nguồn lực, đẩy mạnh đầu tư cơ sở vật chất, kỹ thuật, chuyển đổi số cho hoạt động xuất bản. Gắn chặt giữa nâng cao chất lượng nội dung xuất bản phẩm với ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số quốc gia theo Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị.

Năm là, cần sớm có quan điểm và nhận thức về việc liên kết giữa nhà xuất bản và các Công ty, Nhà sách bằng cơ chế hợp tác minh bạch, rõ ràng, tạo động lực tăng trưởng ngành xuất bản nói chung và xuất bản phẩm nói riêng.

Sáu là, nâng cao hiệu quả hợp tác quốc tế về xuất bản và chủ động tham gia khai thác bản quyền và quảng bá xuất bản phẩm Việt ra thế giới; đồng thời thúc đẩy các hoạt động giao lưu, trao đổi học thuật trong xuất bản.

Đồng chí Phan Xuân Thủy đề nghị, Ban Tổ chức Hội thảo tiếp thu tối đa các ý kiến đóng góp sâu sắc của các đại biểu, các nhà khoa học; khẩn trương chắt lọc kết quả hội thảo để bổ sung, nâng cao chất lượng các sản phẩm của Đề án tổng kết Chỉ thị 42-CT/TW trình Ban Bí thư trong quý III/2025.

Nguồn: VGP

Diệp Anh