Nâng cao giá trị lúa đặc sản

Trên địa bàn tỉnh đã hình thành vùng sản xuất lúa đặc sản đặc sản như Tân Trào (Sơn Dương), Kim Phú (Yên Sơn), Minh Hương (Hàm Yên)… Các giống lúa đặc sản bao gồm BC15, nếp cái hoa vàng, Bắc Thơm 7, T10 chất lượng cơm thơm, dẻo, ngon, giàu dinh dưỡng. Tuy nhiên, trước đây việc gieo cấy lúa đặc sản chủ yếu mang tính tự phát, diện tích nhỏ, giống cũ, quy trình sản xuất lạc hậu dẫn đến năng suất thấp.

Trước thực trạng đó, ngành Nông nghiệp tỉnh đã tích cực chuyển đổi cơ cấu giống lúa, ưu tiên đưa các giống lúa chất lượng cho hiệu quả kinh tế cao vào gieo trồng nhằm thúc đẩy sản xuất nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị trên cùng đơn vị diện tích.

Người dân xã Kim Phú (Yên Sơn) thu hoạch lúa chất lượng cao. Ảnh: Đoàn Thư.

Xã Kim Phú (Yên Sơn) có điều kiện tự nhiên và thổ nhưỡng phù hợp để phát triển các giống lúa đặc sản, diện tích không ngừng mở rộng. Năm 2015, xã gieo cấy gần 100 ha lúa chất lượng cao, đến vụ mùa năm 2019, toàn xã đã gieo cấy trên 200 ha lúa chất lượng cao ở hầu hết các thôn. Giống được người dân sử dụng là Bắc thơm 7, J02 và T10, năng suất lúa đạt bình quân hơn 200 kg/sào, nhưng giá trị cao hơn so với sản xuất lúa thường.

Gia đình ông Nguyễn Đình Bảo, xóm 10, xã Kim Phú có 2 mẫu ruộng, trước đây chủ yếu gieo cấy giống KM18, BC15, tuy nhiên năng suất lúa kém dần do sâu bệnh. Từ năm 2015, gia đình chuyển sang trồng lúa Bắc thơm 7, J02, T10 là giống lúa ngắn ngày, cho năng suất cao, khả năng chống chịu sâu bệnh tốt, đặc biệt là bệnh khô vằn, bạc lá ở vụ mùa. Năng suất bình quân đạt từ 200 - 220 kg/sào, giá bán cao hơn gấp 2 lần so với một số loại lúa thông thường khác.

Mô hình trình diễn trồng lúa đặc sản tại xã Tân Trào (Sơn Dương).

Gạo đặc sản Tân Trào (Sơn Dương) được nhiều người biết đến với chất lượng gạo dẻo, thơm, ngon, giá bán vào khoảng 25.000 đồng/kg. Tuy nhiên, năng suất lúa giảm dần do người dân tự để lại giống cho sản xuất vụ sau nên bị thoái hóa, khả năng chống chịu sâu bệnh giảm, năng suất chỉ vào khoảng 1,6 - 1,8 tạ/sào. Trước thực trạng đó, huyện Sơn Dương đã đưa vào trồng thử nghiệm tại cánh đồng trồng lúa đặc sản những giống lúa mới có năng suất, chất lượng cao để tìm ra giống lúa có hiệu quả tối ưu dần thay thế giống cũ. Trong đó, vụ mùa năm 2019, huyện đã thực hiện gieo cấy 3 ha mô hình sản xuất lúa theo quy trình hữu cơ tại cánh đồng thôn Tân Lập, xã Tân Trào với giống lúa Đài thơm 8, hiện nay lúa đang bắt đầu vào chắc hạt chuẩn bị cho thu hoạch.

Sản phẩm gạo đặc sản Tân Trào.

Ông Nguyễn Đại Thành, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết, canh tác lúa đặc sản cho hiệu quả kinh tế cao là điều đã được kiểm chứng qua thực tiễn sản xuất. Tuy nhiên, hiện nay trên toàn tỉnh mới chỉ có 6.247 ha lúa đặc sản chất lượng cao, diện tích sản xuất lúa chất lượng cao chưa nhiều do một số nguyên nhân như: Biện pháp kỹ thuật canh tác chưa hợp lý, lạm dụng phân bón vô cơ và thuốc bảo vệ thực vật làm ảnh hưởng đến chất lượng lúa đặc sản. Bên cạnh đó, việc sản xuất và tiêu thụ lúa đặc sản trong những năm qua còn nhiều hạn chế do chưa có sự liên kết chặt chẽ giữa người trồng lúa với các đơn vị thu mua; ít sản phẩm gạo có thương hiệu.

Để tiếp tục phát triển diện tích lúa đặc sản cần quy hoạch cánh đồng lớn ứng dụng tiến bộ khoa học - kỹ thuật vào sản xuất chuyên canh. Đồng thời, tổ chức sản xuất theo hướng liên kết nông dân với doanh nghiệp đảm bảo lợi ích cho cả đôi bên; tăng cường công tác xúc tiến thương mại, quảng bá thương hiệu sản phẩm gạo đặc sản gắn với phát triển sản xuất để đưa thương hiệu gạo phát triển rộng rãi trên thị trường.

Bài, ảnh: Cao Huy