Nâng cao hiệu quả quản lý, giám sát người cai nghiện ma túy

Cần bổ sung quy định về biện pháp giám sát điện tử

Theo ĐBQH Lê Nhật Thành, thực tiễn hiện nay cho thấy lực lượng công an cấp xã đang gặp nhiều khó khăn trong công tác quản lý người cai nghiện ma túy tự nguyện tại gia đình, cộng đồng; người đang điều trị nghiện bằng thuốc thay thế và người bị quản lý sau cai nghiện; nhiều trường hợp thay đổi nơi cư trú; đặc biệt, là người không có nơi cư trú ổn định, dẫn đến không được giám sát chặt chẽ, tái sử dụng trái phép chất ma túy hoặc vi phạm pháp luật... Đại biểu đánh giá các biện pháp quản lý thủ công như hiện nay chưa đủ hiệu quả, không thể kiểm soát 24/24 giờ.

"Do vậy, cần bổ sung quy định về biện pháp giám sát điện tử với các đối tượng: người cai nghiện ma túy tại gia đình, cộng đồng, người điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế và người bị quản lý sau cai nghiện ma túy. Đồng thời, đề nghị giao Chính phủ quy định chi tiết nội dung này", ĐBQH Lê Nhật Thành đề xuất.

ĐBQH Lê Nhật Thành phát biểu thảo luận tại Tổ 1

Đại biểu cũng đánh giá, trên thực tế hiện nay, công tác xác định tình trạng nghiện, thi hành quyết định đưa người vào cơ sở cai nghiện bắt buộc đối với những người không có nơi cư trú ổn định gặp nhiều khó khăn, nhiều trường hợp đối tượng bỏ trốn, đi khỏi địa phương không khai báo tạm vắng... nên công an cơ sở không tiến hành được việc xác định tình trạng nghiện và không thi hành được quyết định đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc.

Trong khi đó, vẫn có thực tế sau khi xác định tình trạng nghiện và có kết quả đối tượng nghiện ma túy thuộc trường hợp phải đưa đi cơ sở cai nghiện bắt buộc thì cơ chế quản lý trong thời gian chờ lập hồ sơ đề nghị cai nghiện bắt buộc chưa đầy đủ, chặt chẽ, nhiều trường hợp đã bỏ trốn trong thời gian này.

Từ thực tiễn trên, ĐBQH Lê Nhật Thành đề xuất cần bổ sung quy định về biện pháp quản lý tại cơ sở cai nghiện bắt buộc đối với người đã được xác định tình trạng nghiện và thuộc trường hợp phải đưa đi cai nghiện bắt buộc trong thời gian đang chờ lập hồ sơ đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc. Thẩm quyền do Trưởng Công an cấp xã quyết định, trong thời gian quản lý được hưởng chế độ như người đang cai nghiện tại cơ sở cai nghiện bắt buộc; thời gian quản lý được trừ vào thời gian cai nghiện bắt buộc...

"Đề nghị giao Bộ Công an chủ trì, phối hợp với Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao và các cơ quan có liên quan hướng dẫn cụ thể nội dung này", ĐBQH Lê Nhật Thành nêu rõ.

Theo ĐBQH Lê Nhật Thành, quy định hiện hành của Luật Xử lý vi phạm hành chính cho phép trường hợp người đang chấp hành quyết định áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc mà bị truy cứu trách nhiệm hình sự và bị tuyên án phạt tù thì được miễn chấp hành thời gian còn lại của quyết định cai nghiện bắt buộc. Thực tiễn thời gian qua cho thấy, quy định này bộc lộ một số bất cập, nhiều trường hợp cố tình vi phạm pháp luật hình sự với mức án tù thấp nhằm được miễn chấp hành phần thời gian cai nghiện hoặc vi phạm để không chấp hành thời hạn quản lý sau cai còn lại.

Dự thảo Luật hiện quy định cứng thời gian cai nghiện lần đầu là 24 tháng và cai nghiện lần thứ hai là 36 tháng, trong khi đó một số tội danh như cố ý gây thương tích, gây rối trật tự công cộng, trộm cắp thuộc trường hợp ít nghiêm trọng có mức án tương đối thấp như cải tạo không giam giữ dưới 3 năm hoặc phạt tù từ 3 tháng đến 1 năm. Bên cạnh đó, pháp luật hiện hành cũng chưa có quy định về đình chỉ, hủy bỏ quyết định thi hành biện pháp đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc.

Từ những căn cứ nêu trên, ĐBQH Lê Nhật Thành đề xuất cần bổ sung quy định đối với người đang cai nghiện ma túy mà bị truy cứu trách nhiệm hình sự và bị tuyên án phạt tù thì sau khi chấp hành án phạt tù vẫn phải tiếp tục thi hành cai nghiện, quản lý sau cai nếu thời gian chấp hành án phạt tù ngắn hơn thời gian cai nghiện ma túy và quản lý sau cai nghiện còn lại (thời gian tạm giữ, tạm giam, chấp hành án phạt tù được trừ vào thời gian cai nghiện và quản lý sau cai). Trong trường hợp nếu thời gian chấp hành án phạt tù dài hơn thời gian cai nghiện ma túy và quản lý sau cai thì sẽ được đình chỉ không tiếp tục thi hành quyết định cai nghiện ma túy và quản lý sau cai.

"Ngoài ra, cần bổ sung quy định về đình chỉ trong trường hợp người đang cai nghiện chết trong thời gian chấp hành án phạt tù hoặc đang cai nghiện bắt buộc tại cơ sở cai nghiện bắt buộc, trường giáo dưỡng, quy định về hủy bỏ quyết định trong trường hợp ban hành sai thẩm quyền ra quyết định hoặc sai đối tượng áp dụng", ĐBQH Lê Nhật Thành phân tích.

Quy định rõ về nghĩa vụ của người cai nghiện tự nguyện

Đáng chú ý, đại biểu cũng chỉ rõ Luật Phòng, chống ma túy hiện hành chưa có quy định về việc tổ chức lao động trị liệu cho người cai nghiện ma túy tại cơ sở cai nghiện ma túy công lập, tư nhân, trường giáo dưỡng bởi hiện nay đang thực hiện theo Nghị định 116/2021/NĐ-CP ngày 21/12/2021 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Phòng, chống ma túy, Luật Xử lý vi phạm hành chính về cai nghiện ma túy và quản lý sau cai nghiện ma túy. Trong khi đó, thực tiễn thi hành còn một số khó khăn, vướng mắc như chưa có quy định cụ thể về sử dụng kết quả lao động, phối hợp với các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân thực hiện tổ chức lao động trị liệu, học nghề...

Vì vậy, ĐBQH Lê Nhật Thành đề xuất bổ sung quy định về việc sử dụng kết quả lao động trị liệu (nếu có) để đảm bảo quyền lợi của người cai nghiện khi lao động trị liệu, bảo đảm các nguyên tắc như: các hình thức lao động trị liệu do cơ quan có thẩm quyền quy định; nghiêm cấm việc tổ chức cho người cai nghiện ma túy lao động, sản xuất ngoài các hình thức lao động trị liệu; kết quả lao động trị liệu được sử dụng để phục vụ cho người cai nghiện ma túy... và giao Chính phủ quy định chi tiết nội dung này.

Đáng chú ý, trong thực tiễn hiện nay, công tác quản lý, giám sát người đang cai nghiện tự nguyện tại gia đình, cộng đồng, điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế, quản lý người sau cai nghiện còn gặp khó khăn. Nhiều đối tượng không chấp hành quy trình cai nghiện, vi phạm pháp luật chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự, nhưng chưa có cơ chế, chế tài xử lý phù hợp bảo đảm tính răn đe cần thiết, dẫn đến hiệu quả công tác quản lý cai nghiện tự nguyện tại gia đình, cộng đồng, quản lý người sau cai nghiện còn thấp.

ĐBQH Lê Nhật Thành đề xuất cần bổ sung quy định về nghĩa vụ của người cai nghiện tự nguyện tại gia đình, cộng đồng, điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế phải cam đoan tuân thủ nghĩa vụ, thực hiện quy trình cai nghiện, pháp luật trong thời gian bị quản lý.

Phi Long