Nâng cao nhận thức cộng đồng - chìa khóa phát triển công nghiệp tái chế

Rác thải chưa được phân loại đang là rào cản lớn

Theo thống kê từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường, mỗi năm Việt Nam phát sinh khoảng 25 triệu tấn rác thải sinh hoạt, nhưng chỉ khoảng 15% được tái chế, tái sử dụng. Phần lớn rác thải sinh hoạt được chôn lấp hoặc đốt, trong đó tỷ lệ phân loại tại nguồn còn rất thấp.

Đại diện công ty TNHH Sản xuất - Thương mại nhựa Hiệp Phát chia sẻ, nếu người dân phân loại rác tại nguồn, chi phí xử lý của chúng tôi có thể giảm tới 30%. Nhưng hiện nay, phần lớn rác vẫn lẫn lộn, khiến việc tái chế phải qua nhiều công đoạn làm sạch, sàng lọc và làm tăng giá thành sản phẩm.

Chi phí thu gom, phân loại rác vẫn còn khá cao

Thực tế này cho thấy, nâng cao nhận thức của cộng đồng về phân loại rác không chỉ là vấn đề môi trường mà còn trực tiếp quyết định khả năng phát triển của ngành công nghiệp tái chế.

Một yếu tố khác là thói quen mua sắm. Người tiêu dùng thường lựa chọn sản phẩm dựa trên giá cả thay vì ưu tiên yếu tố môi trường. Điều này khiến nhiều doanh nghiệp sản xuất còn e dè trong việc đầu tư nguyên liệu tái chế.

Đại diện Hiệp hội Tái chế chất thải Việt Nam cho biết, khảo sát mới đây của một tổ chức quốc tế cho thấy có tới 70% người trẻ Việt Nam sẵn sàng chi nhiều tiền hơn cho sản phẩm thân thiện môi trường. Đây là tín hiệu tích cực, song để xu hướng này trở thành phổ biến, cần chiến dịch truyền thông mạnh mẽ nhằm thay đổi hành vi tiêu dùng toàn xã hội.

Nhiều sản phẩm tái chế được người tiêu dùng ưa chuộng

Bà Trần Thị Lan, chuyên gia kinh tế tuần hoàn chia sẻ, nếu người tiêu dùng đồng loạt lựa chọn sản phẩm tái chế, doanh nghiệp sẽ tự động chuyển hướng vì thị trường buộc họ phải thay đổi. Chính người dân là lực lượng tạo sức ép mạnh mẽ nhất.

Nâng cao vai trò của giáo dục và truyền thông

Để nâng cao nhận thức, giải pháp quan trọng là đưa giáo dục môi trường vào học đường. Trẻ em khi được rèn thói quen phân loại rác, tiết kiệm tài nguyên từ nhỏ sẽ hình thành ý thức bền vững khi trưởng thành.

Song song đó, các chiến dịch truyền thông cộng đồng cần được tổ chức rộng rãi, thiết thực thay vì chỉ mang tính phong trào. Chẳng hạn, chương trình đổi rác lấy quà, thu gom chai nhựa tại siêu thị, hay ưu đãi cho người dùng mang túi vải khi mua sắm đã chứng minh hiệu quả trong việc lan tỏa thói quen sống xanh.

Thói quen sống xanh ngày càng được lan tỏa trong cộng đồng

Để thay đổi nhận thức cộng đồng, không thể chỉ dựa vào cá nhân. Chính quyền cần đưa ra quy định bắt buộc phân loại rác tại nguồn, đi kèm chế tài xử phạt hợp lý. Nhiều địa phương như Đà Nẵng, TP. Hồ Chí Minh đã bắt đầu thí điểm mô hình này, nhưng cần mở rộng trên phạm vi toàn quốc.

Doanh nghiệp cũng có vai trò không nhỏ. Khi các hãng đồ uống, thời trang hay bán lẻ truyền thông về việc sử dụng nguyên liệu tái chế, họ không chỉ xây dựng thương hiệu mà còn góp phần giáo dục thị trường. Việc dán nhãn “xanh” trên sản phẩm giúp người tiêu dùng dễ dàng nhận diện và lựa chọn.

Điểm mấu chốt để công nghiệp tái chế phát triển không chỉ nằm ở công nghệ hay chính sách, mà còn ở ý thức và hành động cụ thể của từng người dân. Chỉ khi mỗi hộ gia đình quen với việc phân loại rác, mỗi người tiêu dùng sẵn sàng ưu tiên sản phẩm tái chế, thì chi phí tái chế mới giảm, thị trường nguyên liệu tái chế mới mở rộng.

Đại diện công ty TNHH Sản xuất - Thương mại nhựa Hiệp Phát chia sẻ thêm. nếu cộng đồng cùng thay đổi, giá nguyên liệu tái chế chắc chắn sẽ hạ xuống. Khi đó, chúng tôi không chỉ sản xuất hiệu quả hơn mà còn góp phần giải quyết vấn đề rác thải của xã hội.

Nâng cao nhận thức cộng đồng chính là “chìa khóa” để mở ra cánh cửa phát triển công nghiệp tái chế. Đây không chỉ là trách nhiệm của Chính phủ hay doanh nghiệp mà là trách nhiệm chung của toàn xã hội.

Khi mỗi người dân coi việc phân loại rác, ủng hộ sản phẩm tái chế là một phần trong lối sống, Việt Nam sẽ tiến gần hơn tới mục tiêu xây dựng nền kinh tế tuần hoàn, nơi tài nguyên được tái sử dụng liên tục và rác thải không còn là gánh nặng môi trường.

Đức Hiền