Nâng mức hình phạt tù, hình phạt tiền đối với một số tội danh
Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự vừa được Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ 9 quy định tăng mức hình phạt tù khởi điểm và nâng mức hình phạt tiền đối với một số tội danh.
Nâng cao tính răn đe
Theo đó, luật quy định tăng mức hình phạt tù khởi điểm đối với một số tội về môi trường, an toàn thực phẩm, ma túy như tội gây ô nhiễm môi trường (Điều 235), tội vi phạm quy định về quản lý chất thải nguy hại (Điều 236), tội sản xuất trái phép chất ma túy (Điều 248), tội tàng trữ trái phép chất ma túy (Điều 249), tội mua bán trái phép chất ma túy (Điều 251), tội vi phạm quy định về an toàn thực phẩm (Điều 317)...
Chính phủ nhấn mạnh việc nâng mức hình phạt tù nhằm nâng cao tính răn đe của pháp luật hình sự đối với các tội về ma túy, môi trường, an toàn thực phẩm, trong đó có tội gây ô nhiễm môi trường và tội vi phạm quy định về quản lý chất thải nguy hại.
Quốc hội thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự tại Kỳ họp thứ 9. Ảnh: Quốc hội
Theo đó, mức hình phạt khởi điểm phải bảo đảm tính răn đe cần thiết, phù hợp với tính chất, mức độ nguy hiểm của loại tội phạm, qua đó thấy rằng, mức khởi điểm của các Tội gây ô nhiễm môi trường và Tội vi phạm quy định về quản lý chất thải nguy hại chỉ là 3 tháng là không phù hợp, quá nhẹ, trong khi tính chất nguy hiểm của các tội này là rất cao, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe, tính mạng của con người.
Thực tiễn đấu tranh phòng, chống tội phạm về môi trường cho thấy, vì quy định mức phạt tù thấp nên nhiều trường hợp không thể áp dụng biện pháp tạm giam trong quá trình điều tra, làm ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động điều tra các vụ án về môi trường.
Hơn nữa, trong cấu thành của tội gây ô nhiễm môi trường và tội vi phạm quy định về quản lý chất thải nguy hại, mức định lượng dùng làm căn cứ định khung hình phạt ở cuối khung về cơ bản được thiết kế cao gấp 3 lần so với mức định lượng ở đầu khung, ví dụ: 3.000 kilôgam đến dưới 10.000 kilôgam chất thải nguy hại khác; từ 1.000 kilôgam đến dưới 3.000 kilôgam chất thải nguy hại... Do đó, mức hình phạt ở đầu khung và cuối khung cũng cần phải thiết kế cho phù hợp để đảm bảo sự logic và tính công bằng (hình phạt ở cuối khung gấp 2 hoặc 3 lần hình phạt ở đầu khung).
Nâng mức phạt tiền
Việc nâng mức hình phạt tiền, Chính phủ cho biết được tính toán chỉ áp dụng đối với một số tội về hàng giả, môi trường, an toàn thực phẩm, tham nhũng.
Cụ thể, nâng mức hình phạt tiền gấp 2 lần đối với các tội phạm về môi trường, sản xuất, buôn bán hàng giả là lương thực, thực phẩm, phụ gia thực phẩm, thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh, thức ăn dùng để chăn nuôi, phân bón, thuốc thú y, thuốc bảo vệ thực vật, giống cây trồng, giống vật nuôi, an toàn thực phẩm và các tội phạm về tham nhũng.
Thực tiễn phòng ngừa và đấu tranh với các loại tội phạm này cho thấy, đây là những loại tội phạm thu lợi nhuận bất chính rất lớn từ hành vi phạm tội. Tuy nhiên, hiện nay, mức phạt tiền đối với tội này là tương đối thấp, chưa thực sự tương xứng với tính chất của tội phạm, chưa bảo đảm tính răn đe cần thiết, nhiều đối tượng sẵn sàng thực hiện hành vi phạm tội để thu được lợi nhuận, dẫn đến tình trạng “nhờn luật”.
Chính phủ nhấn mạnh việc nâng mức phạt tiền trên phù hợp với đối tượng phạm tội và dựa trên tình hình phát triển kinh tế, xã hội, có tính đến các yếu tố biến động của giá cả, thu nhập bình quân đầu người (có tham chiếu mức lương cơ sở tăng 2,04 lần, thu nhập bình quân đầu người tăng 2,02 lần) tại thời điểm năm 2015 với thời điểm hiện tại.
