Nắng nóng cực điểm hoành hành tại nhiều quốc gia

Nắng nóng xô đổ nhiều kỷ lục

Các chuyên gia thời tiết cho biết, nhiều vùng ở châu Á đang chứng kiến các kỷ lục nhiệt độ liên tục bị “xô đổ” cho dù chỉ mới bước vào mùa hè năm 2024. Trong đó, Ấn Độ nổi lên là điểm nóng đúng nghĩa đen khi nhiều địa phương ghi nhận mức nhiệt hơn 43 độ C, thậm chí chạm ngưỡng kinh hoàng 50 độ C, gần mức nắng nóng nhất mọi thời đại tại quốc gia đông dân nhất thế giới này. Cục Khí tượng Ấn Độ (IMD) đã phải ban hành cảnh báo đỏ về nắng nóng, đồng thời khuyến cáo sóng nhiệt sẽ tiếp tục thiêu đốt.

Người dân Thủ đô New Delhi của Ấn Độ đang phải gồng mình chống chọi với nắng nóng kỷ lục

Nhiệt độ cao kỷ lục đầu mùa hè xảy ra khi cảnh báo đỏ đã được ban hành cho các bang và vùng lãnh thổ như Rajasthan, Punjab, Haryana, Chandigarh, Delhi, miền Tây Uttar Pradesh và Gujarat. Theo đó, Thủ đô New Delhi ngày 28-5 đã hứng chịu một ngày nắng nóng khắc nghiệt đồng thời ghi nhận nhiệt độ tối đa cao nhất mọi thời đại khi chạm tới 49,9 độ C. Đây là mức nhiệt cao nhất ở New Delhi trong 100 năm qua. Trước đó, vùng thủ đô này ghi nhận mức nhiệt độ cao 49,2 độ C vào các ngày 15 và 16-5-2022.

Một số khu vực như Mungeshpur, Najafgarh và Narela đã ghi nhận nhiệt độ lần lượt là 49,9 độ C, 49,8 độ C và 49,9 độ C… trong đó Phalodi của bang Rajasthan đã ghi nhận nhiệt độ cao nhất ở Ấn Độ kể từ ngày 1-6-2019, chạm mức 50 độ C vào ngày 25-5 vừa qua. Trước đó, nắng nóng đã phá vỡ kỷ lục nhiệt độ trên khắp đất nước, thậm chí các vùng đồi núi như Assam, Himachal Pradesh và Arunachal Pradesh cũng ghi nhận mức nhiệt cao nhất từ trước đến nay.

Điều kiện thời tiết cực đoan có nguy cơ gây ra các bệnh về nhiệt, sốc nhiệt cho mọi lứa tuổi. Truyền thông Ấn Độ ngày 24-5 vừa qua đưa tin, đã có ít nhất 9 người tử vong do nghi ngờ say nắng ở bang Rajasthan và với nhiệt độ tại nước này dự kiến sẽ tăng hơn nữa trong bối cảnh đang diễn ra đợt nắng nóng nghiêm trọng.

Không chỉ ở Ấn Độ, tình hình thời tiết khắc nghiệt còn gây ảnh hưởng tới nhiều quốc gia khác trong khu vực Nam Á. Tại Pakistan, Bộ Biến đổi khí hậu cho biết khoảng 26 quận đang phải chịu đợt nắng nóng nghiêm trọng tính đến ngày 23-5, với đợt nhiệt độ cao có thể kéo dài đến ngày 30-5. Nhiệt độ dự kiến sẽ lên tới 50 độ C tại ít nhất 2 thành phố ở tỉnh miền Nam Sindh vào ngày 24-5, làm trì hoãn kỳ thi của học sinh tại nước này.

Tại Đông Nam Á, từ tháng 4 cho tới nay, nhiều quốc gia cũng đang phải chống chọi với nắng nóng như thiêu như đốt, ghi nhận những kỷ lục về nhiệt độ được thiết lập. Chỉ số nóng bức tại Thủ đô Bangkok của Thái Lan vào ngày 2-5 vừa qua lên tới 52 độ C, mức đặc biệt nguy hiểm, trong khi hàng chục tỉnh, thành phố ở nước này hứng chịu những ngày “siêu nắng nóng” từ cuối tháng 4 khi nhiệt độ tối đa đều trên 43 độ C.

43 độ C cũng là nhiệt độ tối đa ở Campuchia những ngày qua, mức cao nhất từng được ghi nhận trong khoảng 170 năm. Tại Lào, ngày 30-4, nhiệt độ ngoài trời đo được lên đến 47 độ C, là mức nhiệt cao nhất trong khu vực Đông Nam Á. Thị trấn Chauk ở miền trung Myanmar ngày 28-4 chứng kiến mức nhiệt 48,2 độ C, mức cao nhất trong tháng 4 từ khi dữ liệu được thống kê cách đây 56 năm. Nhiều vùng của Philippines chịu hạn hán với nhiệt độ 44 độ C, điều chưa từng có vào tháng 4. Nhiệt độ lên tới 50 độ C ở nhiều khu vực khác nhau trên khắp Philippines, do hiện tượng thời tiết El Nino làm tăng thêm sức nóng bao trùm cả nước từ tháng 3 đến 5.

Việt Nam cũng trải qua những ngày nắng nóng đặc biệt gay gắt, trong đó nhiều tỉnh thành miền Nam trải qua đợt nắng nóng kéo dài kỷ lục. Trong đó, số liệu quan trắc ở trạm khí tượng thành phố Vinh ngày 27-4 đã lên đến 41,5 độ C, nếu so sánh với cùng thời kỳ tháng 4 thì đã vượt kỷ lục trước đó là 41,0 độ C vào ngày 19-4-2019, cũng như kỷ lục cao nhất tại thành phố Vinh là 41,0 độ vào ngày 5-5-2023.

Chủ động ứng phó hiệu quả

Điều đáng nói là nắng nóng cháy da cháy thịt đầu mùa hè năm nay diễn ra ngay sau khi thế giới vừa trải qua năm 2023 được ghi nhận là một năm nắng nóng kỷ lục. Tổ chức khí tượng thế giới (WMO) đã chính thức xác nhận, nhiệt độ trung bình toàn cầu năm 2023 là năm nóng nhất trong 174 năm qua, cao hơn khoảng 1,45 độ C so với mức nhiệt độ trung bình nhiều năm.

Cơ quan Giám sát khí hậu Copernicus của Liên minh châu Âu (EU) cũng cho biết, năm 2023 là năm nóng nhất từ trước đến nay trên thế giới. Nắng nóng cực độ cũng đã ảnh hưởng đến nhiều vùng trên thế giới từ Mexico đến Pakistan. Theo cơ quan này, trong 12 tháng qua, 6,3 tỷ người - tức khoảng 80% dân số toàn cầu - đã hứng chịu ít nhất 31 ngày nắng nóng cực độ. Tổng cộng có tới 76 đợt nắng nóng cực độ xảy ra ở 90 quốc gia khác nhau trên mọi châu lục, ngoại trừ Nam Cực. 5 trong số các quốc gia bị ảnh hưởng nặng nề nhất là ở Mỹ Latin.

Một báo cáo của Trung tâm khí hậu Trăng lưỡi liềm đỏ thuộc Hội Chữ thập Đỏ, mạng lưới khoa học World Weather Attribution và tổ chức nghiên cứu phi lợi nhuận Climate Central phối hợp công bố ngày 28-5 cho biết, nếu không có biến đổi khí hậu, thế giới có lẽ đã không có thêm trung bình 26 ngày nắng nóng cực độ trong 12 tháng qua. Trong khi đó, báo cáo của Cơ quan Giám sát khí hậu Copernicus cho biết thêm, nếu không chịu ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, Suriname sẽ chỉ ghi nhận khoảng 24 ngày nắng nóng cực độ thay vì 182 ngày, con số này ở Ecuador là 10 ngày chứ không phải 180 ngày, trong khi ở Guyana 33 ngày thay vì 174 ngày, còn El Salvador là 15 ngày chứ không phải 163 ngày.

Các chuyên gia khí hậu, thời tiết trên thế giới cùng chia sẻ đánh giá rằng, biến đổi khí hậu là một trong những nguyên nhân chính dẫn tới tình trạng nắng nóng khắc nghiệt ngay từ cuối mùa Xuân năm nay ở châu Á. Biến đổi khí hậu đã khiến khả năng xảy ra các đợt sóng nhiệt tăng lên 100 lần trong năm 2023. Theo WMO, châu Á có tốc độ ấm lên nhanh gần gấp đôi kể từ giai đoạn 1961-1990 và kéo theo là các thảm họa tự nhiên như bão, lũ, lốc xoáy xảy ra thường xuyên và nguy hiểm hơn.

Theo Phó tổng Thư ký WMO Ko Barrett, biến đổi khí hậu đang làm gia tăng tần suất và mức độ nghiêm trọng của những đợt thời tiết cực đoan, ảnh hưởng sâu sắc đến xã hội, nền kinh tế và cuộc sống con người. Theo báo cáo Trung tâm khí hậu Trăng lưỡi liềm đỏ thuộc Hội Chữ thập Đỏ, thống kê cho thấy nắng nóng cực độ đã cướp đi sinh mạng của hàng chục nghìn người trong 12 tháng qua. Tuy nhiên, cũng theo cơ quan này, con số thực tế có thể lên tới hàng trăm nghìn hoặc thậm chí hàng triệu người.

Năm 2023, châu Á chịu thiệt hại nặng nề nhất do các mối nguy hiểm liên quan thời tiết, khí hậu và nước. Các nhà khoa học cảnh báo, những tác động trên diện rộng tại một số vùng tập trung đông dân cư nhất trên thế giới, đồng thời kêu gọi các chính phủ khẩn trương hành động để chuẩn bị ứng phó tác động của biến đổi khí hậu, làm mọi cách để giảm thiểu thiệt hại. Các quốc gia cần cắt giảm khí thải nhà kính và đây là cách duy nhất để làm chậm tốc độ nóng lên toàn cầu.

Thế nhưng, cho đến khi những giải pháp dài hạn phát huy tác dụng, các chuyên gia lo ngại số người thiệt mạng sẽ tiếp tục tăng và hàng triệu người sẽ phải đứng trước những lựa chọn khó khăn thảm khốc với mỗi đợt nắng nóng. Đứng trước một mùa hè năm nay được dự báo sẽ vô cùng khắc nghiệt, giới chuyên gia cho rằng châu Á chủ động huy lực các nguồn lực, có biện pháp ứng phó hiệu quả nhằm giảm thiểu xuống mức thấp nhất những thiệt hại do nắng nóng gây ra.