Nâng tầm hợp tác địa phương Việt Nam-Nhật Bản: Thiên thời, địa lợi, nhân hòa

Tổng Bí thư Tô Lâm tiếp bà Obuchi Yuko, Hạ nghị sĩ Quốc hội Nhật Bản, Chủ tịch Liên minh Nghị sĩ hữu nghị Nhật-Việt ngày 7/8. (Nguồn: TTXVN)

Kênh hợp tác thiết thực, hiệu quả

Nhật Bản hiện là một trong những đối tác kinh tế quan trọng hàng đầu của Việt Nam: Dẫn đầu về hợp tác ODA và lao động, đứng thứ ba về đầu tư và du lịch, thứ tư về thương mại. Sau gần hai năm nâng cấp quan hệ lên Đối tác chiến lược toàn diện vì hòa bình và thịnh vượng tại châu Á và trên thế giới, quan hệ hữu nghị, hợp tác Việt Nam-Nhật Bản tiếp tục phát triển mạnh mẽ, thực chất và toàn diện trên tất cả các lĩnh vực với nền tảng là sự tin cậy chính trị, giao lưu nhân dân lâu đời và thế mạnh bổ sung lẫn nhau. Hai bên đã nhất trí thiết lập trụ cột hợp tác mới về khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo, hướng tới phát triển bền vững.

Có thể khẳng định, quan hệ Việt Nam-Nhật Bản là một hình mẫu thành công của hợp tác song phương, được xây dựng trên nền tảng hơn 50 năm tin cậy chính trị, tương đồng văn hóa và gắn kết lịch sử.

Trong mạch nguồn tổng thể đó, hợp tác địa phương Việt Nam-Nhật Bản tiếp tục được mở rộng, phát triển hiệu quả và thực chất; trở thành một trụ cột hợp tác quan trọng, thiết thực để tăng cường hợp tác trên các lĩnh vực chính trị, kinh tế, đầu tư, thương mại, du lịch và lao động… đồng thời củng cố nền tảng hữu nghị giữa nhân dân hai nước.

Tôi cho rằng, hợp tác địa phương Việt Nam-Nhật Bản đang ở thế “thiên thời, địa lợi, nhân hòa”, bởi rằng:

Thứ nhất, về quy mô, hơn 110 thỏa thuận hợp tác đã được ký kết giữa các địa phương hai nước, tạo nên mạng lưới gắn kết rộng khắp, với điển hình là những cặp hợp tác như Thành phố Hồ Chí Minh với Osaka, Hà Nội với Fukuoka, Quảng Ninh với Hokkaido, Tottori và Đà Nẵng với Sakai, Yokohama… Hiện có hơn 2.500 doanh nghiệp Nhật Bản đang hoạt động trải rộng trên nhiều tỉnh, thành của Việt Nam. Hợp tác địa phương phát triển đều trên các lĩnh vực với trọng điểm là thương mại đầu tư, nông nghiệp chất lượng cao, nguồn nhân lực, khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và biến đổi khí hậu. Cộng đồng doanh nghiệp Nhật Bản tại Việt Nam được hình thành trong một thời gian dài, “bám rễ” vào nhiều vùng đất Việt, tiếp tục mở rộng và có xu hướng gắn bó lâu dài với thị trường 100 triệu dân.

Thứ hai, hợp tác giữa các địa phương Việt Nam và Nhật Bản luôn nhận được sự ủng hộ, hỗ trợ và tạo điều kiện thuận lợi từ Chính phủ hai bên. Với mong muốn mạnh nguồn hợp tác Việt Nam-Nhật Bản ngày càng mở rộng, Lãnh đạo cấp cao hai nước nhiều lần đề nghị hợp tác giữa các địa phương không chỉ giới hạn trong những lĩnh vực truyền thống mà cần mở rộng sang những lĩnh vực mới.

Việc thiết lập cơ chế Diễn đàn hợp tác địa phương giữa hai nước đã được nhấn mạnh tại Tuyên bố chung về việc nâng cấp quan hệ Việt Nam-Nhật Bản ngày 27/11/2023. Tại cuộc hội đàm ngày 28/4/2025, Thủ tướng hai nước nhất trí về việc tích cực phối hợp tổ chức Diễn đàn địa phương Việt Nam-Nhật Bản vào cuối năm 2025. Chính phủ Việt Nam mong muốn các doanh nghiệp Nhật Bản không chỉ đầu tư tài chính mà còn chia sẻ kinh nghiệm, chuyển giao công nghệ trong các lĩnh vực chuyển đổi xanh, kinh tế tuần hoàn và quản trị doanh nghiệp.

Thứ ba, thế “thiên thời, địa lợi, nhân hòa” còn được thể hiện ở khía cạnh khi trong nước, việc sắp xếp, tổ chức mô hình chính quyền hai cấp bắt đầu từ ngày 1/7/2025 đã tạo bước chuyển lớn trong mô hình quản trị và phát triển địa phương. Công tác phân cấp, phân quyền tiếp tục được các bộ, ngành Trung ương và địa phương triển khai mạnh mẽ, thực chất; góp phần tạo thuận lợi cho các địa phương đẩy mạnh công tác đối ngoại và hợp tác quốc tế để quảng bá tiềm năng, thế mạnh, thu hút nguồn lực bên ngoài phục vụ cho mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, trong đó Nhật Bản là đối tác được đặc biệt hướng tới.

Thứ tư, các Hiệp định thương mại tự do song phương và đa phương mà hai bên tham gia, đặc biệt là Hiệp định Đối tác kinh tế Việt Nam-Nhật Bản (VJEPA); Hiệp định Đối tác Kinh tế toàn diện ASEAN-Nhật Bản (AJCEP); Hiệp định Đối tác toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) và Hiệp định Đối tác Kinh tế toàn diện khu vực (RCEP) đang trở thành những xung lực thúc đẩy hợp tác kinh tế, thương mại giữa Việt Nam-Nhật Bản và doanh nghiệp hai nước sẽ là những chủ thể được hưởng lợi từ các Hiệp định thương mại tự do này.

Chủ tịch nước Lương Cường tiếp ông Nakasone Yasutaka, Hạ nghị sĩ, Trưởng Ban Thanh niên Đảng Dân chủ tự do Nhật Bản (LDP) cùng đoàn đại biểu Ban Thanh niên gồm 60 thành viên là các nghị sĩ Quốc hội, nghị sĩ địa phương, đại diện khu vực tư nhân và học sinh, sinh viên thăm Việt Nam từ ngày 20-22/8. (Nguồn: Quân đội Nhân dân)

“Đồng hành phát triển - Kiến tạo tương lai bền vững”

Diễn đàn hợp tác địa phương Việt-Nhật tại tỉnh Quảng Ninh do Bộ Ngoại giao chủ trì, phối hợp với Đại sứ quán Nhật Bản tại Việt Nam và Ủy ban Nhân dân tỉnh Quảng Ninh tổ chức lần này có ý nghĩa như một lời đáp cho bao kỳ vọng được ấp ủ, thể hiện quyết tâm nâng tầm gắn kết địa phương hai bên. Diễn đàn là cơ chế đối thoại, kết nối cấp địa phương đầu tiên của hai nước, tập trung vào thúc đẩy hợp tác thực chất, hiệu quả trên các lĩnh vực truyền thống, hướng tới những lĩnh vực mới mà hai bên có thế mạnh và nhu cầu.

Với chủ đề “Đồng hành phát triển - Kiến tạo tương lai bền vững”, Diễn đàn hợp tác địa phương Việt - Nhật là hoạt động kết nối toàn diện, kết hợp đa dạng các nội dung về ngoại giao kinh tế, ngoại giao văn hóa và giao lưu nhân dân với các định hướng cụ thể:

Tổng kết, đánh giá kết quả hợp tác địa phương Việt Nam-Nhật Bản thời gian qua: Thông qua phát biểu chỉ đạo của Lãnh đạo cấp cao, các ý kiến trao đổi, đánh giá hiệu quả hợp tác địa phương hai nước trong các lĩnh vực, các thỏa thuận hợp tác đã ký kết; chia sẻ những mô hình hợp tác tiêu biểu, kinh nghiệm trong triển khai hợp tác, những khó khăn, hạn chế và nguyên nhân.

Trao đổi về các nội dung cụ thể nhằm thúc đẩy hợp tác địa phương giữa hai nước theo lĩnh vực: Trao đổi, thảo luận thông qua các phiên chuyên đề về hợp tác trên các lĩnh vực đang được hai nước ưu tiên đẩy mạnh như kinh tế, thương mại, đầu tư, lao động, công nghệ cao, hợp tác văn hóa, giao lưu nhân dân, chú trọng yêu cầu đặt ra trong bối cảnh các địa phương Việt Nam vừa chính thức đi vào vận hành mô hình tổ chức chính quyền hai cấp.

Xây dựng định hướng hợp tác địa phương Việt Nam-Nhật Bản trong giai đoạn phát triển mới: Kiến nghị định hướng thúc đẩy hợp tác địa phương Việt Nam-Nhật Bản trong thời gian tới với các lĩnh vực và biện pháp thực hiện cụ thể, trên cơ sở nhu cầu thực tế của địa phương hai nước và tính khả thi trong triển khai.

Quảng bá văn hóa và giới thiệu các sản phẩm đặc trưng hai nước: Triển lãm địa phương Việt Nam-Nhật Bản được tổ chức trong khuôn khổ Diễn đàn với các hoạt động giao lưu văn hóa và gian trưng bày sản phẩm đặc trưng của địa phương hai nước; tạo không gian để địa phương, tổ chức, doanh nghiệp của hai nước quảng bá hình ảnh và giới thiệu về những tiềm năng, thế mạnh, qua đó tăng cường hiểu biết lẫn nhau và kết nối.

Tăng cường kết nối địa phương, doanh nghiệp hai nước qua các cuộc gặp song phương: Các địa phương, doanh nghiệp hai nước trực tiếp kết nối và trao đổi về nhu cầu hợp tác cụ thể thông qua các cuộc gặp song phương bên lề Diễn đàn.

Ủy viên dự khuyết Trung ương Đảng, Thứ trưởng Thường trực Ngoại giao Nguyễn Minh Vũ tiếp ông Nishimura Teiichi, Chủ tịch Hội Hữu nghị Nhật-Việt khu vực Kansai ngày 5/11. (Ảnh: Quang Hòa)

Người đồng hành tin cậy

Bộ Ngoại giao sẽ song hành trong mỗi nỗ lực nâng tầm hợp tác địa phương Việt Nam-Nhật Bản. Nhận thức sâu sắc rằng đối ngoại địa phương là một trong những binh chủng hợp thành quan trọng của đối ngoại, thời gian qua và trong cả chặng đường phía trước - kỷ nguyên mới của đất nước, Bộ Ngoại giao luôn xác định công tác đối ngoại địa phương là nhiệm vụ trọng tâm, “lấy địa phương là trung tâm phục vụ”, với tinh thần phụng sự, phục vụ và trách nhiệm cao nhất.

Kề vai, sát cánh như “người đồng hành tin cậy” trên khắp dải đất hình chữ S, Bộ Ngoại giao đã hỗ trợ hiệu quả các địa phương trong xây dựng và triển khai chương trình, kế hoạch hoạt động đối ngoại, từng bước hiện thực hóa khát vọng đẩy mạnh hội nhập và hợp tác quốc tế, thiết thực đóng góp cho tiến trình phát triển kinh tế - xã hội của các địa phương.

Với tinh thần đồng hành, hỗ trợ và cùng phối hợp, Bộ Ngoại giao vô cùng vui mừng khi các hội nghị xúc tiến đầu tư - thương mại, du lịch với các đối tác nước ngoài, trong đó có Nhật Bản, “nở rộ” ở nhiều địa phương. FDI đã có mặt ở tất cả các tỉnh, thành phố trong cả nước. Nguồn viện trợ phi chính phủ nước ngoài đóng góp đáng kể cho xóa đói - giảm nghèo và phát triển kinh tế xã hội ở các địa phương Việt Nam… Mảnh ghép sôi động của đối ngoại địa phương hòa chung nhịp nhàng vào dòng chảy đối ngoại của cả nước.

Tôi tin rằng, với quá trình chuẩn bị công phu và kỳ vọng lớn lao từ cả hai phía, được tổ chức tại Quảng Ninh - vùng đất biển năng động, một trong những địa phương tiên phong của cả nước trong tiến trình hội nhập quốc tế, Diễn đàn hợp tác địa phương Việt-Nhật sẽ thành công tốt đẹp, trở thành điểm đến tin cậy, chắp cánh những khát vọng hợp tác của địa phương hai nước, tô điểm cho bức tranh tươi sáng của quan hệ "Đối tác chiến lược toàn diện vì hòa bình và phồn vinh châu Á và thế giới" Việt Nam-Nhật Bản.

Nguyễn Minh Vũ