Nâng tầm quan hệ Đối tác toàn diện Việt Nam - Hoa Kỳ

Tháng 7/2015, lần đầu tiên Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng thăm chính thức Hoa Kỳ nhân dịp kỷ niệm 20 năm bình thường hóa quan hệ ngoại giao giữa hai nước, hai bên đã thông qua Tuyên bố về Tầm nhìn chung quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ, khẳng định tiếp tục triển khai quan hệ sâu sắc, bền vững và thực chất, trên cơ sở tôn trọng Hiến chương Liên hợp quốc, luật pháp quốc tế và thể chế chính trị, tôn trọng độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của nhau.

Ảnh minh họa.

Trong cuộc điện đàm hồi tháng 3 năm nay với Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden khẳng định, Việt Nam là đối tác quan trọng; ủng hộ một Việt Nam “độc lập, tự cường và thịnh vượng”; tái khẳng định tôn trọng độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ và thể chế chính trị của Việt Nam; nhất trí rằng sự tôn trọng là một nền tảng quan trọng của quan hệ hai nước. Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng và Tổng thống Joe Biden đã nhắc lại lời mời thăm cấp cao lẫn nhau. Hai nhà lãnh đạo vui vẻ nhận lời và giao các cơ quan liên quan thu xếp vào thời gian phù hợp.

Phó Tổng thống Hoa Kỳ Kamala Harris trong chuyến thăm Việt Nam tháng 8/2021 khi tiếp xúc với các nhà lãnh đạo cấp cao của Việt Nam đều nhấn mạnh sự ủng hộ của Hoa Kỳ vì một Việt Nam hùng mạnh, độc lập và thịnh vượng.

“Tất cả những gì chúng tôi làm với Việt Nam đều dựa trên niềm tin của chúng tôi vào một Việt Nam hùng mạnh, độc lập, thịnh vượng và kiên cường. Mọi việc chúng tôi làm với Việt Nam đều dựa trên niềm tin chung về toàn vẹn lãnh thổ, chủ quyền, tôn trọng hệ thống chính trị của nhau. Và đây là những quan điểm chung của cả hai bên. Niềm tin chung đó đã được làm sâu sắc hơn trong 10 năm qua và tôi tin rằng trong 10 năm tới, nó sẽ tiếp tục được củng cố”, bà Kamala Harris khẳng định.

Đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam Marc Knapper ngày 6/9 khẳng định, chuyến thăm của Tổng thống Joe Biden đến Việt Nam sắp tới là “sự kiện lịch sử quan trọng”, thể hiện sự coi trọng của Hoa Kỳ với Việt Nam, đồng thời cho thấy “sự trân trọng mà chúng tôi muốn thể hiện với Tổng Bí thư”.

“Việc Tổng thống Joe Biden đến Việt Nam từ ngày 10-11/9 là cách tốt nhất để thể hiện tầm quan trọng mà chúng tôi nhìn nhận đối với mối quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ”, Đại sứ Marc Knapper nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, Đại sứ cũng đề cao mối quan hệ giữa Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng và Tổng thống Joe Biden. Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng lần đầu gặp ông Joe Biden, khi đó là Phó Tổng thống, trong chuyến thăm Hoa Kỳ năm 2015 theo lời mời của Tổng thống Barack Obama. Trong buổi chiêu đãi ở Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ ngày 7/7/2015, ông Joe Biden đã đọc bản tiếng Anh của hai câu thơ trong Truyện Kiều khi nâng ly chúc mừng quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ cùng Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng.

“Tôi nghĩ Phó Tổng thống Joe Biden khi đó và Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã tìm thấy sự đồng điệu. Họ xây dựng quan hệ rất tốt ngay từ đầu, cùng dẫn những câu thơ trong Truyện Kiều. Hai lãnh đạo cũng thường xuyên trao đổi thư trong những năm tiếp theo và có cuộc điện đàm quan trọng hôm 29/3”, Đại sứ Marc Knapper nói thêm; đồng thời bày tỏ tin tưởng chuyến thăm “sẽ rất tích cực và đặc biệt thành công”, cho người dân hai nước thấy chính quyền hai bên đánh giá mối quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ quan trọng như thế nào.

Đại sứ Việt Nam tại Hoa Kỳ Nguyễn Quốc Dũng cho biết, từ khi bình thường hóa quan hệ vào năm 1995, hai nước luôn duy trì trao đổi đoàn, tiếp xúc cấp cao đều đặn. Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng và nhiều lãnh đạo cao cấp của Việt Nam đã đi thăm Hoa Kỳ.

Tổng thống Joe Biden sẽ là Tổng thống Hoa Kỳ thứ 5 đến thăm Việt Nam kể từ ngày 11/7/1995, thời điểm hai nước bình thường hóa quan hệ ngoại giao. Kể từ cột mốc quan trọng này đến nay, mỗi đời Tổng thống Hoa Kỳ đều sang thăm Việt Nam. Các Tổng thống đương nhiệm từng tới thăm Việt Nam trước ông Joe Biden bao gồm: Tổng thống Bill Clinton (thăm tháng 11/2000), Tổng thống George W. Bush (thăm tháng 11/2006), Tổng thống Barack Obama (thăm tháng 5/2016). Trong đó, riêng Tổng thống Donald Trump thăm Việt Nam hai lần. Lần một là vào tháng 11/2017, khi ông đến Việt Nam dự Hội nghị cấp cao APEC. Thời điểm đó ông Trump là Tổng thống Hoa Kỳ đầu tiên thăm Việt Nam ngay trong năm đầu tiên của nhiệm kỳ Tổng thống. Lần hai là vào tháng 2/2019, khi ông sang Việt Nam dự Hội nghị thượng đỉnh Hoa Kỳ - Triều Tiên.

Các cuộc trao đổi đoàn, tiếp xúc cấp cao có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với việc duy trì đà và tạo thêm xung lực cho quan hệ giữa hai nước. Tháng 2/2023, Đại diện Thương mại Hoa Kỳ Catherine Tie đã đến thăm Việt Nam. Theo sau là một loạt chuyến thăm Việt Nam của các quan chức cấp cao Hoa Kỳ như chuyến thăm của Giám đốc Trung tâm Kiểm soát dịch bệnh Hoa Kỳ Rochelle P. Walensky, Tổng Giám đốc Cơ quan phát triển quốc tế Hoa Kỳ (USAID) Samantha Power, Ngoại trưởng Antony Blinken cũng như Bộ trưởng Nông nghiệp Thomas Vilsack và mới nhất là chuyến thăm Việt Nam của Bộ trưởng Tài chính Janet Yellen.

Bên cạnh đó, Hoa Kỳ đã có đoàn đại biểu Quốc hội cấp cao gồm thành viên thuộc hai đảng Dân chủ và Cộng hòa đại diện cho cả Thượng viện và Hạ viện thăm Việt Nam. Một phái đoàn doanh nghiệp Hoa Kỳ lớn nhất từ trước đến nay cũng đã có mặt tại Việt Nam trong tháng 3 năm nay…

Theo Đại sứ Marc Knapper, “tất cả các chuyến thăm này cho thấy Hoa Kỳ quan tâm trở lại ở mức độ rất cao trong mối quan hệ với Việt Nam. Hoa Kỳ rất tin tưởng vào tình hữu nghị với Việt Nam và mong muốn làm sâu sắc hơn nữa mối quan hệ giữa hai nước”.

Kể từ khi thiết lập khuôn khổ quan hệ Đối tác toàn diện tháng 7/2013, mối quan hệ Việt Nam và Hoa Kỳ phát triển sâu rộng, hiệu quả và thực chất trên tất cả các lĩnh vực từ chính trị, ngoại giao, kinh tế - thương mại đến văn hóa, giáo dục, khoa học - công nghệ, y tế, quốc phòng - an ninh, giao lưu nhân dân.

Một trong những động lực quan trọng nhất thúc đẩy quan hệ giữa hai nước là kinh tế. Thương mại hai chiều Việt Nam và Hoa Kỳ đã tăng hơn 5 lần, từ 25 tỷ USD năm 2012 lên gần 140 tỷ USD vào năm 2022, nếu tính từ khi hai nước bình thường hóa quan hệ thì tăng hơn 300 lần. Hoa Kỳ trở thành đối tác thương mại và thị trường xuất khẩu số một của Việt Nam, đồng thời, Việt Nam đã vươn lên vị trí đối tác thương mại lớn thứ 7 của Hoa Kỳ. Đầu tư của Hoa Kỳ vào Việt Nam liên tục tăng, trong khi đầu tư của các doanh nghiệp Việt Nam vào Hoa Kỳ cũng đang trở thành xu thế. Tháng 3/2023, Hoa Kỳ đưa phái đoàn gồm hơn 50 doanh nghiệp tới Việt Nam, điều này phản ánh niềm tin của các công ty Hoa Kỳ vào chính trị và kinh tế Việt Nam, bất chấp những trở ngại được dự báo trong năm nay về kinh tế Việt Nam cũng như toàn cầu.

Trong chuyến thăm Việt Nam hồi tháng 7, Bộ trưởng Tài chính Yellen đánh giá, Việt Nam là đối tác ngày càng quan trọng với Hoa Kỳ. Bộ trưởng Yellen đã nhấn mạnh Việt Nam là một giao điểm quan trọng trong chuỗi cung ứng bán dẫn toàn cầu, được chứng minh bởi các khoản đầu tư lớn của doanh nghiệp công nghệ Hoa Kỳ vào Việt Nam như Công ty Amkor Technology hay Tập đoàn Intel, với nhà máy lắp ráp và kiểm định chíp lớn nhất thế giới được đặt tại TP Hồ Chí Minh.

Về giáo dục, hợp tác song phương cũng ghi nhận sự phát triển vượt bậc. Theo báo cáo của Open Doors về trao đổi giáo dục quốc tế được tổ chức này công bố tháng 11/2022, năm học 2021-2022, Hoa Kỳ có 948.000 sinh viên quốc tế đến từ hơn 200 quốc gia, vùng lãnh thổ trên thế giới, trong đó, số sinh viên quốc tế người Việt là 20.713 người.

Thông tin về chuyến thăm Việt Nam của Tổng thống Joe Biden, Thư ký báo chí Nhà Trắng Karine Jean-Pierre nhấn mạnh: “Lãnh đạo hai nước sẽ thảo luận về các cơ hội để thúc đẩy phát triển kinh tế, tập trung vào công nghệ và đổi mới, mở rộng quan hệ đối thoại nhân dân thông qua trao đổi giáo dục cũng như các chương trình phát triển lực lượng lao động, chống biến đổi khí hậu và tăng cường hòa bình, thịnh vượng, ổn định trong khu vực”.

Còn Phó Tổng thống Hoa Kỳ Kamala Harris trong cuộc tiếp xúc với Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nhân dịp dự Hội nghị Cấp cao ASEAN 43, cũng nhấn mạnh ý nghĩa quan trọng của chuyến thăm cấp Nhà nước tới Việt Nam của Tổng thống Joe Biden theo lời mời của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng và tin tưởng chuyến thăm sẽ đánh dấu bước phát triển mới của quan hệ giữa hai nước; góp phần quan trọng thúc đẩy quan hệ hai nước lên tầm cao mới vì hòa bình, hợp tác, phát triển.

Duy Tiến