Nâng tầm tạp chí khoa học trong nước theo chuẩn quốc tế

Tọa đàm "Xây dựng tạp chí khoa học đạt chuẩn Scopus/ACI" tại Đại học Kinh tế TPHCM ngày 15/7. (Ảnh: Mạnh Tùng)

Tự tin đạt chuẩn quốc tế

Tọa đàm được tổ chức tại Đại học Kinh tế TPHCM (UEH), dưới sự chủ trì của Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Văn Phúc. Dự tọa đàm còn có lãnh đạo các đơn vị phụ trách tạp chí khoa học, các phòng, ban Khoa học và Công nghệ phụ trách trực tiếp tạp chí đến từ 38 đơn vị, cơ sở giáo dục đại học trực thuộc Bộ.

Theo Thứ trưởng Nguyễn Văn Phúc, qua nghiên cứu kinh nghiệm ở các nước châu Á như cho thấy, rất nhiều tạp chí của các nước ở khu vực này này như Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore được đưa vào thuộc danh mục ISI/Scopus. Đáng chú ý, Hàn Quốc có trên 300 tạp chí trong danh mục Scopus.

Theo Thứ trưởng, việc phát triển các tạp chí khoa học trong nước hội nhập với các nước trong khu vực và trên thế giới là nhiệm vụ quan trọng. Sau này, các nhà khoa học có thể đăng bài trên các tạp chí trong nước nhưng mang chất lượng và chuẩn mực của quốc tế.

Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Văn Phúc phát biểu tại tọa đàm. (Ảnh: Mạnh Tùng)

Thứ trưởng thông tin, hiện có 32 tạp chí khoa học trực thuộc các cơ sở giáo dục đại học do Bộ GD&ĐT quản lý, không tính các trường thành viên của đại học vùng. Thời gian qua, Bộ đã hỗ trợ 18 tạp chí để xây dựng kế hoạch đạt chuẩn ACI, 2 tạp chí đạt chuẩn Scopus.

Đến nay, Tạp chí Nghiên cứu kinh tế và kinh doanh Châu Á - Đại học Kinh tế TPHCM và Tạp chí Kinh tế và Phát triển - Trường Đại học Kinh tế Quốc dân đã đạt chuẩn Scopus. Ngoài ra, 8 tạp chí đã hoàn thành mục tiêu đạt chuẩn ACI, số còn lại đang chờ kết quả.

"Qua giai đoạn bước đầu, có thể thấy kết quả đáng khích lệ. Các tạp chí của chúng ta có thể làm được. Kinh nghiệm xây dựng tạp chí khoa học đạt chuẩn khu vực và quốc tế cần được chia sẻ trên toàn hệ thống cơ sở giáo dục đại học. Tôi mong lãnh đạo các cơ sở giáo dục đại học, các tạp chí khoa học hết sức quyết tâm hội nhập quốc tế về khoa học, nội lực về khoa học và nghiên cứu khoa học", ông nói.

Thứ trưởng Nguyễn Văn Phúc nhận định, những công việc trên không thể chậm trễ bởi các tạp chí trong nước hoàn toàn có tiềm năng, khả năng thực hiện. "Cách đây hơn 10 năm chúng ta chưa tự tin trong việc công bố bài báo quốc tế nhưng bây giờ chúng ta đã tự tin. Tương tự, các tạp chí khoa học bây giờ có thể tự tin vào các danh mục tạp chí quốc tế. Sau giai đoạn 1, chúng ta sẽ đánh giá, rút kinh nghiệm để tiếp tục thực hiện mục tiêu trên trong giai đoạn tiếp theo", Thứ trưởng cho biết.

Kinh nghiệm từ các tạp chí Scopus

Tại tọa đàm, GS.TS Nguyễn Trọng Hoài, Tổng biên tập Tạp chí Tạp chí Nghiên cứu kinh tế và kinh doanh Châu Á - Đại học Kinh tế TPHCM (Journal of Asian Business and Economic Studies - JABES) trình bày tham luận “Kinh nghiệm gia nhập WoS/Scopus: Tình huống Tạp chí Nghiên cứu kinh tế và kinh doanh Châu Á”.

Theo GS.TS Nguyễn Trọng Hoài, JABES tiền thân là Tạp chí Phát triển kinh tế, là tạp chí khoa học về lĩnh vực kinh tế và kinh doanh, bao gồm hai phiên bản đều tuân theo thông lệ chung các tạp chí quốc tế: Phiên bản tiếng Việt (JABES-V) và Phiên bản tiếng Anh (JABES-E).

JABES chính thức được công nhận nằm trong Cơ sở dữ liệu quốc tế uy tín của Web of Science (WoS) từ tháng 5/2021. Quan trọng hơn, ngày 6/3/2022, sau quá trình nỗ lực bền bỉ, lâu dài, cùng quy trình đăng ký, thẩm định, đánh giá và xét duyệt hồ sơ nghiêm ngặt, JABES chính thức ghi tên vào danh mục Scopus.

Gần đây nhất, trong năm 2023, SCImago và cơ sở dữ liệu Scopus đã thống kê xếp hạng các tạp chí khoa học uy tín thuộc danh mục Scopus và JABES được đánh giá thuộc phân vị Q1. Kết quả này lại lần nữa khẳng định uy tín học thuật của JABES-E đối với cộng đồng khoa học trong nước và quốc tế.

GS.TS Nguyễn Trọng Hoài, Tổng biên tập Tạp chí Tạp chí Nghiên cứu kinh tế và kinh doanh Châu Á trình bày kinh nghiệm tại tọa đàm. (Ảnh: Mạnh Tùng)

Dựa vào tình huống cụ thể của JABES, GS.TS Nguyễn Trọng Hoài trình bày 6 bước quan trọng cần chuẩn bị để được chỉ mục chính thức vào WoS và Scopus.

Đầu tiên, ưu tiên đầu tư phiên bản tiếng Anh tạp chí hoàn thiện theo thông lệ quốc tế và có bề dày lịch sử ít nhất 10 năm khi đã có uy tín học thuật trong nước. Tiếp đó, tên của tạp chí phải mang tính quốc tế chứ không mang tính tổ chức cụ thể hay quốc gia cụ thể và đảm bảo không trùng với bất kỳ tên tạp chí nào khác.

Tạp chí phải đạt các tiêu chuẩn cốt lõi của WoS và Scopus, đồng thời phải gắn với nền tảng trực tuyến của một nhà xuất bản quốc tế.

Ngoài ra, chất lượng bài viết và độ nhận diện từng bước được nâng lên để đáp ứng các tiêu chí về số lượng và chất lượng của bài viết của tạp chí. Cuối cùng, cần phân tích hiện trạng tạp chí với các tiêu chí WoS và Scopus đảm bảo vượt ngưỡng yêu cầu và làm hồ sơ đề nghị xét duyệt.

GS.TS. Lê Quốc Hội, Tổng biên tập Tạp chí Kinh tế và Phát triển, Trường ĐH Kinh tế Quốc dân mang đến tham luận "Kinh nghiệm gia nhập quốc tế của Tạp chí khoa học Việt Nam: Góc nhìn từ Tạp chí Kinh tế và phát triển".

Theo GS.TS. Lê Quốc Hội, việc nâng cao chất lượng tạp chí khoa học của các cơ sở giáo dục đại học, viện nghiên cứu, các bộ, ngành gia nhập các cơ sở dữ liệu quốc tế đã thành đòi hỏi bức thiết hiện nay.

Để nâng cao chất lượng các tạp chí khoa học của Việt Nam cũng như ngày càng có nhiều tạp chí vào danh mục WoS, Scopus và ACI, đã đến lúc các nhà quản lý các tạp chí khoa học Việt Nam cần làm việc nghiêm túc và xác định đúng lộ trình, bước đi và giải pháp cụ thể theo các tiêu chí hệ thống bình duyệt quốc tế.

Đây là việc làm cần nhận được sự hỗ trợ từ nhà nước, cộng đồng khoa học để Việt Nam sớm có nhiều tạp chí đạt tiêu chuẩn quốc tế.

GS.TS Lê Quốc Hội, Tổng biên tập Tạp chí Kinh tế và Phát triển. (Ảnh: Mạnh Tùng)

Cũng theo GS.TS Lê Quốc Hội, một cơ sở giáo dục đại học, viện nghiên cứu mạnh là đơn vị luôn biết vượt lên, nhất là trong thời kỳ hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng hiện nay.

Chính phủ kiến tạo cần hỗ trợ cả về chủ trương và chính sách cụ thể để phát triển các tạp chí khoa học. Sự đầu tư có thể không thể dàn đều, nhưng Chính phủ và các bộ, ngành cần hết sức ưu tiên đầu tư cho sự phát triển của các tạp chí khoa học cũng chính là ưu tiên đầu tư cho sự phát triển khoa học và công nghệ của đất nước.

Mạnh Tùng