Nâng tầm Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam đáp ứng nhiệm vụ chiến lược quốc gia

Hội nghị có sự tham dự đông đảo các nhà khoa học trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử.

Chiều 30/12, Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam tổ chức Hội nghị tổng kết công tác năm 2025. Hội nghị có sự tham dự của Đại sứ Nga tại Việt Nam Gennady S. Bezdetko, Phó Đại sứ Nhật Bản tại Việt Nam Ishikawa Isamu cùng đông đảo các nhà khoa học trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử.

Những dấu ấn nổi bật năm 2025

Tại Hội nghị, Phó Viện trưởng Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam Phan Việt Cương báo cáo các kết quả chính đạt được của Viện trong năm 2025. Một điểm nhấn quan trọng là sự quan tâm, chỉ đạo trực tiếp của lãnh đạo cấp cao đối với sự phát triển của lĩnh vực năng lượng nguyên tử.

Ngày 4/9/2025, Tổng Bí thư Tô Lâm và Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã thăm và làm việc với Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam, ghi nhận đóng góp của nhiều thế hệ cán bộ Viện trong gần 50 năm qua, đồng thời định hướng hoạt động giai đoạn tới. Trong năm 2025, Viện Nghiên cứu hạt nhân tại Đà Lạt cũng đón nhiều đoàn lãnh đạo cấp cao tới thăm, làm việc, thể hiện sự đặt kỳ vọng vào hạ tầng nghiên cứu và nguồn nhân lực của ngành.

Lò phản ứng hạt nhân Đà Lạt tiếp tục được vận hành an toàn và hiệu quả với tổng thời gian vận hành 2.490 giờ trong 32 đợt dài ngày ở công suất 500kWt, đạt chỉ tiêu theo kế hoạch.

Tại Hà Nội, máy gia tốc Cyclotron 13MeV được khai thác hiệu quả, sản xuất 365 ca thuốc và cung cấp 236.310mCi thuốc VINATOM FDG, đáp ứng nhu cầu sử dụng tại nhiều bệnh viện lớn.

Viện trưởng Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam Trần Chí Thành chia sẻ tại hội nghị.

Đáng chú ý, nhóm nghiên cứu sản xuất dược chất phóng xạ tại Viện Nghiên cứu hạt nhân được Hội đồng Diễn đàn hợp tác hạt nhân châu Á (FNCA) bầu chọn là “Nhóm nghiên cứu xuất sắc nhất” năm 2025, phản ánh hiệu quả của hướng ứng dụng năng lượng nguyên tử vì mục đích hòa bình trong y tế, đặc biệt là y học hạt nhân.

Cùng với đó, Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam hoàn thành tiếp nhận và triển khai lắp đặt, vận hành 41 thiết bị quan trắc phóng xạ trực tuyến thuộc dự án EU ASEAN TOM, góp phần tăng cường năng lực giám sát, cảnh báo sớm phóng xạ môi trường.

Dù bối cảnh kinh tế thế giới và trong nước còn nhiều biến động, tổng doanh thu của toàn Viện tính đến ngày 30/11/2025 đạt 497,50 tỷ đồng, tăng so với 441,39 tỷ đồng năm 2024...

Dẫn dắt nghiên cứu, hỗ trợ kỹ thuật năng lượng nguyên tử

Bước sang năm 2026, Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam xác định mục tiêu chiến lược là trở thành tổ chức khoa học và công nghệ quốc gia có vai trò dẫn dắt nghiên cứu, triển khai và hỗ trợ kỹ thuật trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử, làm chủ các công nghệ hạt nhân chiến lược, phục vụ phát triển điện hạt nhân và mở rộng ứng dụng năng lượng nguyên tử vì mục đích hòa bình.

Đại sứ Liên bang Nga tại Việt Nam Gennady S. Bezdetko phát biểu tại hội nghị.

Tại Hội nghị, Viện trưởng Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam Trần Chí Thành chia sẻ một vài suy nghĩ về phát triển điện hạt nhân ở Việt Nam và định hướng của Viện. Theo đó, để điện hạt nhân thực sự trở thành trụ cột trong bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia và thực hiện các cam kết quốc tế về giảm phát thải, Việt Nam cần sớm xây dựng một chiến lược phát triển điện hạt nhân dài hạn, thống nhất và phù hợp với các tiêu chuẩn quốc tế.

Bên cạnh đó, nguồn nhân lực được xác định là vấn đề then chốt và cấp bách nhất. Nếu không có chính sách đào tạo, thu hút và giữ chân nhân lực một cách bài bản, việc triển khai các dự án điện hạt nhân sẽ gặp khó khăn, dù có đầy đủ vốn đầu tư và công nghệ. Điện hạt nhân đòi hỏi một cơ chế quản lý an toàn nghiêm ngặt, độc lập và đủ mạnh. Do đó, Việt Nam cần củng cố khung pháp lý, nâng cao năng lực của cơ quan quản lý nhà nước và bảo đảm tuân thủ đầy đủ các yêu cầu quốc tế về an toàn và an ninh hạt nhân.

Phó Đại sứ Nhật Bản tại Việt Nam Ishikawa Isamu phát biểu tại hội nghị.

Viện trưởng Trần Chí Thành nhấn mạnh sự cần thiết phải xây dựng một chương trình nghiên cứu khoa học và công nghệ cấp quốc gia phục vụ trực tiếp cho điện hạt nhân.

"Việt Nam không thể chỉ dựa vào việc nhập khẩu công nghệ, mà cần có năng lực tự nghiên cứu, tự đánh giá, đặc biệt trong các lĩnh vực then chốt như phân tích an toàn, ứng phó sự cố và lựa chọn công nghệ phù hợp với điều kiện trong nước. Đây là nền tảng để bảo đảm tính chủ động, bền vững và an toàn lâu dài cho chương trình điện hạt nhân", Viện trưởng Trần Chí Thành chia sẻ.

Việt Nam cũng cần sớm thành lập một hội đồng tư vấn quốc tế về điện hạt nhân, với sự tham gia của các chuyên gia hàng đầu trong và ngoài nước. Hội đồng này sẽ đóng vai trò tư vấn độc lập, hỗ trợ hoạch định chính sách, lựa chọn công nghệ và giám sát các bước triển khai quan trọng của chương trình điện hạt nhân quốc gia.

Hội nghị nhận được nhiều ý kiến đóng góp của các nhà khoa học về mục tiêu phát triển của VINATOM.

Viện trưởng Trần Chí Thành kiến nghị việc mở rộng và xác lập rõ vai trò của Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam trong bối cảnh mới. Viện không chỉ thực hiện các nhiệm vụ nghiên cứu, mà cần được giao thêm trách nhiệm trong hỗ trợ phát triển điện hạt nhân, làm trụ cột về khoa học, công nghệ và an toàn bức xạ, đồng thời tham gia tư vấn kỹ thuật cho Nhà nước trong các quyết sách lớn liên quan đến năng lượng nguyên tử.

Chia sẻ tại hội nghị, Đại sứ Liên bang Nga tại Việt Nam Gennady S. Bezdetko đánh giá cao hợp tác giữa Việt Nam và Liên bang Nga trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử. Đại sứ cho rằng, điều kiện đã chín muồi để khởi động các dự án nghiên cứu chung mới trong lĩnh vực lò phản ứng mô-đun nhỏ và phát triển chung công nghệ hạt nhân neutron nhanh. Đại sứ khẳng định Đại sứ quán Nga sẽ tiếp tục đồng hành, hỗ trợ thúc đẩy hợp tác song phương ngày càng hiệu quả, thực chất.

Phó Đại sứ Nhật Bản tại Việt Nam Ishikawa Isamu khẳng định Nhật Bản luôn coi trọng và duy trì hợp tác chặt chẽ, lâu dài với Việt Nam và Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử, từ phát triển nguồn nhân lực đến nghiên cứu, ứng dụng vì mục đích hòa bình. Nhật Bản sẵn sàng tiếp tục đồng hành, hỗ trợ Việt Nam trong hoàn thiện thể chế, nâng cao an toàn hạt nhân và thúc đẩy các hướng công nghệ mới, phù hợp với định hướng phát triển bền vững của hai nước.

Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam vinh danh các cá nhân tiêu biểu của Viện.

Tại hội nghị, các ý kiến đóng góp của nhiều nhà khoa học đã cho rằng, với vai trò là tổ chức nghiên cứu nòng cốt của quốc gia, Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam cần được nâng cao vị thế tương xứng với những nhiệm vụ chiến lược mà đất nước đặt ra trong giai đoạn mới, trước hết là đầu tư bài bản cho nguồn nhân lực chất lượng cao.

Theo các nhà khoa học, những chủ trương lớn như Nghị quyết 57 đã mở ra thời cơ phát triển cho ngành năng lượng nguyên tử, nếu năm 2025 là giai đoạn khởi động thì từ năm 2026 bước vào tăng tốc, đòi hỏi Viện phải được định hướng phục vụ trực tiếp các công nghệ chiến lược và được đầu tư đồng bộ về trang thiết bị, cần có cơ chế đặc thù nhằm thu hút, giữ chân nhân tài và hình thành các nhóm nghiên cứu mạnh, tạo nền tảng đưa ngành năng lượng nguyên tử Việt Nam phát triển bền vững và lâu dài.

Nhân dịp này, Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam trao tặng giải thưởng cho các công trình công bố quốc tế và giải pháp hữu ích; khen thưởng cho các đơn vị, cá nhân tiêu biểu đóng góp cho sự phát triển của Viện, trao chứng nhận chức danh Phó Giáo sư...

Hà Linh