Nâng tỷ trọng xuất khẩu sản phẩm từ dừa Việt Nam

Theo số liệu của Bộ Nông nghiệp và Môi trường (NN&MT), Việt Nam có khoảng 25 tỉnh có dừa, trong đó, tập trung ở các tỉnh vùng Đồng bằng sông Cửu Long. Năm 2024, ngành dừa Việt Nam với hơn 200.000 ha đứng thứ 5 trên thế giới về diện tích với năng suất thu hoạch 2 triệu tấn, đã nâng kim ngạch xuất khẩu toàn ngành lên 1,089 tỷ USD. Đồng bằng sông Cửu Long là vùng trồng dừa lớn nhất, chiếm 88% tổng diện tích cả nước. Trong đó, Bến Tre, Trà Vinh, Tiền Giang, Vĩnh Long là những vùng trồng dừa trọng điểm.

Việt Nam hiện nằm trong nhóm 10 quốc gia sản xuất dừa lớn nhất thế giới nên tiềm năng xuất khẩu mặt hàng này còn rất lớn. Lợi thế của Việt Nam đó là giống dừa thuần tự nhiên, tự ươm, tự lai tạo giống, không phải là các giống dừa biến đổi gen, lai tạo gen, do đó, dừa của Việt Nam có mùi thơm và vị ngọt đặc trưng nên người Mỹ, Trung Quốc đặc biệt ưa thích.

Bên cạnh đó, xuất khẩu dừa tươi có nhiều lợi thế như vận chuyển dễ, thời gian bảo quản dài. Ngoài ra, quả dừa còn có thể chế biến thành nhiều sản phẩm khác như: dừa khô, sữa dừa, nước dừa đóng hộp, nguyên liệu để sản xuất hóa mỹ phẩm...

Không chỉ vậy, dừa Việt Nam còn đón thêm niềm vui về giá. Theo Hiệp hội, thời gian qua, giá thu mua dừa tươi ở vườn đã chạm ngưỡng 180.000 - 190.000 đồng một chục (12 quả). Sau khi cộng thêm chi phí vận chuyển và phân loại, giá bán lẻ có thể lên tới 25.000 đồng một quả đối với dừa loại 1. Hàng loại 2 có giá 140.000 - 170.000 đồng một chục. Mức giá này cao gấp 6 lần so với 4 năm trước, mức tăng hiếm thấy trong ngành nông sản.

Ông Cao Bá Đăng Khoa Phó chủ tịch thường trực kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội dừa Việt Nam nhận định, giá dừa tăng cao là tín hiệu đáng mừng đối với người trồng dừa Việt Nam sau nhiều năm đối mặt với biến động thị trường. Tuy nhiên, với các doanh nghiệp xuất khẩu, họ cũng rất lo lắng do giá tăng cao, việc thu mua nguyên liệu dừa tươi không ổn định.

Tuy nhiên, ông Cao Bá Đăng Khoa chia sẻ, trong khi nhu cầu toàn cầu về các sản phẩm từ dừa như thực phẩm, mỹ phẩm và nhiên liệu sinh học không ngừng tăng cao, thì nguồn cung trong nước lại suy giảm do tác động kép của biến đổi khí hậu, hạn hán kéo dài, dịch bệnh và phương pháp canh tác lạc hậu. Thực tế, sản lượng dừa hiện đang giảm tới 40% so với cùng kỳ năm ngoái và chỉ khoảng 20% nông dân chủ động đầu tư bài bản vào khâu chăm sóc, bón phân và phòng trừ sâu bệnh, dẫn đến năng suất thấp và thiếu ổn định.

Ông Khoa cũng cho biết thêm, ngoài việc sản lượng giảm do thời tiết bất lợi, giá dừa tăng mạnh thời gian gần đây còn đến từ việc thị trường xuất khẩu sang Trung Quốc, Mỹ và EU đã mở cửa trở lại, khiến các đơn vị thu mua đẩy mạnh săn hàng trong nước. Bên cạnh đó, Indonesia là quốc gia có sản lượng dừa lớn nhất thế giới, hiện áp thuế cao với dừa nguyên liệu thô xuất khẩu. Điều này buộc nhiều doanh nghiệp chế biến chuyển hướng sang nhập khẩu dừa từ Việt Nam, càng làm gia tăng áp lực cạnh tranh trên thị trường nội địa.

Để đối mặt với tình trạng thiếu nguồn cung nguyên liệu, ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng Thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam chia sẻ, các doanh nghiệp ở nước ta đang phải nhập nước dừa, cơm dừa, dừa khô để chế biến thành các sản phẩm như: sữa dừa, than dừa... xuất khẩu. Năm 2024, kim ngạch xuất khẩu dừa và sản phẩm từ dừa của Việt Nam đạt gần 1,1 tỷ USD, riêng dừa tươi đóng góp 390 triệu USD. Sản phẩm dừa Việt đã có mặt tại hơn 40 quốc gia và vùng lãnh thổ, với Mỹ, Trung Quốc và EU là những thị trường lớn nhất.

Để ngành dừa phát triển bền vững, Việt Nam cần chú trọng hơn đến việc chế biến sâu và xây dựng thương hiệu sản phẩm từ dừa như dầu dừa, nước dừa đóng hộp, mỹ phẩm thiên nhiên và hàng thủ công mỹ nghệ. Ngoài ra, liên kết giữa nông dân và doanh nghiệp cần được siết chặt hơn thông qua các hợp đồng bao tiêu dài hạn và mô hình sản xuất theo chuỗi. Việc này nhằm đáp ứng nguồn nguyên liệu trong nước ổn định cho các doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu dừa của Việt Nam.

Bên cạnh đó, cần triển khai các giải pháp nhằm hạn chế xuất khẩu nguyên liệu thô, vì xuất khẩu dạng này mang lại giá trị thấp và làm giảm sức hút đầu tư của các nhà máy trong nước. "Đồng thời, cần đẩy mạnh thu hút đầu tư nước ngoài và tận dụng nguồn lực trong nước để phát triển thêm nhiều nhà máy chế biến sâu các sản phẩm từ dừa, xây dựng thương hiệu và nâng cao năng lực cạnh tranh cho sản phẩm từ dừa Việt Nam trên thị trường quốc tế. Đây cũng chính là mục tiêu trọng tâm mà Hiệp hội dừa Việt Nam hướng tới trong thời gian tới", ông Khoa nói thêm.

Ngoài ra, Bộ NN&MT cũng sẽ tạo điều kiện thuận lợi về cơ sở hạ tầng, kết nối chuỗi cung ứng để thúc đẩy chuỗi sản xuất và xuất khẩu sản phẩm dừa, hỗ trợ các doanh nghiệp và địa phương xây dựng thương hiệu, mở rộng thị trường, đảm bảo ngành dừa Việt Nam phát triển bền vững, hiệu quả.

Ngọc Ánh