Nạo phá thai tuổi vị thành niên: Những trăn trở suốt hơn 2 thập kỷ của bác sĩ sản khoa

Bác sĩ Nguyễn Thị Thảo hiện đang là Phó Trưởng khoa Khoa Chăm sóc Sức khỏe Sinh sản và Phụ sản (thuộc Trung tâm Y tế Thành phố Vĩnh Yên, tỉnh Vĩnh Phúc).

Trong cuộc trả lời phỏng vấn với phóng viên Ban Chuyên trang Gia đình và Xã hội (Báo Sức khỏe và Đời sống) vào những ngày đầu tháng 6/2025, bác sĩ Nguyễn Thị Thảo đã trải lòng về thực trạng nạo phá thai ở tuổi vị thành niên – một vấn đề khiến bà không khỏi xót xa sau hơn 25 năm gắn bó với nghề.

Với giọng trầm lắng và ánh nhìn đầy trăn trở, bà chia sẻ rằng mỗi trường hợp đều để lại trong bà những day dứt riêng, khi chứng kiến các em gái còn quá non nớt đã phải đối mặt với những quyết định lớn lao, đôi khi là hệ lụy cả đời không chỉ về thể chất mà còn về tâm lý và cả tương lai phía trước.

Nạo phá thai tuổi vị thành niên: Nỗi đau không chỉ ở thể xác

Xin bác sĩ chia sẻ về thực trạng nạo phá thai ở tuổi vị thành niên?

Bác sĩ Nguyễn Thị Thảo:Tôi đã chứng kiến nhiều trường hợp mang thai ngoài ý muốn ở tuổi vị thành niên và thực tế đáng lo ngại là trong 5 năm gần đây, tỷ lệ phá thai ở lứa tuổi này đang có xu hướng gia tăng.

Theo thống kê, mỗi năm Việt Nam ghi nhận khoảng 30.000 ca phá thai, trong đó có đến 60-70% là ở độ tuổi học sinh, sinh viên. Đây là một con số đáng báo động, cho thấy thực trạng thiếu hụt kiến thức về sức khỏe sinh sản và biện pháp tránh thai an toàn trong giới trẻ.

Bác sĩ Nguyễn Thị Thảo - Phó Trưởng khoa Khoa Chăm sóc Sức khỏe Sinh sản và Phụ sản, thuộc Trung tâm Y tế, thành phố Vĩnh Yên. (Ảnh: Dương Thảo).

Bác sĩ có quan điểm như thế nào về tình trạng này?

Bác sĩ Nguyễn Thị Thảo: Tình trạng mang thai ngoài ý muốn ở tuổi vị thành niên thực sự là một vấn đề đáng lo ngại, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe thể chất, tinh thần và tương lai của các em. Mang thai khi còn quá trẻ khiến cơ thể chưa sẵn sàng làm mẹ, dễ dẫn đến biến chứng như sinh non, thiếu cân, huyết áp cao, thậm chí tử vong.

Nếu phá thai không an toàn, các em có thể gặp nguy cơ nhiễm trùng, tổn thương tử cung, vô sinh hoặc biến chứng nghiêm trọng khác.

Theo bác sĩ, đâu là nguyên nhân dẫn đến tình trạng gia tăng các ca mang thai ngoài ý muốn ở tuổi vị thành niên trong những năm gần đây?

Bác sĩ Nguyễn Thị Thảo: Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này.

Thứ nhất, nhiều bạn trẻ thiếu kiến thức về sức khỏe sinh sản, chưa hiểu rõ về các biện pháp tránh thai an toàn.

Thứ hai, sự phát triển của công nghệ và mạng xã hội khiến các em tiếp xúc với nội dung về tình dục sớm hơn, dẫn đến xu hướng quan hệ tình dục sớm.

Thứ ba, gia đình ngày nay ít dành thời gian chia sẻ với con cái. Điều này khiến các em thiếu sự định hướng và dễ đưa ra quyết định sai lầm. Ngoài ra, nhiều trường chưa có chương trình giảng dạy bài bản về chăm sóc sức khỏe sinh sản, khiến các em không có đủ kiến thức để bảo vệ bản thân.

Tôi chứng kiến rất nhiều hoàn cảnh khác nhau và ấn tượng đặc biệt với một bạn nữ 17 tuổi quê ở phường Khai Quang, xuống đây (Vĩnh Phúc-PV) làm công nhân. Khi đến khám, bạn phát hiện có thai hơn 5 tuần.

Sau khi tâm sự, bạn kể rằng trong một lần đi sinh nhật, do uống say nên bạn đã phát sinh quan hệ ngoài ý muốn với một bạn nam. Do chủ quan, thiếu kiến thức, bạn đã mang thai ngoài ý muốn và không có khả năng nuôi con, đành tìm đến bệnh viện để phá thai.

Bác sĩ Thảo cho rằng, cần đề cao trách nhiệm mỗi cá nhân trong cuộc làm giảm tình trạng nạo phá thai tuổi vị thành niên. (Ảnh: Dương Thảo)

Theo bác sĩ, việc nạo phá thai ở tuổi vị thành niên có phải lúc nào cũng là hành vi đáng lên án không?

Bác sĩ Nguyễn Thị Thảo: Tôi không ủng hộ việc nạo phá thai bừa bãi nhưng đôi khi đây là giải pháp bắt buộc trong những trường hợp không còn lựa chọn nào khác. Mang thai và nuôi con không phải chuyện đơn giản, nhất là với các em còn đang đi học, chưa có công việc ổn định và không đủ khả năng làm cha, làm mẹ.

Trong một số trường hợp, có thể là phương án giúp các em tránh được những hệ lụy lớn hơn về sau. Tuy nhiên, nếu thai đã quá lớn, không phù hợp để thực hiện thủ thuật, chúng tôi thường khuyên gia đình nên cân nhắc giữ lại, vì phá thai ở giai đoạn muộn sẽ rất nguy hiểm.

Nâng cao nhận thức, giáo dục giới tính để giảm tình trạng nạo phá thai tuổi vị thành niên

Trong xã hội, nhiều người thường đặt trách nhiệm phòng tránh thai lên phụ nữ nhiều hơn nam giới. Nhiều quan điểm cho rằng có tồn tại sự chênh lệch trách nhiệm phòng tránh giữa nam và nữ, quan điểm của bác sĩ về vấn đề này thế nào?

Bác sĩ Nguyễn Thị Thảo: Thực tế, hầu hết các biện pháp tránh thai hiện nay đều tập trung vào phụ nữ, như thuốc tránh thai hàng ngày, thuốc tránh thai khẩn cấp, vòng tránh thai, que cấy tránh thai hay tiêm tránh thai.

Trong khi đó, nam giới chỉ có hai biện pháp phổ biến là sử dụng bao cao su hoặc thắt ống dẫn tinh. Sự chênh lệch này vô tình tạo ra áp lực và gánh nặng không công bằng trong việc kiểm soát sinh sản. Tuy nhiên, quan hệ tình dục là trách nhiệm của cả hai bên, và việc phòng tránh thai cũng không nên là nghĩa vụ riêng của phụ nữ. Nếu một thai kỳ ngoài ý muốn xảy ra, không thể chỉ đổ lỗi hay bắt người phụ nữ phải gánh chịu hoàn toàn hậu quả.

Vì sợ gia đình phát hiện, nhiều bạn trẻ khi mang thai ngoài ý muốn không dám đến cơ sở y tế mà tìm đến các phòng khám chui. Điều này nguy hiểm ra sao?

Bác sĩ Nguyễn Thị Thảo: Do sợ gia đình trách mắng, nhiều bạn trẻ chọn cách giấu giếm và tự tìm cách giải quyết vấn đề. Khi không nhận được sự hỗ trợ từ gia đình hoặc người có chuyên môn, các em dễ tìm đến những phòng khám chui – nơi không đảm bảo điều kiện y tế an toàn.

Tại các cơ sở này, thiết bị y tế có thể không được vô trùng đúng quy chuẩn, đội ngũ bác sĩ có thể không có chuyên môn cao, dẫn đến nguy cơ nhiễm trùng, băng huyết và những biến chứng nguy hiểm khác. Đặc biệt, khi xảy ra biến chứng, những phòng khám chui thường không có phương án cấp cứu kịp thời, làm tăng nguy cơ tử vong.

Nâng cao kiến thức về giáo dục giới tính cho phụ huynh có con trong độ tuổi vị thành niên. (Ảnh: Nhân vật cung cấp).

Theo thống kê của WHO, Việt Nam đứng đầu Đông Nam Á và top 5 thế giới về tỷ lệ nạo phá thai, trong đó 70% là ở tuổi vị thành niên. Con số này phản ánh điều gì về thực trạng giáo dục giới tính và ý thức trách nhiệm trong xã hội hiện nay?

Bác sĩ Nguyễn Thị Thảo: Hiện nay, giáo dục giới tính ở Việt Nam vẫn chưa thực sự được chú trọng đúng mức. Trước đây, trong chương trình học, môn Sinh học chỉ đề cập sơ lược đến một số kiến thức về sinh sản và cơ thể con người, nhưng chưa có một chương trình giáo dục giới tính bài bản, hệ thống và phù hợp với từng độ tuổi.

Đáng mừng là trong những năm gần đây, giáo dục giới tính đã có những cải thiện nhất định với sự xuất hiện của một số chương trình giảng dạy mở rộng và các hoạt động ngoại khóa liên quan.

Tuy nhiên, còn hạn chế do giáo viên còn e ngại, học sinh thiếu thông tin hệ thống, và nội dung giảng dạy giữa các trường còn thiếu thống nhất dẫn đến nhiều khó khăn trong truyền tải và tiếp nhận. Đồng thời, kiến thức cần được phổ cập rộng rãi hơn tới không chỉ các em mà còn có các bậc cha mẹ đang có con trong độ tuổi phát triển.

Theo bác sĩ, cần làm gì để hạn chế tình trạng mang thai ngoài ý muốn ở tuổi vị thành niên?

Bác sĩ Nguyễn Thị Thảo: Điều quan trọng nhất là trang bị kiến thức cho các em. Nhà trường cần có chương trình giáo dục giới tính đầy đủ, bài bản. Truyền thông và mạng xã hội cũng cần lan tỏa những thông tin chính xác, giúp các em tiếp cận kiến thức đúng đắn. Gia đình nên quan tâm, tạo điều kiện để con cái có thể chia sẻ và học hỏi. Đặc biệt, các em cần hiểu rõ về trách nhiệm của bản thân, biết cách bảo vệ chính mình và tránh quan hệ tình dục quá sớm.

Bác sĩ có lời khuyên gì cho những bạn trẻ đang loay hoay với quyết định liên quan đến thai kỳ ngoài ý muốn?

Bác sĩ Nguyễn Thị Thảo: Lời khuyên của tôi dành cho những bạn trẻ vị thành niên là hãy cân nhắc các phương án an toàn, như tìm đến các trung tâm tư vấn sức khỏe sinh sản hoặc bác sĩ chuyên khoa để được hỗ trợ. Nếu bạn quyết định không giữ thai, hãy đảm bảo rằng mọi thủ thuật y tế được thực hiện tại cơ sở y tế uy tín, có đội ngũ bác sĩ chuyên môn và trang thiết bị đảm bảo an toàn. Tránh tuyệt đối các phòng khám chui hoặc tự ý sử dụng thuốc không rõ nguồn gốc, vì điều này có thể gây nguy hiểm đến sức khỏe và tính mạng.

Xin chân thành cảm ơn những chia sẻ của bác sĩ!.

Dương Thảo - Thùy Linh