NATO chia rẽ vì đề nghị tăng chi tiêu quốc phòng lên 5% GDP của ông Trump

Một bên tranh cãi gay gắt

Tuần trước, Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump đưa ra lời kêu gọi NATO nên chi 5% GDP cho quốc phòng. "Tất cả quốc gia thành viên đều có thể thực hiện được khoản đóng góp ở mức 5% chứ không phải 2%”, ông Trump nói.

Theo Business Insider, đề xuất của ông Trump gây ra phản ứng trái chiều ở châu Âu, bởi con số này cao gấp đôi mục tiêu hiện tại mà nhiều quốc gia thành viên NATO chưa thể đáp ứng.

Ông Trump được cho là đang tìm cách o ép các quốc gia thành viên NATO khi kêu gọi họ tăng mức chi tiêu cho quốc phòng lên 5% GDP (Ảnh: Reuters).

Theo ước tính của NATO, Ba Lan hiện dẫn đầu liên minh về chi tiêu quốc phòng theo tỷ lệ phần trăm GDP vào năm 2024 với con số hơn 4%. Estonia và Mỹ lần lượt xếp sau với mức chi 3,43% và 3,38% GDP.

Chính vì thế, phát biểu của ông Trump không khỏi khiến cho một số quan chức châu Âu thất vọng. Hạ nghị sĩ đảng Dân chủ Xã hội Đức Ralf Stegner đánh giá những bình luận của ông Trump là “ảo tưởng và điên rồ”.

“Chúng ta lấy đâu ra nguồn lực để giải quyết những vấn nạn mà thế giới đang phải đối mặt trên thực tế như tình trạng nghèo đói, ô nhiễm môi trường, nội chiến, di cư lan tràn. Chúng ta còn quá ít nguồn lực để đối phó những vấn đề này một cách tích cực”, ông Stegner chia sẻ trên Facebook.

Cùng chung quan điểm với ông Stegner, Bộ trưởng Quốc phòng Italy Guido Crosetto hoài nghi về tính khả thi trong đề xuất của ông Trump.

“Tôi không nghĩ con số đó nên là 5% GDP. Tại thời điểm này, con số đó gần như bất khả thi đối với hầu hết quốc gia trên thế giới”, ông Crosetto nói dù mong muốn mức chi tiêu ngân sách cho quốc phòng sẽ được nâng lên trên mức 2%.

Được biết, trong năm 2024, Italy chỉ chi 1,49% GDP ngân sách cho quốc phòng trong khi con số này tại Đức là 2,12%.

Một số nhà phân tích cũng đánh giá con số 5% GDP dành cho chi tiêu quốc phòng mà ông Trump đưa ra là không thực tế.

“Nhiều quốc gia thành viên NATO ở châu Âu đã tăng chi tiêu quân sự thông qua các biện pháp như vay nợ, cắt giảm chi tiêu và tăng thuế. Song, những biện pháp này cũng chỉ giúp tăng chi tiêu quốc phòng lên mức bằng một nửa so với đề xuất 5% GDP của ông Trump.

Tôi không nghĩ đây là mục tiêu thực tế. Mức chi tiêu 5% GDP còn cao hơn cả mức các quốc gia này đã chi tiêu vào thời kỳ căng thẳng nhất của Chiến tranh Lạnh”, ông Nan Tian, nhà nghiên cứu cấp cao tại Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm (SIPRI) nhận định.

Một phía ra sức ủng hộ

Tuy nhiên, đối với các quốc gia có vị trí địa lý gần Nga và có thể chịu ảnh hưởng từ cuộc xung đột Nga – Ukraine đang hết sức căng thẳng, đề xuất tăng chi tiêu quốc phòng của ông Trump không phải là ý tưởng tồi.

Bộ trưởng Quốc phòng Ba Lan Wladyslaw Kosiniak-Kamysh đã công khai lên tiếng ủng hộ đề xuất của ông Trump, đồng thời tuyên bố Warsaw có thể trở thành cầu nối xuyên Đại Tây Dương giữa những thách thức mà ông Trump đặt ra và việc thực thi ở châu Âu.

Diễn biến căng thẳng trên chiến trường Ukraine đã khiến nhiều quốc gia nằm gần Nga sẵn sàng ủng hộ đề xuất tăng chi tiêu quốc phòng của ông Trump (Ảnh: AP).

Trước đó, trong chuyến công du Ba Lan tháng 11, Tổng Thư ký NATO Mark Rutte ca ngợi những nỗ lực của Warsaw trong việc tăng chi tiêu quốc phòng và gọi đây là thông điệp rõ ràng không chỉ với đối thủ mà còn cả với Mỹ.

Theo ông Rutte, các quốc gia châu Âu hiểu rõ họ cần phải làm nhiều hơn nữa để đảm bảo an ninh chung. Điều này bắt đầu từ việc các nước chấp thuận chi tiêu nhiều hơn để tăng cường năng lực quân sự.

Trong cuộc họp của Nhóm Bắc Âu và những đối tác năm 2024, Bộ trưởng Quốc phòng Estonia Hanno Pevkur kêu gọi các đồng minh tăng chi tiêu lên 2,5% để đối phó với mối đe dọa từ Nga.

Estonia, quốc gia có chung đường biên giới với Nga, thậm chí còn trở thành nước chi tiêu cho quốc phòng nhiều thứ 2 trong NATO, vượt qua cả Mỹ.

Thủ tướng Estonia Kristen Michal nhấn mạnh, đây chính là thông điệp rõ rệt nhất mà Estonia muốn truyền tải trong nhiều năm qua.

Thụy Điển, quốc gia đã đẩy mạnh chi tiêu quốc phòng kể từ khi Nga phát động chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine hồi tháng 2/2022, cũng lên tiếng ủng hộ đề xuất của ông Trump.

“Ở Thụy Điển, đa phần dư luận đồng thuận cần đầu tư nhiều hơn cho quốc phòng. Từ trước đến nay, không ít Tổng thống Mỹ kêu gọi các nước châu Âu gia tăng chi tiêu quốc phòng để gánh đỡ gánh nặng. Chúng tôi ủng hộ quan điểm này”, Ngoại trưởng Thụy Điển Maria Malmer Stenergard chia sẻ với tờ Politico.

Mới đây nhất, Tổng thống Lithuania Gitanas Nauseda cũng kêu gọi các quốc gia châu Âu thể hiện sự ủng hộ mạnh hơn với những kế hoạch toàn cầu của Mỹ bằng cách chia sẻ gánh nặng chi tiêu quốc phòng với Mỹ.

Khánh An