Nếu được xác định sai phạm trong việc giảm án tù cho Phan Sào Nam, những cán bộ liên quan có bị xử lý hình sự?

Chiều 9/9, Ủy ban Kiểm tra Trung ương (UBKT) đã phát đi thông cáo về kỳ họp thứ 6 (diễn ra từ ngày 6/9 đến 8/9) dưới sự chủ trì của đồng chí Trần Cẩm Tú, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Trung ương. Theo đó, UBKT qua xem xét kết quả kiểm tra khi có dấu hiệu vi phạm trong việc xét, quyết định giảm thời hạn chấp hành án phạt tù đối với phạm nhân Phan Sào Nam tại Trại giam Quảng Ninh đã nhận thấy:

Ban cán sự đảng (BCSĐ), đồng chí Bí thư BCSĐ các nhiệm kỳ 2015-2020 và 2020-2025, một số đồng chí Ủy viên BCSĐ, lãnh đạo và cán bộ TAND tỉnh Quảng Ninh đã vi phạm các quy định của Đảng, pháp luật Nhà nước; vi phạm các Quy chế làm việc của Tỉnh ủy, BCSĐ TAND tỉnh; vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ, thiếu trách nhiệm, buông lỏng lãnh đạo, chỉ đạo trong việc xét, quyết định giảm thời hạn chấp hành án phạt tù cho phạm nhân Phan Sào Nam khi không đủ điều kiện.

Vi phạm của BCSĐ TAND tỉnh Quảng Ninh và các cá nhân nêu trên là nghiêm trọng, gây bức xúc trong xã hội, ảnh hưởng xấu đến công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm, chính sách khoan hồng của Đảng, Nhà nước và uy tín của tổ chức đảng, của ngành Tòa án.

Xét nội dung, tính chất, mức độ, hậu quả vi phạm; căn cứ quy định của Đảng về xử lý kỷ luật tổ chức đảng và đảng viên vi phạm, UBKT Trung ương quyết định thi hành kỷ luật: Cảnh cáo BCSĐ TAND tỉnh Quảng Ninh các nhiệm kỳ 2015-2020 và 2020-2025; Cảnh cáo các đồng chí: Hoàng Văn Tiền, Tỉnh ủy viên, Bí thư BCSĐ, Bí thư Đảng ủy, Chánh án TAND tỉnh; Phạm Thị Hương Giang, Ủy viên BCSĐ, Phó Bí thư Đảng ủy, Phó Chánh án TAND tỉnh; Nguyễn Trí Chinh, Ủy viên BCSĐ, Phó Chánh án TAND tỉnh; Nguyễn Thúy Hằng, Bí thư Chi bộ, Chánh tòa Dân sự và Nguyễn Thị Thu Hiền, Phó trưởng Phòng Kiểm tra nghiệp vụ và Thi hành án, TAND tỉnh Quảng Ninh.

Phan Sào Nam được dẫn giải đến tòa xét xử (ảnh TL)

Theo luật sư Nguyễn Thu Anh (Đoàn luật sư Hà Nội), việc giảm án, tha tù trước thời hạn cho Phan Sào Nam, VKSND Cấp cao đã có Kháng nghị Giám đốc thẩm, đề nghị TAND Cấp cao hủy các quyết định của TAND tỉnh Quảng Ninh. Như vậy, trong trường hợp kháng nghị được TAND cấp cao chấp nhận, Phan Sào Nam sẽ tiếp tục phải chấp hành nốt thời gian phạt tù mà tòa án tỉnh Quảng Ninh đã giảm trước đó.

Đồng thời cơ quan chức năng cũng sẽ xem xét trách nhiệm của cán bộ đã ký, ban hành các quyết định giảm thời gian chấp hành hình phạt tù cho Phan Sào Nam. Nếu những người này biết việc ban hành quyết định trái pháp luật nhưng vẫn cố tình ban hành quyết định này thì sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội "Ra quyết định trái pháp luật" theo Điều 371 (BLHS 2015).

"Ra quyết định trái pháp luật là hành vi của người có thẩm quyền trong hoạt động điều tra truy tố, xét xử, thi hành án ra quyết định mà mình biết rõ là trái pháp luật. Chủ thể của tội phạm này là chủ thể đặc biệt, chỉ có những người có thẩm quyền trong hoạt động điều tra truy tố, xét xử, thi hành án như: Thủ trưởng, Phó thủ trưởng Cơ quan điều tra; Viện trưởng, Phó viện trưởng Viện kiểm sát; Chánh án, Phó chánh án Tòa án; Điều tra viên, kiểm sát viên, Thẩm phán, Hội thẩm, Chấp hành viên mới có thể thực hiện được tội phạm này", luật sư Anh phân tích.

Cũng theo luật sư Anh, tội "Ra quyết định trái pháp luật" không chỉ xâm phạm đến lợi ích Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, công dân, mà còn ảnh hưởng đến quá trình giải quyết vụ án, xâm phạm đến hoạt động bình thường của Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Tòa án và cơ quan thi hành án, làm mất uy tín của các cơ quan tiến hành tố tụng và Cơ quan thi hành án. Đối tượng tác động của tội phạm này là những quyết định trái pháp luật của những người có thẩm quyền trong hoạt động điều tra truy tố, xét xử, thi hành án

Hậu quả là dấu hiệu bắt buộc của tội phạm này. Nếu hành vi ra quyết định trái pháp luật chưa gây thiệt hại cho lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, công dân thì chưa cấu thành tội phạm này, mà tùy trường hợp người có hành vi có thể chỉ bị xử lý hành chính.

Một quyết định bị coi là trái pháp luật là quyết định có nội dung không đúng với quy định của pháp luật. Khi xác định tính trái pháp luật của quyết định mà người có thẩm quyền trong hoạt động điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án ban hành cần phải xem xét cả nội dung và hình thức của quyết định.

"Nếu một người không có thẩm quyền trong hoạt động điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án mà lại ra quyết định có liên quan đến hoạt động này thì quyết định đó tuy trái pháp luật nhưng người ra quyết định không phạm tội trên. Theo đó, tùy trường hợp mà người ra quyết định trái luật có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội Lạm quyền hoặc tội Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ", luật sư Anh chia sẻ.

Nguyễn Hằng