Nga hay Ukraine - Ai sẽ hưởng lợi nhiều hơn từ lệnh ngừng bắn?

Xe quân sự của Ukraine ở tỉnh Sumy giáp biên giới với tỉnh Kursk của Nga vào tháng 1/2025. Ảnh: New York Times

Theo tờ Kyiv Independent, Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết, ngày 18/3 ông sẽ có cuộc điện đàm với người đồng cấp Nga Vladimir Putin để thảo luận về đề xuất ngừng bắn do Mỹ hậu thuẫn mà Nga chưa đồng ý.

Moskva đã từ chối chấp nhận đề xuất ngừng bắn trong 30 ngày, với việc Điện Kremlin chỉ ra rằng Ukraine sẽ được hưởng lợi nhiều hơn từ việc ngừng chiến sự. Tổng thống Putin yêu cầu Kiev trước tiên phải dừng huy động quân, huấn luyện quân sự và phương Tây dừng cung cấp viện trợ nước ngoài trước khi Nga cân nhắc dừng hành động quân sự.

Theo các chuyên gia, lệnh ngừng bắn kéo dài một tháng sẽ có lợi cho cả hai bên, cho phép các bên tham chiến bổ sung và tập hợp lại lực lượng của họ.

Tuy nhiên, tình hình chiến trường lúc này đang diễn biến tệ hơn đối với Ukraine so với Nga. Sau khi quân đội Ukraine rút khỏi thị trấn Sudzha ở tỉnh Kursk của Nga, các chuyên gia nói với tờ Kyiv Independent rằng Kiev đang cần một khoảng dừng hành động quân sự hơn.

"Nga cũng có thể tập hợp lại, nhưng vì các khó khăn của Ukraine tập trung nhiều vào vấn đề nhân lực hơn, tôi nghĩ rằng Ukraine cần bổ sung cho một số lữ đoàn tiền tuyến đang thiếu nhân sự, và do đó, lệnh ngừng bắn có thể mang lại lợi ích cho họ nhiều hơn", Sascha Bruchmann, một nhà phân tích quân sự tại Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế có trụ sở tại London, nói với tờ Kyiv Independent.

Kiev cũng có thể được tạm dừng khỏi các cuộc tấn công bằng tên lửa và thiết bị bay không người lái của Moskva, được cho là nặng nề hơn nhiều so với các cuộc tấn công trả đũa của Ukraine vào sâu bên trong lãnh thổ Nga.

Ai sẽ được hưởng lợi hơn từ lệnh ngừng bắn trên thực địa?

Lệnh ngừng bắn tiềm năng dự kiến sẽ là chủ đề đầu tiên trong danh sách các nội dung mà cuộc điện đàm giữa hai Tổng thống Trump - Putin sẽ thảo luận ngày 18/3.

Trong khi đó, cả Ukraine và Nga đều gặp các vấn đề về nhân lực và trang thiết bị.

Nga đã tấn công vào tỉnh Donetsk kể từ năm 2023, với bước tiến chậm chạp trong tháng qua trong khi quân đội Ukraine đang giành lại được lợi thế gần các thị trấn Toretsk và Pokrovsk.

Tuy nhiên, Ukraine vừa phải đối mặt với những thất bại ở tỉnh Kursk của Nga, mất thị trấn quan trọng Sudzha và phải rút lui để bảo toàn lực lượng.

Peter Layton, một chuyên gia quân sự tại Viện Dịch vụ Thống nhất Hoàng gia (RUSI) có trụ sở tại London, cho biết "cả hai bên sẽ cố gắng tái vũ trang trong thời gian ngừng bắn và nhanh chóng chuyển hàng tiếp tế đến tiền tuyến. Ukraine đang đứng trước lợi thế về nhân lực của Nga, đặc biệt là ở Kursk".

Federico Borsari, một chuyên gia quốc phòng tại Trung tâm Phân tích Chính sách Châu Âu, cũng lập luận rằng "lệnh ngừng bắn sẽ có lợi cho cả hai bên, xét đến các vấn đề mà cả lực lượng Ukraine và Nga đều phải đối mặt". Tuy nhiên, theo ông, Ukraine vẫn sẽ được hưởng lợi nhiều hơn một chút từ lệnh ngừng bắn tiềm năng.

Binh lính Ukraine sửa chữa một chiếc xe gần biên giới tỉnh Kursk của Nga vào tháng 1/2025. Ảnh: New York Times

Chuyên gia Borsari cho biết lệnh ngừng bắn "sẽ cho phép luân chuyển các đơn vị (của Ukraine) rất cần thiết ở các khu vực trọng điểm của tiền tuyến (Sumy-Kursk, Lyman, v.v.), huấn luyện lực lượng mới, tăng cường phòng thủ và tiếp tế cho các đơn vị dọc theo tiền tuyến".

"Ukraine đang chịu ảnh hưởng từ lợi thế về nhân lực của Nga, đặc biệt là ở Kursk, và vì hai bên dường như có trình độ công nghệ tương đối ngang bằng trong việc sử dụng UAV chiến thuật, nên lệnh ngừng bắn sẽ giúp Ukraine có thời gian đánh giá cẩn thận tình hình ở tiền tuyến, thiết lập thêm các biện pháp đối phó chống máy bay không người lái và huấn luyện lực lượng mới", ông Borsari nói thêm.

Theo ông, "Nga đang giành lại Kursk, do đó lệnh ngừng bắn có thể gây bất lợi cho bất kỳ nỗ lực tiềm tàng nào của họ nhằm tiến vào tỉnh Sumy của Ukraine bằng cách khai thác các điểm yếu của Ukraine tại khu vực cục bộ đó"

Nơi Nga hưởng lợi hơn

Tuy nhiên, ở một số khu vực của mặt trận, lệnh ngừng bắn có thể có lợi cho Nga hơn là Ukraine vào lúc này.

"Trong những ngày gần đây, lực lượng Ukraine đã giành lại được những vùng lãnh thổ đáng kể gần Toretsk đồng thời ngăn chặn các cuộc tiến công của Nga ở phía tây nam Pokrovsk", ông Borsari lập luận.

Cánh đồng rải đầy răng rồng và dây thép gai ở mặt trận Donetsk, miền đông Ukraine. Ảnh: New York Times

"Lực lượng Nga ở những khu vực này đang bị kéo căng quá mức và thiếu sự hỗ trợ cơ giới đủ để tiếp tục các cuộc tấn công của họ. Do đó, lệnh ngừng bắn sẽ có lợi hơn cho Nga trong lĩnh vực cụ thể này".

Ukraine sẽ được hưởng lợi từ lệnh ngừng bắn trên không

Trong khi đó, các nhà phân tích cho biết Ukraine rõ ràng sẽ được hưởng lợi từ việc dừng các cuộc tấn công và ném bom trên không của Nga.

Nga đã tấn công toàn bộ lãnh thổ Ukraine bằng UAV và tên lửa hầu như hàng ngày. Kết quả là, một phần lớn cơ sở hạ tầng năng lượng của Ukraine đã bị hư hại hoặc phá hủy.

Ukraine đã trả đũa, tấn công sâu vào Nga bằng UAV tự chế và tấn công các khu vực biên giới bằng tên lửa do nước ngoài cung cấp. Mặc dù Ukraine đã gây thiệt hại cho các nhà máy lọc dầu, kho đạn dược và quân đội, nhưng tác động không quá tàn khốc so với các cuộc tấn công của Nga vào Ukraine. Các tên lửa do nước ngoài cung cấp cho Kiev cũng đang cạn kiệt.

"Mặc dù chiến dịch tấn công tầm xa của Ukraine nhằm vào các căn cứ và cơ sở hạ tầng của Nga đã có một số tác động đáng kể, đặc biệt là buộc các lực lượng Nga phải phân bổ tài sản của họ theo những cách kém hiệu quả hơn, nhưng không thể phủ nhận rằng tác động của chiến dịch tấn công tầm xa của Nga đối với xã hội, ngành công nghiệp và quân đội Ukraine là lớn hơn", ông Justin Bronk, nghiên cứu viên cao cấp tại RUSI, nói với tờ Kyiv Independent.

"Điều này là do sức công phá lớn hơn nhiều, đặc biệt là về mặt tên lửa hành trình và tên lửa đạn đạo nặng hơn, mà lực lượng Nga có thể tạo ra. Do đó, bất kỳ thỏa thuận ngừng bắn nào bao gồm các cuộc tấn công tầm xa và các cuộc tấn công bằng bom lượn trên không chắc chắn sẽ có lợi hơn cho Ukraine so với Nga — giả sử tất cả các yếu tố khác vẫn như nhau."

Tuy nhiên, Nga cũng có thể cần tạm dừng các cuộc tấn công bằng UAV của Ukraine.

"Những gì chiến dịch tấn công của Ukraine đã làm là làm tăng đáng kể tổn thất đối với Nga," Fabian Hoffman, một chuyên gia về chính sách quốc phòng tại Dự án Hạt nhân Oslo, nói với tờ Kyiv Independent. "Hiệu quả của các chiến dịch tấn công khác nhau ở cả hai bên, tác động của chúng cũng vậy. Đôi khi, chiến dịch của Ukraine có thể hiệu quả hơn, trong khi những lúc khác thì chiến dịch của Nga lại hiệu quả hơn".

Lợi thế nào ở Biển Đen

Trong khi đó, ở Biển Đen, lệnh ngừng bắn sẽ giúp Nga có thêm không gian.

Ukraine đã nhắm mục tiêu thành công vào các tàu chiến của Nga bằng UAV và tên lửa, đẩy chúng ra khỏi phần lớn Biển Đen. Một trong những thành công ngoạn mục nhất của Ukraine là đánh chìm tàu tuần dương Moskva của Nga vào năm 2022. Những chiến thắng của Ukraine đã cho phép nước này mở một hành lang ở Biển Đen vào năm 2023 để vận chuyển ngũ cốc và các sản phẩm nông nghiệp khác.

Chuyên gia Bruchmann nhận định rằng, "trên biển, lệnh ngừng bắn có thể có lợi cho Nga một chút".

"Tôi nghĩ rằng người Nga đã không nắm được thế chủ động ở Biển Đen trong một thời gian", ông nói. "Hải quân của họ bị dồn vào thế bí và không tìm ra giải pháp chống lại các phương tiện mặt nước không người lái (USV) của Ukraine – những vũ khí đã trở nên nguy hiểm và linh hoạt hơn".

Trong khi đó, ông Borsari lại nhận xét, "nhìn chung, lệnh ngừng bắn sẽ không mang lại bất kỳ thay đổi đáng kể nào ở Biển Đen".

"Ở Biển Đen, chúng ta đã chứng kiến sự suy giảm dần dần các cuộc tấn công của Ukraine vào các tài sản hải quân của Nga do Nga thích nghi và quyết định di chuyển hầu hết các tài sản của mình ra xa hơn và ngoài tầm với của tên lửa hành trình Storm Shadow/SCALP", ông Borsari nói thêm.

Nói tóm lại, triển vọng ngừng bắn trên biển, trên không và trên bộ vẫn chưa rõ ràng, nhưng cả Ukraine và Nga đều có thể coi đây là một cơ hội.

"Cả hai bên sẽ cần chuẩn bị cho giai đoạn tiếp theo, bất kể đó là gì", chuyên gia Stijnman cho biết. "Sự ra đời của các cuộc đàm phán ngừng bắn, lệnh ngừng bắn và đàm phán hòa bình sẽ tạo ra một cơ hội để một bên giành lại vị thế có lợi hơn so với bên kia, trong khuôn khổ hoạt động phòng thủ, tấn công hoặc ổn định”.

Tuy nhiên, khó khăn với bất kỳ lệnh ngừng bắn nào là tất cả các bên đều không chắc chắn về mức độ cam kết của bên kia đối với các thỏa thuận – ông Stijnman lưu ý.

Thu Hằng/Báo Tin tức