Ngã rẽ trong đổi mới đào tạo nhân lực ngành y tế

Chất lượng nhân lực là yếu tố quyết định chất lượng y tế. Dù công nghệ số, máy móc hiện đại hay trí tuệ nhân tạo hỗ trợ đến đâu, vai trò của người thầy, người bác sỹ vẫn không thể thay thế. Việc đầu tư vào cơ sở đào tạo, học bổng, cơ chế ưu đãi cho sinh viên y khoa là điều kiện tiên quyết để bảo đảm nguồn nhân lực y tế bền vững. Không chỉ cần đủ số lượng, đội ngũ này còn phải đồng bộ về cơ cấu chuyên môn, ưu tiên tuyến cơ sở, y tế dự phòng và các vùng còn nhiều khó khăn, nơi nhu cầu chăm sóc sức khỏe chưa được đáp ứng đầy đủ.

Tuy nhiên, thu hút và giữ chân nhân lực y tế không thể chỉ dựa vào danh tiếng nghề nghiệp. Áp lực công việc, môi trường làm việc chưa lý tưởng và thu nhập hạn chế đã khiến hàng nghìn nhân viên y tế rời bỏ ngành trong 18 tháng từ 2021 đến 2022. Để thay đổi thực trạng này, các cơ quan chức năng đã phối hợp triển khai các chính sách đãi ngộ, đặc biệt dành cho đội ngũ tuyến cơ sở, đồng thời chú trọng giáo dục y đức, kiến thức pháp luật và kỹ năng giao tiếp, nhằm tạo môi trường làm việc hấp dẫn và bền vững.

Nghị quyết số 72-NQ/TW về đào tạo và phát triển nhân lực y tế do Bộ Chính trị vừa ban hành nhấn mạnh tập trung đầu tư phát triển các cơ sở đào tạo sức khỏe chất lượng cao, ngang tầm khu vực. Đồng thời, Nghị quyết mở rộng các chính sách hỗ trợ học phí, học bổng cho sinh viên y khoa, đặc biệt là những người cam kết phục vụ tại tuyến cơ sở, vùng khó khăn, biên giới và hải đảo. Quan điểm được đặt ra là phát triển nhân lực y tế đảm bảo đồng bộ về số lượng, chất lượng, cơ cấu, nhất là nhân lực phục vụ y tế cơ sở, y tế dự phòng, vùng sâu, vùng xa, biên giới, biển đảo.

Về chính sách đãi ngộ, để hình thành đội ngũ nhân lực như trên, việc tạo ra các cơ chế thu hút cán bộ y tế gắn bó lâu dài và toàn tâm toàn ý với công việc là vô cùng quan trọng. Nghị quyết xác định rõ, các chính sách ưu đãi phải tương xứng với quan điểm nghề y là nghề đặc biệt, cần được đào tạo, sử dụng và đãi ngộ đặc biệt. Bộ Y tế sẽ phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành để thể chế hóa các giải pháp này, sớm triển khai thực hiện. Những chính sách ưu đãi vượt trội trong đào tạo và sử dụng nhân lực y tế sẽ giúp thu hút mạnh mẽ, nâng cao chất lượng nhân lực cơ sở, đồng thời tạo điều kiện để đội ngũ y tế yên tâm công tác và phục vụ nhân dân.

Các chuyên gia cho rằng, giải pháp cần triển khai đồng bộ để tăng chất lượng đào tạo nhân lực y tế là tăng cường học bổng, hỗ trợ tài chính và cơ hội việc làm sau tốt nghiệp; cải thiện đãi ngộ, đặc biệt cho bác sỹ nội trú và y tế tuyến cơ sở; chuẩn hóa kỹ năng hành nghề, xây dựng ngân hàng câu hỏi chuẩn và tăng cường thực hành lâm sàng; đồng thời đầu tư mạnh vào các trường đại học trọng điểm, nâng cao năng lực giảng viên và cơ sở vật chất theo chuẩn quốc tế.

TS.Vũ Quốc Đạt, giảng viên bộ môn Truyền nhiễm, Trường đại học Y Hà Nội cho rằng, việc đãi ngộ, hỗ trợ tài chính cho bác sỹ học tập chuyên sâu ở bậc sau đại học, đặc biệt là bác sỹ nội trú, là yếu tố quan trọng giúp giảm áp lực tài chính và tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình đào tạo. “Ở nhiều nước, bác sỹ nội trú được hưởng chế độ đãi ngộ, hỗ trợ tài chính, thậm chí nhận lương trong thời gian đào tạo. Đây là yếu tố quan trọng để giữ chân nhân lực chất lượng cao”, ông giải thích.

Bên cạnh đó, các trường đại học y khoa cũng mong muốn nhận được nhiều sự chia sẻ, hỗ trợ từ cơ quan quản lý nhà nước và xã hội. Việc đào tạo ngành y đi kèm nhiều áp lực: chi phí cao, thời gian học tập kéo dài, kiến thức phải cập nhật liên tục theo sự phát triển của y học hiện đại.

Ngoài ra, sự quan tâm, hỗ trợ và động viên từ xã hội và cơ quan quản lý là cần thiết để giảm áp lực cho người học, đồng thời nâng cao chất lượng đào tạo. Trong nỗ lực hiện đại hóa, các trường đang phát triển những mô hình đào tạo mới, trong đó việc xây dựng hệ thống bệnh viện trực thuộc trường đại học là hướng đi có tiềm năng lớn. Hệ thống này không chỉ giúp sinh viên tiếp cận thực hành y khoa chất lượng cao mà còn nâng cao khả năng ứng dụng tiến bộ khoa học - công nghệ hiện đại vào chăm sóc sức khỏe.

GS.Nguyễn Hữu Tú, Hiệu trưởng Trường đại học Y Hà Nội nhấn mạnh, hiện nay, việc vừa mở rộng quy mô vừa nâng cao chất lượng gặp khó khăn do yêu cầu tự chủ và đầu tư cơ sở vật chất liên tục, trong khi nguồn lực hạn chế. Hệ thống bệnh viện thực hành của các cơ sở đào tạo truyền thống cũng quá tải, ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo. Do đó, các trường cần cơ chế chính sách hỗ trợ để phát huy tối đa nguồn lực, như cơ chế chuyển giao và phát triển sản phẩm công nghệ.

Chính phủ cần tập trung đầu tư vào các trường trọng điểm “máy cái” để nâng cao năng lực gấp nhiều lần, đảm bảo nguồn nhân lực chất lượng cao bền vững, đạt chuẩn quốc tế. Bộ Y tế phối hợp Bộ Giáo dục và Đào tạo huy động nguồn lực đầu tư cơ sở vật chất, nâng cao năng lực giảng viên, đồng thời triển khai thi đánh giá năng lực hành nghề qua Hội đồng Y khoa quốc gia, tăng cường kiểm tra và cập nhật kiến thức y khoa liên tục.

Mộc An