Nga - Trung thách thức ảnh hưởng của Mỹ và EU

(Hình minh họa)

Theo Tổng Giám đốc Gazprom Alexei Miller, dự án “Power of Siberia 2” sẽ vận chuyển khoảng 50 tỷ m³ khí đốt mỗi năm từ các mỏ khí ở Bắc Siberia sang Trung Quốc. Việc thanh toán sẽ sử dụng đồng ruble (Nga) và nhân dân tệ (Trung Quốc), qua đó giúp hai bên tránh được ảnh hưởng từ các lệnh trừng phạt của Mỹ.

Ông Miller cho biết tuyến đường ống này sẽ đảm bảo nguồn cung ổn định cho Trung Quốc trong vòng 30 năm, trong khi giá bán vẫn sẽ được đàm phán riêng. Gazprom đồng thời có kế hoạch nâng công suất tuyến “Power of Siberia 1” từ 38 lên 44 tỷ m³ mỗi năm.

Thỏa thuận được ký tại Bắc Kinh, trong hội nghị Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO), với sự tham dự của Tổng thống Nga Vladimir Putin và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Đây được coi là bước đi nhằm củng cố liên minh năng lượng Nga - Trung, đồng thời làm suy yếu hiệu quả của các biện pháp trừng phạt từ phương Tây áp đặt lên Moscow, kể từ khi Nga mở chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine năm 2022.

“Trung Quốc giờ thậm chí không còn tỏ ra muốn tuân thủ các lệnh trừng phạt của Mỹ, hay quan tâm đến phản ứng từ phương Tây”, bà Michal Meidan, Giám đốc Nghiên cứu Năng lượng Trung Quốc tại Viện Oxford, nhận định. “Và Bắc Kinh cũng không hề đơn độc trong lập trường này”, bà nói tiếp.

Hội nghị SCO tại Thiên Tân quy tụ hơn 20 lãnh đạo các quốc gia ngoài phương Tây, cho thấy tham vọng của Bắc Kinh trong việc thách thức vai trò thống trị toàn cầu của Washington. Chuyên gia Christopher Granville (TS Lombard) bình luận: “Đây là tín hiệu rõ ràng cho thấy Trung Quốc quyết tâm đứng cùng Nga như một trụ cột, trong trật tự thế giới đa cực mới mà cả hai cùng theo đuổi”.

Phát biểu tại hội nghị, ông Tập Cận Bình khẳng định thế giới đang “bước vào một giai đoạn hỗn loạn mới”, đồng thời kêu gọi xây dựng một “khuôn khổ quản trị toàn cầu công bằng và cân bằng hơn”. Ông cũng có cuộc gặp song phương với Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi.

Trong khi đó, tại Washington, Tổng thống Mỹ Donald Trump vừa công bố mức thuế 50% với phần lớn hàng hóa nhập khẩu từ Ấn Độ, bắt đầu có hiệu lực từ ngày 27/8. Chính quyền Trump gọi đây là một dạng “trừng phạt thứ cấp” để phản ứng việc New Delhi tiếp tục mua dầu thô Nga, vốn hiện chiếm khoảng 35-45% tổng lượng nhập khẩu dầu của Ấn Độ.

Hội nghị thượng đỉnh Thiên Tân: Nhấn mạnh hợp tác sâu rộng hơn

Tuyên bố Thiên Tân của Hội đồng Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO) khẳng định các thành viên cam kết thúc đẩy hợp tác đa phương toàn diện hơn, bao gồm cả công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) và lĩnh vực an ninh. SCO hiện có 10 thành viên: Trung Quốc, Nga, Ấn Độ, Pakistan, Iran, Belarus, Kazakhstan, Kyrgyzstan, Tajikistan và Uzbekistan.

Năm 2023, tổng GDP của 10 nước SCO đạt 24,4 nghìn tỷ USD, tương đương 23% kinh tế toàn cầu - cao hơn khoảng 6 nghìn tỷ USD so với Liên minh châu Âu (EU). Trong khi đó, nhóm G7 chiếm khoảng 45% GDP thế giới.

Tại hội nghị, các nước SCO cũng thảo luận khả năng thành lập một ngân hàng phát triển chung và xây dựng hệ thống thanh toán thay thế, nhằm giảm sự phụ thuộc vào đồng USD. Ông Steven Okun, Giám đốc điều hành APAC Advisors, nhận định kế hoạch này phản ánh rõ tham vọng của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trong việc hình thành một trật tự tài chính toàn cầu mới, đối trọng với Mỹ. Ông nhắc thêm rằng Trung Quốc hiện là cổ đông lớn nhất của Ngân hàng Đầu tư Hạ tầng châu Á (AIIB).

“Power of Siberia 2” làm suy yếu trừng phạt của phương Tây

Theo Cơ quan Thông tin Năng lượng Mỹ (EIA), tuyến đường ống khí đốt “Power of Siberia 2” dài hơn 3.200 km sẽ đưa nguồn khí từng cung cấp cho châu Âu sang Trung Quốc. Điều này không chỉ giúp Nga có thị trường ổn định hơn mà còn làm giảm ảnh hưởng của các lệnh trừng phạt từ EU.

Giáo sư Glenn Diesen (Đại học Đông Nam Na Uy) nhận xét trên nền tảng X: “Sau khi ký dự án Power of Siberia 2, việc Nga xoay trục từ châu Âu sang châu Á đã trở thành quyết định vĩnh viễn. Nguồn khí từng nuôi sống kinh tế châu Âu hàng thập kỷ nay đã được chuyển hướng sang Trung Quốc”.

Thống kê từ Statista cho thấy Nga chiếm 18,2% giá trị nhập khẩu khí đốt ngoài khối của EU trong quý I/2025 - cao hơn so với cùng kỳ năm trước, nhưng vẫn thấp hơn đáng kể so với năm 2021.

Trung Quốc trở thành thị trường ổn định cho Nga

Theo Trung tâm Giao dịch Dầu khí Thượng Hải, Trung Quốc được dự báo sẽ tăng nhu cầu khí đốt thêm 6,5% trong năm nay. Trong khi đó, xuất khẩu khí đốt Nga sang EU đã giảm hơn hai phần ba trong giai đoạn 2020-2024, và EU đang đặt mục tiêu chấm dứt phụ thuộc vào dầu khí Nga trước năm 2027.

Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen từng tuyên bố hồi tháng 6/2025: “Trong nhiều năm, Nga đã sử dụng năng lượng như một vũ khí để gây sức ép với chúng ta. Chúng ta đã có bước đi quyết đoán nhằm chấm dứt kỷ nguyên nhiên liệu hóa thạch Nga ở châu Âu”.

Tuy nhiên, ông Paul Goncharoff - chuyên gia tài chính, Giám đốc Goncharoff LLC - lại cho rằng chính sách này là một sai lầm chiến lược: “Thực tế, Nga đã trao cho Trung Quốc và cả châu Á những con bài chủ lực để thắng thế trong mọi cuộc cạnh tranh. Còn châu Âu thì chỉ biết đứng nhìn và tự hỏi tại sao lại coi việc tự gây hại cho mình là một lựa chọn tích cực”.

Nh.Thạch

AFP