Ngăn chặn hoạt động bán nợ lòng vòng trong hệ sinh thái ngân hàng

Ngân hàng Nhà nước vừa công bố phiên bản 3 của Dự thảo Thông tư mới quy định về hoạt động của công ty con, công ty liên kết thuộc tổ chức tín dụng trong lĩnh vực quản lý nợ và khai thác tài sản.

Trong đó, các quy định tại Điều 5, 6, 7 và 8 Dự thảo xác định rõ phạm vi xử lý nợ, quyền và trách nhiệm của công ty quản lý nợ, cũng như điều kiện, giới hạn liên quan đến việc mua bán nợ và tài sản bảo đảm.

Điều 5 của Dự thảo quy định rõ loại khoản nợ mà công ty quản lý nợ được phép xử lý. Theo đó, công ty quản lý nợ chỉ được tiếp nhận và xử lý những khoản nợ đã phát sinh rủi ro, bao gồm: (1) khoản nợ quá hạn, khoản nợ xấu đang được hạch toán trên bảng cân đối kế toán; (2) khoản nợ xấu đã được xử lý bằng quỹ dự phòng rủi ro nhưng chưa thu hồi được và đang theo dõi ngoài bảng cân đối kế toán; (3) khoản nợ đã được xuất toán khỏi bảng cân đối kế toán; (4) khoản nợ được Công ty Quản lý tài sản của các tổ chức tín dụng Việt Nam (VAMC) ủy quyền cho tổ chức tín dụng.

Điều 6 quy định cụ thể về hoạt động quản lý nợ, xử lý nợ, khai thác tài sản mà công ty quản lý nợ được thực hiện khi được ủy quyền. Công ty có thể tiếp nhận, quản lý khoản nợ và tài sản bảo đảm của khoản nợ từ tổ chức tín dụng. Quá trình xử lý nợ bao gồm theo dõi, đôn đốc thu hồi, trực tiếp thu nợ, bán nợ hoặc xử lý tài sản bảo đảm theo các phương thức phù hợp với quy định pháp luật và hợp đồng đã ký kết.

Với tài sản bảo đảm, công ty có thể thực hiện kiểm tra, trông giữ, bán hoặc cải tạo để cho thuê, cho thuê mua hoặc khai thác kinh doanh. Mọi hoạt động theo ủy quyền đều phải được lập thành hợp đồng ủy quyền, phù hợp với nội dung của hợp đồng tín dụng, hợp đồng bảo đảm và quy định pháp luật.

Dự thảo quy định công ty quản lý nợ không được phép bán khoản nợ cho công ty con khác thuộc cùng một tổ chức tín dụng mẹ, nhằm ngăn chặn tình trạng luân chuyển nợ nội bộ thiếu minh bạch. Đồng thời, trong trường hợp công ty quản lý nợ là công ty con của công ty tài chính, đơn vị này cũng không được mua lại các khoản phải thu phát sinh từ hợp đồng cho thuê tài chính của công ty mẹ.

(Dự thảo thông tư về hoạt động của công ty AMC trong lĩnh vực quản lý nợ và khai thác tài sản của tổ chức tín dụng).

Điều 7 của Dự thảo đề cập đến hoạt động mua và bán nợ của công ty quản lý nợ. Theo Dự thảo, công ty quản lý nợ được mua nợ từ các nguồn: (1) chính tổ chức tín dụng sở hữu mình (nếu thuộc phương án tái cơ cấu được Ngân hàng Nhà nước phê duyệt); (2) tổ chức tín dụng khác hoặc chi nhánh ngân hàng nước ngoài (trừ khi từng bán khoản nợ đó cho họ); (3) công ty quản lý nợ khác.

Công ty quản lý nợ được bán nợ cho các tổ chức/cá nhân, trừ công ty con khác của cùng tổ chức tín dụng sở hữu.

Dự thảo cấm công ty quản lý nợ là công ty con của công ty tài chính mua khoản phải thu từ hợp đồng cho thuê tài chính của công ty mẹ.

Tất cả giao dịch mua – bán nợ phải được lập hợp đồng đầy đủ, phù hợp pháp luật và các hợp đồng tín dụng/bảo đảm liên quan.

Điều 8 của Dự thảo Thông tư quy định về hoạt động mua tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu. Theo đó, công ty quản lý nợ không được kinh doanh bất động sản, trừ trường hợp đặc biệt là mua tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu trong quá trình xử lý để thu hồi nợ. Trường hợp này chỉ áp dụng khi công ty là công ty con của tổ chức tín dụng đã được ủy quyền thực hiện xử lý nợ.

Dự thảo quy định hai điều kiện cụ thể đối với hoạt động mua tài sản bảo đảm. Thứ nhất, tổng giá trị các tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu được mua không được vượt quá vốn điều lệ của công ty quản lý nợ. Thứ hai, đối với tài sản bảo đảm là bất động sản, công ty phải thực hiện chuyển nhượng hoặc bán tài sản đó trong vòng 5 năm kể từ ngày mua. Nếu hết thời hạn 5 năm mà tài sản vẫn chưa được xử lý, công ty sẽ không được phép tiếp tục mua thêm bất kỳ tài sản bảo đảm nào từ tổ chức tín dụng đã ủy quyền.

Hoàng Lan