Ngăn chặn nguy cơ rửa tiền qua các lớp tài sản mới

Ngân hàng phải thực hiện vai trò “người gác cổng” trong toàn bộ chuỗi giao dịch để kiểm soát dòng tiền, chống các hoạt động chuyển giá và rửa tiền xuyên biên giới... Ảnh: Đ.T

Kiểm soát chặt dòng tiền

Trung tâm Tài chính quốc tế tại Việt Nam vừa được chính thức thành lập, đây sẽ là không gian thử nghiệm các mô hình, sản phẩm tài chính mới theo cơ chế kiểm soát rủi ro phù hợp. Việc thành lập Trung tâm Tài chính quốc tế mở ra cơ hội cho Việt Nam phát triển đa dạng các thị trường, sản phẩm tài chính, hình thành các lớp tài sản mới. Tuy nhiên, sự ra đời của các mô hình mới, các sản phẩm tài chính mới cũng đặt ra nhiều thách thức trong phòng, chống rửa tiền.

TS. Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia kinh tế cho rằng, để ngăn ngừa rửa tiền, các ngân hàng hoạt động tại Trung tâm Tài chính quốc tế phải trở thành “siêu thị tài chính”, cung cấp mọi dịch vụ từ bán lẻ đến bán buôn. Đồng thời, trong các hoạt động tại Trung tâm Tài chính quốc tế, ngân hàng phải thực hiện vai trò “người gác cổng” trong toàn bộ chuỗi giao dịch để kiểm soát dòng tiền, tăng cường an ninh tài chính, chống lại các hoạt động chuyển giá và rửa tiền xuyên biên giới.

Mới đây, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 329/2025/NĐ-CP quy định về việc cấp phép thành lập và hoạt động ngân hàng, quản lý ngoại hối, công tác phòng chống rửa tiền, tài trợ khủng bố và tài trợ phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt tại Trung tâm Tài chính quốc tế ở Việt Nam.

Đối với quản lý ngoại hối, Nghị định yêu cầu thành viên và nhà đầu tư nước ngoài phải ghi rõ mục đích đối với các giao dịch chuyển tiền vào Trung tâm tài chính quốc tế. Các ngân hàng khi cung ứng dịch vụ ngoại hối, phải kiểm tra và lưu trữ đầy đủ hồ sơ, chứng từ phù hợp bản chất từng giao dịch. Quy định này được xem là cơ sở để ngân hàng thành viên tăng cường kiểm soát, bảo đảm dòng vốn vận hành đúng mục đích...

TS. Nguyễn Quốc Hùng, Tổng thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam cho biết, Trung tâm Tài chính quốc tế mở ra sân chơi mới đầy tiềm năng, song các giao dịch sẽ bị kiểm soát chặt chẽ. “Không có cửa cho gian lận, rửa tiền hay chuyển vốn ra nước ngoài vô tội vạ”, ông Hùng nói.

Nguy cơ rửa tiền qua kênh tài sản số vẫn rất lớn

Hành lang pháp lý phòng, chống rửa tiền hiện đã cơ bản hoàn thiện. Tháng 9/2025, Ngân hàng Nhà nước đã ban hành Thông tư số 27/2025/TT-NHNN hướng dẫn thực hiện một số điều của Luật Phòng, chống rửa tiền. Riêng với các giao dịch tại Trung tâm Tài chính quốc tế, hoạt động chuyển tiền cũng bị kiểm soát chặt chẽ với Nghị định số 329/2025/NĐ-CP vừa được ban hành.

Tuy nhiên, hành lang pháp lý chỉ có thể kiểm soát các giao dịch diễn ra trên kênh chính thống, trong khi các giao dịch “chợ đen” đang diễn ra rất nhiều.

Đơn cử, với tài sản mã hóa, Nghị quyết 05/2025/NQ-CP đã mở ra sân chơi chính thức cho lớp tài sản này. Nghị quyết cũng quy định, nhà đầu tư trong nước đang có tài sản mã hóa, nhà đầu tư nước ngoài được mở tài khoản tại tổ chức cung cấp dịch vụ tài sản mã hóa do Bộ Tài chính cấp phép để lưu ký, mua, bán tài sản mã hóa tại Việt Nam. Sau thời hạn 6 tháng kể từ khi tổ chức cung cấp dịch vụ tài sản mã hóa đầu tiên được cấp phép, nhà đầu tư trong nước giao dịch tài sản mã hóa không thông qua tổ chức cung cấp dịch vụ tài sản mã hóa do Bộ Tài chính cấp phép tùy theo tính chất, mức độ vi phạm sẽ bị xử lý vi phạm hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định pháp luật.

Tuy nhiên, các giao dịch tài sản mã hóa có chuyển sang kênh chính thức hay không vẫn là dấu hỏi lớn. Thực tế, hiện nay, trên không gian mạng xuất hiện nhiều hội nhóm kín chuyên mua bán, trao đổi tài sản mã hóa từ hàng chục ngàn đến hàng trăm ngàn thành viên, giá trị giao dịch có thể lên tới hàng chục triệu USD.

Với tính ẩn danh, xuyên biên giới, tài sản mã hóa bị các đối tượng lợi dụng tạo ra một “thị trường ngầm”, tiềm ẩn nhiều nguy cơ ảnh hưởng an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội.

Thượng tá Đàm Văn Minh, Báo cáo viên pháp luật trung ương Cục An ninh nội địa (Bộ Công an) cũng cảnh báo, với khoảng 26 triệu tài khoản do người Việt sở hữu tài khoản tài sản số, rủi ro rửa tiền qua tài sản này tại Việt Nam vẫn rất đáng lo.

Hà Tâm