Ngăn chặn thất thoát, phát huy hiệu quả nguồn lực nhà nước

Thách thức từ khối lượng tài sản lớn, thời gian xử lý ngắn

Theo báo cáo tổng hợp từ Bộ Tài chính, hiện nay, các địa phương đều trong quá trình triển khai sắp xếp, bố trí và xử lý trụ sở, cơ sở nhà, đất. Một số địa phương đã hoàn thành bước đầu việc sắp xếp, xử lý sau khi sáp nhập đơn vị hành chính, điển hình như Nghệ An, Vĩnh Long.

Tuy nhiên, tại nhiều nơi, số lượng cơ sở nhà, đất dôi dư còn rất lớn, trong khi theo kết luận, chỉ đạo của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, trong năm 2025 phải hoàn thành việc giao cho chủ thể quản lý, sử dụng, khai thác toàn bộ cơ sở nhà, đất dôi dư. Điều này đã gây áp lực về thời gian, nguồn lực và tổ chức thực hiện.

Khai thác hiệu quả trụ sở công góp phần tăng thu ngân sách, chống lãng phí. Ảnh: Đức Thanh

Đơn cử, tại Thanh Hóa, số lượng cơ sở nhà, đất dôi dư cần xử lý hiện lên tới hơn 500 cơ sở, trong khi việc bàn giao tài sản cho các xã, phường sau sáp nhập đơn vị hành chính chưa đạt tiến độ đề ra, đặc biệt công tác giao nhiệm vụ cho các đơn vị có chức năng quản lý, kinh doanh nhà ở và tổ chức mua sắm tập trung còn chậm. Ngoài ra, tại địa phương này, số lượng xã sau sáp nhập rất lớn, nhiều xã mới chưa đủ phương tiện phục vụ công tác chung, trong khi khối lượng tài sản phải rà soát, xử lý thuộc loại lớn nhất cả nước.

Tỉnh Nghệ An cũng gặp nhiều khó khăn tương tự, khi hồ sơ pháp lý đối với một số cơ sở nhà, đất còn thiếu; quy hoạch sử dụng đất và quy hoạch xây dựng chưa đồng bộ; địa bàn rộng, các xã sau sáp nhập cách xa trung tâm. Đặc biệt, tỉnh còn đang đối mặt với tình trạng thừa - thiếu biên chế cục bộ, làm ảnh hưởng đến việc tiếp nhận, quản lý và xử lý tài sản công.

Ngoài ra, không ít địa phương phản ánh vướng mắc trong xử lý tài sản tại vùng sâu, vùng xa, miền núi, nơi điều kiện tiếp cận khó khăn; hồ sơ pháp lý hình thành qua nhiều giai đoạn, gây khó khăn trong xác định hiện trạng và phương án xử lý phù hợp. Khối lượng công việc lớn và yêu cầu hoàn thành trong thời gian ngắn đặt ra thách thức không nhỏ đối với các địa phương…

Ba yếu tố then chốt đảm bảo hiệu quả quản lý tài sản công

Đánh giá về công tác sắp xếp, bố trí và xử lý tài sản công theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Thành Trung nhấn mạnh 3 yếu tố then chốt quyết định hiệu quả.

Trước tiên, là sự chỉ đạo kịp thời của cấp ủy, chính quyền các cấp. Theo Thứ trưởng, địa phương nào vào cuộc sớm, ban hành kịp thời nghị quyết, kế hoạch, văn bản hướng dẫn cụ thể, đồng thời tăng cường kiểm tra, giám sát từ cơ sở, đều tạo được chuyển biến rõ nét trong quản lý tài sản công. Ngược lại, nơi nào thiếu quyết liệt trong chỉ đạo, phân công trách nhiệm chưa rõ ràng, tiến độ xử lý tài sản dôi dư còn chậm sẽ tiềm ẩn nguy cơ xuống cấp, thất thoát và lãng phí tài sản.

Thứ hai, là cơ sở pháp lý đầy đủ và thống nhất. Thứ trưởng cho biết, việc triển khai sắp xếp, xử lý tài sản công phải dựa trên Luật Quản lý, sử dụng tài sản công và các nghị định của Chính phủ, như Nghị định số 186/2025/NĐ-CP, Nghị định số 286/2025/NĐ-CP. Đồng thời, các địa phương cần ban hành văn bản phân cấp, phân quyền rõ ràng để các cơ quan, đơn vị thực hiện đúng thẩm quyền, tránh chồng chéo và lúng túng trong xử lý.

Thứ ba, là phải giám sát, hướng dẫn thường xuyên, liên tục giúp xử lý kịp thời các vướng mắc phát sinh. Việc công khai tiến độ, cập nhật thông tin chính xác cũng góp phần nâng cao tính minh bạch, trách nhiệm giải trình, hạn chế rủi ro thất thoát, lãng phí tài sản công.

Do đó, để đạt mục tiêu hoàn thành sắp xếp, xử lý tài sản công theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp trong năm 2025, Thứ trưởng yêu cầu các địa phương cần ban hành văn bản phân cấp thẩm quyền quyết định xử lý nhà, đất, phân công trách nhiệm cụ thể cho từng sở, ngành, đơn vị; rà soát chính xác tài sản dôi dư, tránh bỏ sót; cập nhật kế hoạch xử lý chi tiết về nội dung, chủ thể, thời gian và kết quả thực hiện; đảm bảo phương tiện làm việc và đi lại cho các xã, phường, nhất là các xã mới sau sáp nhập. Đồng thời, tăng cường phối hợp với Bộ Tài chính và Cục Quản lý công sản, kịp thời hướng dẫn, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc phát sinh; công khai tiến độ xử lý trụ sở dôi dư từ tháng 12/2025 theo Công điện số 213/CĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ nhằm nâng cao tính minh bạch và trách nhiệm giải trình.

Đặc biệt, trong bối cảnh khối lượng công việc lớn, thời gian hoàn thành ngắn, Thứ trưởng Đỗ Thành Trung nhấn mạnh vai trò của người đứng đầu cấp ủy, chính quyền địa phương mang tính quyết định đến hiệu quả công việc. “Người đứng đầu cần đảm bảo nguyên tắc: rõ người, rõ việc, rõ thời hạn, rõ kết quả trong công tác sắp xếp, xử lý tài sản dôi dư. Đây là yếu tố quan trọng để ngăn ngừa thất thoát, lãng phí tài sản công, đồng thời góp phần nâng cao năng lực quản trị, điều hành của chính quyền địa phương trong giai đoạn mới” - Thứ trưởng cho biết.

Có thể thấy, việc quản lý chặt chẽ, sử dụng hiệu quả tài sản công không chỉ là yêu cầu về kỷ luật tài chính - ngân sách, mà còn là thước đo năng lực quản trị của chính quyền địa phương. Việc triển khai đồng bộ các giải pháp (rà soát tài sản dôi dư, điều chỉnh quy hoạch, phân cấp thẩm quyền, công khai tiến độ và giám sát thường xuyên) sẽ giúp bảo đảm tài sản công được sử dụng đúng mục tiêu, hiệu quả kinh tế và minh bạch.

Chỉ khi các giải pháp này được thực hiện quyết liệt, đồng bộ, tài sản công mới thực sự trở thành nguồn lực quan trọng phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, thay vì trở thành gánh nặng gây thất thoát, lãng phí. Trong bối cảnh sắp xếp đơn vị hành chính 2 cấp, việc nâng cao hiệu quả quản lý và sử dụng tài sản công là một trong những nhiệm vụ trọng tâm, góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển bền vững của đất nước.

Vân Hà