Ngăn chặn tình trạng trả giá cao rồi bỏ cọc đấu giá bằng cách xử lý hình sự?

Ngày 28/11, Quốc hội thảo luận về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đấu giá tài sản. Các biện pháp để xử lý tình trạng trả giá cao rồi bỏ cọc nhận được nhiều quan tâm của các đại biểu.

Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu rà soát, liệt kê những tài sản phải đấu giá như dự thảo Luật đã đầy đủ chưa, hay có chồng chéo với các Luật chuyên ngành không?

"Có những loại tài sản có thể phát sinh mới trong cuộc sống mà không được ghi vào Luật thì được đấu giá hay không, hay để Chính phủ quy định những tài sản phát sinh mới để không bỏ sót và những tài sản cần phải báo giá riêng", ông Hòa nêu.

Đại biểu Phạm Văn Hòa nhận định, việc sửa đổi quy định về tiền đặt trước và xử lý tiền đặt trước trong đấu giá tài sản là rất cần thiết, để tránh việc lợi dụng tham gia đấu giá không vì mục đích đấu giá, thay vào đó là thông đồng, thỏa thuận với nhau để trả giá thấp, làm thất thu ngân sách nhà nước, dẫn tới tiêu cực.

Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) phát biểu tại phiên thảo luận Luật sửa đổi, bổ sung một số điều Luật Đấu giá tài sản, ngày 28/11.

Nhắc tới vụ việc của Tân Hoàng Minh bỏ cọc đấu giá đất ở khu đô thị mới Thủ Thiêm, các cuộc đấu giá biển số xe ô tô hay 3 mỏ cát ở Hà Nội", ông Hòa cho rằng những vụ việc bỏ cọc đấu giá như thế này làm lũng đoạn thị trường, lu mờ hình ảnh của cuộc đấu giá, gây dư luận không tốt thời gian qua.

Để chấm dứt tình trạng người trúng đấu giá bỏ cọc, đại biểu Đoàn Đồng Tháp đề xuất cần có các biện pháp như nâng mức đặt cọc cao hơn so với quy định hiện hành, áp dụng chế tài xử phạt vi phạm hành chính, không cho tham gia đấu giá lần tiếp theo.

"Có như thế mới giữ được kỷ cương trong hoạt động đấu giá tài sản, không chấp nhận đối tượng nào có tiền muốn làm thế nào thì làm, làm xáo trộn thị trường", ông Hòa nói, đồng thời đề nghị công nhận kết quả đối với người trả giá cao thứ hai, không cần tổ chức đấu giá lại, tránh tốn kém.

Theo dự thảo Luật, người tham gia đấu giá phải nộp tiền cọc bằng 5-20% giá khởi điểm tài sản đấu giá, tức bằng với mức hiện hành. Tiền này sau khi trúng đấu giá sẽ chuyển thành tiền cọc. Đại biểu Nguyễn Duy Thanh (Cà Mau) cũng cho rằng nhiều trường hợp giá khởi điểm thấp nên người trúng đấu giá không phải cân nhắc quá nhiều khi bỏ cọc.

Để hạn chế tình trạng bỏ cọc, ông Thanh đề nghị cần tách biệt giữa tiền đặt trước và tiền đặt cọc. Trong đó, tiền đặt cọc có thể là 20 - 30% giá trúng đấu giá, phải nộp ngay sau khi có kết quả trúng đấu giá. Nếu người trúng đấu giá không nộp thì kết quả bị hủy, cuộc đấu giá tiếp tục được diễn ra.

"Giả sử tiền đặt cọc phải nộp ngay lên tới hàng trăm, hàng nghìn tỷ đồng thay vì chỉ vài trăm triệu hoặc vài tỷ đồng, người trúng đấu giá chắc chắn sẽ rất thận trọng khi bỏ giá", ông Thanh góp ý.

Đáng chú ý, ông Thanh gợi ý việc có thể tham khảo kinh nghiệm quốc tế, bổ sung quy định xử lý hình sự đối với hành vi bỏ cọc đấu giá và có dấu hiệu thao túng, gây rối trật tự, ảnh hưởng xấu đến an ninh kinh tế. "Bộ luật Hình sự cần bổ sung các hành vi tương ứng trong hoạt động đấu giá tài sản cho phù hợp, tránh tình trạng thổi giá, phá giá, gây hệ lụy lớn như thời gian vừa qua", ông Thanh nói.

Tranh luận sau đó, đại biểu Phan Thị Mỹ Dung (Long An) lại cho rằng quy định mức tiền đặt trước từ 5 - 20% như hiện hành là phù hợp. Nếu nâng lên quá cao sẽ ảnh hưởng đến quyền tự do giao dịch, giảm tính cạnh tranh, ít người tham gia đấu giá tài sản.

Đại biểu này đề cập nhiều cuộc đấu giá mà người tham gia có biểu hiện bất thường, trả giá cao so với mặt bằng chung, nhất là tài sản công như quyền sử dụng đất, quyền khai thác mỏ. Bà kể, có cuộc đấu giá, người tham gia trả giá cao từ vài chục tới 204 lần giá khởi điểm; hoặc từ giá khởi điểm 24 tỷ đồng, nhưng giá trúng được trả lên tới gần 1.684 tỷ đồng, cao bất thường.

"Một số tổ chức, cá nhân tham gia đấu giá nhưng bỏ cọc, với mục đích thao túng thị trường, chứ không phải mua tài sản", bà nêu thực tế và cho rằng Luật chưa quy định đấu giá viên hoặc người có tài sản đấu giá được quyền dừng hoặc yêu cầu dừng cuộc đấu giá để xử lý các trường hợp tương tự.

Bà Dung đề xuất sau thời gian nhất định mà người trúng đấu giá không hoàn thành nghĩa vụ tài chính và không chứng minh được lý do bất khả kháng thì ngoài việc mất tiền đặt trước còn bị phạt thêm một số tiền. Tất nhiên, việc phạt này phải dựa trên cơ sở bổ sung các quy chế, chế tài có liên quan.

Tuy nhiên, đại biểu Phạm Văn Thịnh (Bắc Giang) cho rằng đây là quan hệ dân sự, trong mọi trường hợp, phải tôn trọng, bảo vệ quyền được từ bỏ tài sản trúng đấu giá của người trúng đấu giá.

"Chỉ nên điều chỉnh bằng các quan hệ khác, trong trường hợp này, cần điều chỉnh về tiền đặt trước", ông Thịnh nói.

Theo ông Thịnh, khi đấu giá theo hình thức trả giá lên nhiều vòng liên tục, khi nào giá bắt đầu đến mức gấp 2 lần giá khởi điểm ban đầu thì cho phép điều chỉnh giá đặt trước. Quy định như vậy sẽ phù hợp hơn với điều kiện thực tế.

Đại biểu Thịnh cũng lưu ý, quy định về tiền đặt trước này chỉ nên đặt ra đối với tài sản nhà nước mang ra đấu giá, không nên điều chỉnh đối với các tài sản khác.

Trước băn khoăn của các đại biểu về chế tài với người bỏ cọc, Bộ trưởng Tư pháp Lê Thành Long thông tin, sẽ nghiên cứu, tính toán bổ sung và siết chặt các quy định, chế tài khi hoàn thiện pháp luật chuyên ngành. Chẳng hạn, bổ sung phạt vi phạm hành chính, cấm tham gia đấu giá.

"Quan điểm của chúng tôi là pháp luật quy định càng chặt càng tốt. Ban soạn thảo sẽ tiếp tục nghiên cứu, nhất là xem xét việc bổ sung chế tài nào để hạn chế, ngăn ngừa hành vi này hay không", ông Long nói.

Thanh Hoa