Ngân hàng đối mặt áp lực nợ xấu tăng

Tỷ lệ nợ xấu tăng trở lại

Thống kê từ báo cáo tài chính quý I của các ngân hàng cho thấy, nợ xấu tại nhóm các ngân hàng niêm yết tiếp tục xu hướng gia tăng, với tổng giá trị trên 266 nghìn tỷ đồng, tăng 18,5% so với cùng kỳ và hơn 16% so với cuối năm 2024, tương đương mức tăng khoảng 37.000 tỷ đồng.

Ảnh minh họa

Có tới 22/28 ngân hàng ghi nhận quy mô nợ xấu tăng so với cùng kỳ năm trước. Số ngân hàng có tỷ lệ nợ xấu vượt ngưỡng 3% tăng lên 8, trong khi đầu năm chỉ có 7 ngân hàng. Các nhóm nợ đều có sự gia tăng. Nợ dưới tiêu chuẩn (nhóm 3) tăng hơn 37%, nợ có khả năng mất vốn (nhóm 5) tăng gần 13%. Đáng chú ý, nhiều ngân hàng ghi nhận dư nợ xấu tăng trưởng 2 chữ số so với đầu năm nay.

Theo VIS Rating, cho vay mua nhà cá nhân thuộc phân khúc mang tính đầu cơ hoặc liên quan đến các chủ đầu tư bất động sản gặp khó khăn làm gia tăng nợ xấu ở các ngân hàng tư nhân (như MBB, OCB, TPB, VIB), trong khi các ngân hàng quốc doanh (như Vietinbank) tăng nợ xấu từ khách hàng DN trong lĩnh vực vật liệu xây dựng. Ngoài ra, thuế đối ứng của Mỹ gây ra rủi ro tài sản tiềm ẩn cho các ngân hàng quốc doanh, do có quy mô đáng kể đối với khách hàng FDI.

Nguy cơ nợ xấu tăng cũng đã được dự báo ngay từ đầu năm 2025 trước bối cảnh diễn biến kinh tế toàn cầu suy giảm, diễn biến kinh tế các nước lớn chưa được cải thiện, các điều kiện sản xuất, kinh doanh bị thu hẹp và hoạt động của doanh nghiệp đối mặt nhiều khó khăn.

Trong báo cáo về ngành ngân hàng năm 2025, theo SSI Research, Chính phủ đặt mục tiêu tăng trưởng GDP 8% vào năm 2025, các ngân hàng đã đẩy nhanh việc giải ngân tín dụng từ đầu năm. Đáng chú ý, các Ngân hàng thương mại Nhà nước ghi nhận mức tăng trưởng tín dụng cao đạt +3,3% so với cuối năm 2024 tăng 18% so với cùng kỳ. Trong khi đó, ở các Ngân hàng cổ phần tăng 3,6% từ đầu năm, +21% so với cùng kỳ

Việc gia tăng này cũng kéo theo tỉ lệ nợ xấu/tổng dư nợ cho vay khách hàng của các ngân hàng trên tăng theo. "Nhìn chung, tỷ lệ hình thành nợ xấu thường có xu hướng tăng trong quý I, sau khi được cải thiện vào quý cuối cùng của năm trước. Tuy nhiên, với môi trường lãi suất duy trì ở mức thấp và các phương án cơ cấu hỗ trợ khách hàng từ phía ngân hàng, chúng tôi cho rằng tỷ lệ nợ xấu sẽ đạt đỉnh trong nửa đầu năm 2025 trước khi bắt đầu giảm dần vào nửa cuối năm" - SSI Research đánh giá.

Tăngbiện pháp thu hồi và xử lý nợ

Mới đây, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) cũng lưu ý về tỷ lệ nợ xấu. Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng trong phiên họp Quốc hội ngày 20/5 đã chia sẻ, nợ xấu hiện duy trì ở mức cao và có xu hướng gia tăng, tạo áp lực lớn lên các TCTD.

Trong điều kiện như hiện tại, lãnh đạo các ngân hàng cho biết, phải cân bằng hai nhiệm vụ chính là tìm cơ hội thúc đẩy hoạt động kinh doanh và kiểm soát rủi ro, trong đó kiểm soát nợ xấu là một trong những ưu tiên hàng đầu. Bên cạnh chuyển dịch cơ cấu hoạt động theo hướng bền vững, kiểm soát chất lượng nợ, các ngân hàng tăng cường thực hiện các biện pháp thu hồi và xử lý nợ để cải thiện năng lực tài chính, tăng nguồn lực dự phòng rủi ro để xử lý nợ xấu.

Chính phủ đã trình Quốc hội dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật các Tổ chức tín dụng, với trọng tâm luật hóa các quy định về xử lý nợ xấu và phân cấp thẩm quyền cho vay đặc biệt.

Theo Dự thảo, Chính phủ đề xuất luật hóa 3 nhóm chính sách tại Nghị quyết 42/2017QH14: các TCTD được quyền thu giữ TSĐB trong trường hợp có thỏa thuận đồng ý giữa khách vay và TCTD; tài sản của bên phải thi hành án đang được sử dụng làm TSĐB cho khoản nợ xấu chỉ bị kê biên trong trường hợp thi hành bản án, quyết định về cấp dưỡng, bồi thường thiệt hại về tính mạng, sức khỏe hoặc được sự đồng ý của các TCTD; đối với TSĐB là vật chứng trong vụ án hình sự, sau khi hoàn tất thủ tục xác nhận chứng cứ và xét thấy không ảnh hưởng đến việc xử lý và thi hành án, thì cơ quan tiến hành tố tụng hoàn trả vật chứng này cho các TCTD.

Theo Thống đốc, TCTD và tổ chức mua bán, xử lý nợ phải xây dựng quy định nội bộ về thu giữ TSĐB, đảm bảo quyền lợi các bên liên quan.

Mục đích chính của dự án Luật là tạo khuôn khổ pháp lý đồng bộ để xử lý nợ xấu, đảm bảo phù hợp với thực tiễn và khắc phục các khó khăn cản trở TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài và tổ chức mua bán, xử lý nợ trong việc thu giữ và xử lý TSĐB. Thống đốc cho rằng điều này hỗ trợ xoay vòng vốn, nâng cao khả năng tiếp cận tín dụng của người dân và DN. Đồng thời, việc phân cấp thẩm quyền quyết định cho vay đặc biệt từ Thủ tướng Chính phủ sang NHNN giúp tăng cường vai trò và trách nhiệm của NHNN, giảm khâu trung gian, rút ngắn thời gian xử lý, đảm bảo an toàn hệ thống tín dụng.

Ngoài luật hóa quyền thu giữ TSĐB, một trong những giải pháp quan trọng nhất để giải quyết rốt ráo nợ xấu chính là phát triển thị trường mua bán nợ. Hiện gần 50% nợ xấu được các ngân hàng xử lý bằng trích lập dự phòng rủi ro. Tuy nhiên, kinh nghiệm từ các nước trên thế giới cho thấy, biện pháp xử lý nợ xấu hiệu quả và bền vững nhất vẫn là phát triển thị trường mua bán nợ.

Chính vì vậy, khuyến khích thành lập và mở rộng phạm vi hoạt động của các công ty mua bán nợ, thu hút sự tham gia của nhà đầu tư nước ngoài cũng như lập hành lang pháp lý thông thoáng cho thị trường nợ là giải pháp rất được mong chờ, cùng với việc luật hóa Nghị quyết 42/2017QH14.

Thảo Nguyên