Ngân hàng Nhà nước chỉ cho vay đặc biệt đối với 2 trường hợp

Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Nguyễn Thị Hồng báo cáo tại phiên họp (Ảnh: Phạm Thắng)

Tại phiên họp, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Nguyễn Thị Hồng đã thông tin về nhóm chính sách chuyển thẩm quyền quyết định cho vay đặc biệt của Ngân hàng Nhà nước (NHNN), có lãi suất 0%/năm, không có tài sản bảo đảm (TSBĐ). Nội dung chủ yếu về nguồn tiền để cho vay đặc biệt cũng như cơ chế để kiểm soát việc quyết định cho vay đặc biệt của NHNN có lãi suất 0%/năm, không có TSBD.

Chính phủ cho biết, việc cho vay đặc biệt được NHNN thực hiện từ nguồn tiền thực hiện chức năng của ngân hàng trung ương về phát hành tiền, không sử dụng nguồn tiền từ ngân sách nhà nước. Do vậy, việc NHNN cho vay đặc biệt có lãi suất 0%năm không dẫn đến rủi ro ngân sách nhà nước phải bù lãi suất. Tuy nhiên, tiếp thu ý kiến của các đại biểu Quốc hội, Chính phủ chỉ đạo cơ quan chủ trì tiếp tục rà soát, phối hợp với các cơ quan có liên quan để rà soát các quy định về xử lý các khoản cho vay đặc biệt của NHNN theo quy định về chế độ tài chính của NHNN.

Theo bà Hồng, việc cho vay đặc biệt của NHNN chỉ cho 2 trường hợp. Thứ nhất, tổ chức tín dụng (TCTD) bị rút tiền hàng loạt để chi trả cho người gửi tiền. Thứ hai, để thực hiện phương án phục hồi, phương án chuyển giao bắt buộc của các TCTD được kiểm soát đặc biệt và chỉ áp dụng sau khi đã thực hiện các biện pháp nghiệp vụ của NHNN như tái cấp vốn, nghiệp vụ thị trường mở.

“Như vậy, hoạt động cho vay đặc biệt của NHNN là hoạt động cần thiết, ngăn chặn hiện tượng rút tiền hàng loạt tại TCTD cũng như hạn chế nguy cơ rủi ro lan truyền sang TCTD khác hoặc để hỗ trợ cho phương án phục hồi, phương án chuyển giao bắt buộc nhằm tái cơ cấu các TCTD được kiểm soát đặc biệt. Hoạt động cho vay đặc biệt nhằm mục tiêu đảm bảo an toàn hệ thống các TCTD, an ninh trật tự, an toàn xã hội, không nhằm tạo ra lợi thế cạnh tranh cho các TCTD được vay đặc biệt từ NHNN”, bà Hồng nói.

Bên cạnh đó, bà Hồng cũng thông tin tại Khoản 3 Điều 194 Luật các TCTD 2024 đã giao Thống đốc NHNN quy định chi tiết việc cho vay đặc biệt. Thực hiện quy định này, Thống đốc NHNN đã ban hành Thông tư số 37/2024/TT-NHNN ngày 30/6/2024 để quy định chi tiết việc cho vay đặc biệt; trong đó, quy định cụ thể mục đích, số tiền, thời hạn, tài sản bảo đảm, điều kiện tài sản bảo đảm, trả nợ vay, trách nhiệm của các bên liên quan. Tuy nhiên, tiếp thu ý kiến của đại biểu Quốc hội, sau khi dự thảo Luật được ban hành, NHNN sẽ nghiên cứu, rà soát, sửa đổi Thông tư số 37/2024/TT-NHNN liên quan đến tiêu chí, điều kiện cho vay đặc biệt với lãi suất 0%/năm, không có TSBĐ.

Cùng với đó, quy định mục đích sử dụng khoản vay, trách nhiệm của đơn vị được vay và trách nhiệm của NHNN khi cho vay, kiểm soát dòng tiền để tránh rủi ro, tránh lạm dụng chính sách, làm giảm động lực tái cấu trúc nội tại của ngân hàng. Tăng cường tính minh bạch về trình tự, thủ tục cho vay và tăng cường kiểm soát, ngăn ngừa, hạn chế tổn thất có thể xảy ra, phòng tránh rủi ro đạo đức, rủi ro chính sách và hiệu ứng phụ, bảo đảm niềm tin và công bằng thị trường.

Theo ông Phan Văn Mãi, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế - Tài chính của Quốc hội (KTTC), dự thảo Luật quy định “lãi suất cho vay đặc biệt của Ngân hàng Nhà nước là 0%/năm”. Đây là nội dung đã được Ban Thường vụ Đảng ủy Ngân hàng Nhà nước Việt Nam báo cáo, xin ý kiến cấp có thẩm quyền theo Tờ trình số 04-TTr/ĐUNHNN ngày 29/4/2025. Tuy nhiên, Thường trực Ủy ban KTTC nhận thấy Công văn số 14923-CV/VPTW ngày 20/5/2025 của Văn phòng Trung ương Đảng về ý kiến kết luận của cấp có thẩm quyền không thể hiện nội dung chấp thuận đề xuất của Ban Thường vụ Đảng ủy NHNN về việc bỏ hình thức cho vay đặc biệt có lãi suất để thay bằng mức lãi suất 0% đối với tất cả các khoản cho vay đặc biệt.

Trong quá trình chỉnh lý dự thảo Luật, Cơ quan chủ trì soạn thảo cho rằng vấn đề này đã được báo cáo cấp có thẩm quyền và đề nghị giữ nguyên quy định như dự thảo Luật trình Quốc hội. Quy định về lãi suất cho vay đặc biệt của NHNN là nội dung quan trọng, ảnh hưởng đến sự ổn định của hệ thống TCTD, an ninh tài chính – tiền tệ quốc gia và nguồn lực của nền kinh tế.

Ông Mãi nêu rằng, do còn có cách hiểu khác nhau giữa các cơ quan, Thường trực Ủy ban KTTC đã có Công văn số 29/UBKTTC15-m ngày 5/6/2025 gửi Thường trực Ủy ban Pháp luật - Tư pháp để tổng hợp, báo cáo Ban Thường vụ Đảng ủy Quốc hội xin ý kiến kết luận của cơ quan có thẩm quyền về nội dung này. “Thường trực Ủy ban KTTC đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục hoàn thiện quy định về lãi suất cho vay đặc biệt trên cơ sở ý kiến của cấp có thẩm quyền”, ông Mãi nói.

Về quy định cho vay đặc biệt, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn tán thành với việc phân cấp thẩm quyền cho vay đặc biệt từ Thủ tướng Chính phủ sang Ngân hàng Nhà nước.

Theo Chủ tịch Quốc hội, có một số trường hợp trong thời gian vừa qua để giải quyết nhanh, gọn thì đã chuyển từ quyền của Thủ tướng Chính phủ sang Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam. Chủ tịch Quốc hội nhất trí chỉnh lý về việc bỏ quy định chuyển tiếp đối với khoản vay đặc biệt Ngân hàng Nhà nước quyết định trước ngày Luật này có hiệu lực thi hành.

Đối với lãi suất vay đặc biệt, Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, theo văn bản kết luận của cơ quan thẩm quyền chưa thể hiện rõ ý kiến mức lãi suất cho vay đặc biệt, dẫn đến có cách hiểu khác nhau giữa các cơ quan.

Từ đó, Chủ tịch Quốc hội đề nghị thường trực Ủy ban KTTC có công văn gửi Thường trực Ủy ban Pháp luật – Tư pháp. “Thường trực Ủy ban Pháp luật – Tư pháp cần khẩn trương tổng hợp các nội dung để báo cáo với Đảng ủy Quốc hội, xin ý kiến cơ quan thẩm quyền làm cơ sở cho các cơ quan tiếp tục hoàn thiện quy định về lãi suất cho vay đặc biệt”, Chủ tịch Quốc hội nêu rõ.

Việt Thắng