Ngân hàng Nhà nước công bố kết luận thanh tra về vàng tại một số doanh nghiệp lớn

Nội dung thanh tra bao gồm chấp hành các quy định của pháp luật về hoạt động kinh doanh vàng; về phòng, chống rửa tiền; chấp hành các quy định pháp luật về chế độ kế toán, lập và sử dụng hóa đơn, chứng từ, về kê khai và thực hiện nghĩa vụ thuế.

Eximbank: Bị phạt 400 triệu đồng

Kết luận Thanh tra cho biết, Eximbank cơ bản chấp hành các quy định của pháp luật trong hoạt động kinh doanh vàng, kinh doanh mua, bán vàng miếng theo giấy phép do NHNN cấp, thực hiện chế độ thông tin báo cáo số liệu mua, bán vàng miếng, báo cáo trạng thái vàng cơ bản theo quy định; thực hiện niêm yết giá mua bán vàng; cơ bản chấp hành quy định của pháp luật về phòng, chống rửa tiền; thực hiện lập chứng từ, hóa đơn và kê khai thuế cơ bản theo quy định của pháp luật.

Bên cạnh những mặt đạt được trên, Eximbank còn những thiếu sót, vi phạm tập trung vào các nội dung liên quan đến việc chấp hành chính sách pháp luật trong hoạt động kinh doanh vàng.

Cụ thể, kết quả kiểm tra cho thấy, nhân viên Eximbank rút ngắn thao tác trong việc kiểm đếm và giao vàng, nhận vàng và rút ngắn thao tác kiểm đếm, thu - chi tiền VND với khách hàng. Chênh lệch VND từ các giao dịch mua bán vàng trong cùng 2 ngày khách hàng nộp/rút tiền mặt từ tài khoản thanh toán VND của khách hàng tạo điều kiện cho khách hàng thực hiện giao dịch mua, giao dịch bán với cùng số lượng vàng miếng trong cùng một thời điểm với thực tế khách hàng và nhân viên giao dịch của Eximbank không cần giao nhận vàng và tiền (chỉ ký chứng từ nhận vàng và tiền), chỉ thực hiện giao dịch tiền của phần chênh lệch giá vàng nhằm mục đích sinh lời.

Hoạt động này cũng làm tăng doanh số mua bán vàng miếng của Eximbank (03 khách hàng chiếm 15% doanh số mua bán vàng miếng của Eximbank trong thời kỳ 03 khách hàng trên thực hiện giao dịch mua, bán liên tục cùng số lượng trong cùng một thời điểm với Eximbank), không phản ánh đúng bản chất doanh số mua, bán vàng miếng của Eximbank.

Bên cạnh đó, Eximbank vi phạm về không báo cáo một số giao dịch mua, bán vàng có giá trị lớn phải báo cáo theo quy định của pháp luật về phòng, chống rửa tiền. Vi phạm về không lập hóa đơn theo quy định khi bán vàng miếng cho khách hàng đối với một số giao dịch. Vi phạm về lập hóa đơn bán hàng không đúng thời điểm theo quy định đối với một số hóa đơn.

Nguyên nhân của những vi phạm, thiếu sót trên được chỉ rõ, công tác chỉ đạo, điều hành của Hội đồng quản trị, Ban kiểm soát, Ban điều hành Eximbank trong thời kỳ thanh tra thực hiện chưa nghiêm túc quy định của pháp luật đối với hoạt động kinh doanh vàng, còn để xảy ra các vi phạm, thiếu sót nêu tại kết luận thanh tra. Một số cá nhân/bộ phận có liên quan tại các đơn vị/chi nhánh thuộc Eximbank qua từng thời kỳ chưa nghiêm túc tuân thủ các quy định của pháp luật trong hoạt động kinh doanh vàng.

Theo đó, Chánh Thanh tra NHNN đã ban hành Quyết định xử phạt vị phạm hành chính đối với Eximbank về hành vi vi phạm quy định của pháp luật về hoạt động phòng, chống rửa tiền với số tiền phạt là 400 triệu đồng.

Đồng thời, kiến nghị Eximbank chấn chỉnh trong việc chấp hành chưa nghiêm túc quy định của pháp luật trong hoạt động kinh doanh vàng, còn để xảy ra các vi phạm, thiếu sót nêu tại Phần kết quả kiểm tra, xác minh. Chấm dứt ngay các hành vi vi phạm hành chính về hoạt động phòng, chống rửa tiền; nghiêm túc chấp hành các quy định liên quan đến hoạt động phòng, chống rửa tiền, tài trợ khủng bố, tài trợ phổ biến vũ khí hàng loạt; đồng thời kịp thời khắc phục, chỉnh sửa vi phạm nêu tại kết luận thanh tra.

Thanh tra Ngân hàng Nhà nước yêu cầu Eximbank chấm dứt hoạt động mua, bán giao dịch mua, giao dịch bán với cùng số lượng vàng miếng trong cùng một thời điểm với thực tế khách hàng và nhân viên giao dịch của Eximbank không cần giao nhận vàng và tiền (chỉ ký chứng từ nhận vàng và tiền), chỉ thực hiện giao dịch tiền của phần chênh lệch giá vàng qua đó phản ánh đúng bản chất doanh số mua, bán vàng miếng của Eximbank. Bên cạnh đó, kiểm điểm tổ chức, cá nhân vi phạm quy định của ngân hàng trong việc rút ngắn thao tác trong việc kiểm đếm và giao vàng, nhận vàng và rút ngắn thao tác kiểm đếm, thu - chi tiền VND với khách hàng.

Có dấu hiệu Công ty SJC vi phạm quy định của pháp luật về thuế

Tại Công ty SJC, bên cạnh những mặt đạt được, Thanh tra Ngân hàng Nhà nước cũng chỉ ra một loạt vi phạm, thiếu sót. Cụ thể, về chấp hành chính sách pháp luật trong hoạt động kinh doanh vàng, Công ty SJC vi phạm về chấp hành chế độ báo cáo hoạt động kinh doanh mua, bán vàng miếng; có dấu hiệu đưa thông tin gây nhầm lẫn về sản phẩm, hàng hóa do doanh nghiệp cung cấp nhằm thu hút khách hàng của doanh nghiệp khác, liên quan đến hành vi cạnh tranh không lành mạnh.

Kết quả xác minh khách hàng cho thấy có dấu hiệu Công ty SJC vi phạm quy định của pháp luật về thuế. Ngân hàng Nhà nước đã có văn bản chuyển thông tin sang cơ quan có thẩm quyền để xem xét, xử lý theo quy định.

Mặc dù chưa có cơ sở xác định mức tăng giá trong giai đoạn từ ngày 2/10/2023 đến ngày 15/4/2024 là bất hợp lý, tuy nhiên, tại Công ty SJC, giá mua, giá bán vàng do tổng giám đốc Công ty SJC quyết định và chỉ đạo trực tiếp về giá mua, giá bán vàng khi không có quy định, quy trình nội bộ về các chỉ tiêu, căn cứ cụ thể trong cơ chế xác định giá mua, giá bán vàng, không phân tách trách nhiệm của các bộ phận có liên quan trong quá trình tham mưu xác định giá.

Như vậy, việc quyết định giá mua, giá bán vàng do một cá nhân là tổng giám đốc quyết định khi không có các chỉ tiêu, căn cứ cụ thể dẫn đến rủi ro trong việc xác định giá ảnh hưởng đến hoạt động của Công ty SJC cũng như thị trường vàng do Công ty SJC chiếm thị phần tương đối lớn.

Việc chấp hành quy định pháp luật về phòng, chống rửa tiền, Công ty SJC vi phạm một số quy định pháp luật về phòng, chống rửa tiền, cụ thể như ban hành quy định nội bộ có nội dung không đầy đủ theo quy định; không có hệ thống quản lý rủi ro để xác định khách hàng nước ngoài là cá nhân có ảnh hưởng chính trị; không báo cáo các giao dịch có giá trị lớn phải báo cáo liên quan đến hoạt động kinh doanh vàng.

Công ty SJC cũng không thực hiện kiểm toán nội bộ về phòng, chống rửa tiền theo quy định; không đào tạo, bồi dưỡng về phòng, chống rửa tiền theo quy định; không thực hiện đánh giá, không cập nhật kết quả đánh giá rủi ro rửa tiền; chưa quy định cụ thể tần suất cập nhật thông tin khách hàng; chưa có quy định về phân cấp trách nhiệm nhận biết khách hàng.

Công ty SJC cũng chưa thu thập đủ các tài liệu, dữ liệu để xác minh thông tin nhận biết khách hàng là tổ chức; quy định các biện pháp áp dụng tương ứng với mức độ rủi ro về rửa tiền chưa đầy đủ theo quy định; chưa quy định thời hạn áp dụng biện pháp trì hoãn giao dịch theo quy định; chưa có quy định hướng dẫn về cách thức giao tiếp với khách hàng thực hiện giao dịch.

Với việc chấp hành các quy định pháp luật về chế độ kế toán, lập và sử dụng hóa đơn, chứng từ, về kê khai và thực hiện nghĩa vụ thuế, Công ty SJC vi phạm về lập hoặc thay thế và phát hành một số hóa đơn bán hàng nhưng không có mã của Cơ quan thuế.

Công ty SJC chưa thực hiện các thủ tục xử lý hóa đơn sai sót đối với một số hóa đơn; hạch toán khoản dự phòng giảm giá hàng tồn kho vào giá vốn hàng bán dẫn đến thiếu thu nhập tính thuế thu nhập doanh nghiệp, làm giảm thuế thu nhập doanh nghiệp của Công ty, không ghi đầy đủ thông tin hoặc thông tin có thể chưa chính xác về số CMTND/CCCD của một số khách hàng trên Bảng kê.

Ngân hàng Nhà nước chỉ ra nguyên nhân dẫn đến những vi phạm trên là người đại diện theo pháp luật, lãnh đạo, nhân viên Công ty SJC chưa nghiêm túc chấp hành một số quy định của pháp luật trong hoạt động kinh doanh vàng, phòng chống rửa tiền và hạch toán kế toán, lập và sử dụng chứng từ kế toán, kê khai và thực hiện nghĩa vụ thuế.

Chánh Thanh tra Ngân hàng Nhà nước đã ban hành Quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối SJC liên quan đến một số vi phạm quy định về hoạt động phòng, chống rửa tiền và chế độ thông tin báo cáo mua, bán vàng miếng với tổng số tiền phạt là 2,14 tỷ đồng.

Thanh tra Ngân hàng Nhà nước kiến nghị Công ty SJC cần chấn chỉnh trong việc chấp hành chưa nghiêm túc quy định của pháp luật trong hoạt động kinh doanh vàng, còn để xảy ra các vi phạm, thiếu sót nêu tại Phần kết quả kiểm tra, xác minh.

Đơn vị thanh tra yêu cầu Công ty SJC chấm dứt ngay hành vi vi phạm hành chính về chấp hành chế độ thông tin báo cáo; nghiêm túc chấp hành đúng chế độ thông tin báo cáo và số liệu báo cáo Ngân hàng Nhà nước trong hoạt động kinh doanh vàng.

Đồng thời, yêu cầu Công ty SJC nghiêm túc chấp hành các quy định pháp luật về thuế; kịp thời khắc phục, chỉnh sửa các vi phạm, thiếu sót nêu tại Phần kết quả kiểm tra, xác minh, Công ty SJC cũng phải ban hành quy định trong việc xác định giá mua, bán vàng hàng ngày (xây dựng các tiêu chí, phương pháp, thẩm quyền xác định giá...) đảm bảo phù hợp với thực tế hoạt động của công ty và quy định của pháp luật có liên quan.

PNJ: Đưa thông tin gây nhầm lẫn về sản phẩm

Theo kết luận của Thanh tra Ngân hàng Nhà nước, PNJ tồn tại nhiều vi phạm và thiếu sót nghiêm trọng liên quan đến việc chấp hành chính sách pháp luật trong hoạt động kinh doanh vàng.

Cụ thể, PNJ vi phạm về chấp hành chế độ báo cáo hoạt động kinh doanh mua, bán vàng miếng; có dấu hiệu đưa thông tin gây nhầm lẫn về sản phẩm, hàng hóa do doanh nghiệp cung cấp nhằm thu hút khách hàng của doanh nghiệp khác, liên quan đến hành vi cạnh tranh không lành mạnh; có dấu hiệu vi phạm về nhãn hàng hóa theo quy định đối với sản phẩm vàng trang sức, mỹ nghệ…

“Kết quả xác minh cho thấy có dấu hiệu PNJ vi phạm quy định của pháp luật về thuế. Căn cứ quy định của pháp luật, Ngân hàng Nhà nước đã có Văn bản chuyển thông tin sang cơ quan có thẩm quyền để xem xét, xử lý theo quy định”, Báo cáo cho biết.

Đối với việc chấp hành quy định của pháp luật về phòng, chống rửa tiền: PNJ vi phạm các quy định pháp luật về phòng, chống rửa tiền, cụ thể: ban hành quy định nội bộ có nội dung không đầy đủ theo quy định; không phân loại khách hàng theo mức độ rủi ro; báo cáo không đủ nội dung theo quy định của pháp luật; không báo cáo các giao dịch có giá trị lớn phải báo cáo liên quan đến hoạt động kinh doanh vàng; không thực hiện kiểm toán nội bộ về phòng, chống rửa tiền theo quy định; chưa có quy định về việc phong tỏa tài khoản, niêm phong, phong tỏa hoặc tạm giữ tài sản;

Chưa có hướng dẫn cụ thể để thực hiện đánh giá rủi ro về rửa tiền; chưa quy định thẩm quyền phê duyệt báo cáo; hình thức phổ biến báo cáo trong toàn hệ thống; chưa có quy định về các trường hợp nhận biết khách hàng; chưa quy định cụ thể về tần suất cập nhật thông tin nhận biết khách hàng; chưa có quy định về thu thập thông tin về chủ sở hữu hưởng lợi, mục đích và bản chất của mối quan hệ kinh doanh của khách hàng với đối tượng báo cáo; PNJ có thực hiện nhận biết khách hàng, lưu giữ thông tin nhận biết khách hàng nhưng không đầy đủ theo quy định của pháp luật.

Đáng chú ý, việc chấp hành quy định của pháp luật về chế độ kế toán, lập và sử dụng hóa đơn, chứng từ; về kê khai và thực hiện nghĩa vụ thuế: PNJ vi phạm về lập hóa đơn bán hàng không đúng thời điểm đối với một số hóa đơn; một số giao dịch thiếu thông tin hoặc có thể không phải thông tin số CMND/CCCD của khách hàng trên Bảng kê...

Nguyên nhân được xác định là do người đại diện theo pháp luật, lãnh đạo, nhân viên PNJ chưa nghiêm túc chấp hành một số quy định của pháp luật trong hoạt động kinh doanh vàng, phòng chống rửa tiền và hạch toán kế toán, lập và sử dụng chứng từ kế toán, kê khai và thực hiện nghĩa vụ thuế.

Về biện pháp xử lý, ngay khi kết thúc thanh tra trực tiếp, Ngân hàng Nhà nước đã có Văn bản chuyển thông tin vụ việc vi phạm về chế độ hóa đơn, chứng từ kế toán, thuế có dấu hiệu vi phạm pháp luật hình sự tại PNJ sang Bộ Công an để xác minh, điều tra, xử lý.

Đồng thời, Chánh Thanh tra Ngân hàng Nhà nước đã ban hành Quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với PNJ về các hành vi vi phạm quy định của pháp luật về chế độ thông tin báo cáo mua, bán vàng miếng và hoạt động phòng, chống rửa tiền với tổng số tiền phạt là hơn 1,34 tỷ đồng.

Ngân hàng Nhà nước cũng kiến nghị công ty chấn chỉnh, chấm dứt các hành vi vi phạm, đồng thời khẩn trương khắc phục các thiếu sót để đảm bảo tuân thủ pháp luật. Bên cạnh đó, Ngân hàng Nhà nước đề nghị các Bộ, ngành liên quan hoàn thiện cơ chế chính sách quản lý hoạt động kinh doanh vàng.

Bảo Tín Minh Châu có dấu hiệu vi phạm pháp luật hình sự

Tại Công ty TNHH Bảo Tín Minh Châu, Thanh tra Ngân hàng Nhà nước cho biết, ngoài các vi phạm về chế độ hóa đơn, chứng từ kế toán, thuế trong hoạt động kinh doanh vàng tại Bảo Tín Minh Châu, Thanh tra đã báo cáo, trình Thống đốc Ngân hàng Nhà nước phê duyệt và có văn bản chuyển thông tin vụ việc vi phạm sang Bộ Công an để xác minh, điều tra, xử lý; Bảo Tín Minh Châu còn một loạt các vi phạm về kinh doanh vàng.

Cụ thể, Bảo Tín Minh Châu vi phạm về chấp hành chế độ báo cáo hoạt động kinh doanh mua, bán vàng miếng; vi phạm về giao dịch bán vàng với giá bán cao hơn giá niêm yết.

Vi phạm quy định về thương mại điện tử, sử dụng công nghệ số để kinh doanh vàng, cụ thể như: Không công bố trên "website: btmc.vn" thông tin vận chuyển và giao nhận; không công bố trên "website: btmc.vn" quy trình tiếp nhận, trách nhiệm xử lý khiếu nại của khách hàng và cơ chế giải quyết tranh chấp liên quan đến hợp đồng được giao kết trên website thương mại điện tử; không xây dựng, ban hành chính sách đảm bảo an toàn, an ninh cho việc thu thập và sử dụng thông tin cá nhân của người tiêu dùng trên "website: btmc.vn"; không xây dựng chính sách bảo vệ thông tin cá nhân người tiêu dùng trên trang chủ website thương mại điện tử "website: btmc.vn".

Bảo Tín Minh Châu có dấu hiệu đưa thông tin gây nhầm lẫn về sản phẩm, hàng hóa do doanh nghiệp cung cấp nhằm thu hút khách hàng của doanh nghiệp khác, liên quan đến hành vi cạnh tranh không lành mạnh. Bên cạnh đó, Bảo Tín Minh Châu ban hành quy định nội bộ về phòng chống rửa tiền sai thẩm quyền, không đầy đủ nội dung theo quy định; không thực hiện lưu trữ thông tin liên quan đến khách hàng, giao dịch phải báo cáo.

Ngoài ra, Bảo Tín Minh Châu còn vi phạm một số quy định của pháp luật về hoạt động phòng chống rửa tiền, cụ thể: Ban hành quy định nội bộ có nội dung không đầy đủ; không có hệ thống quản lý để xác định khách hàng nước ngoài là cá nhân có ảnh hưởng chính trị; không thực hiện báo cáo giao dịch có giá trị lớn phải báo cáo liên quan đến hoạt động kinh doanh vàng; không thực hiện nhận biết thông tin khách hàng; không thực hiện phân loại khách hàng theo mức độ rủi ro về rửa tiền; không đào tạo, bồi dưỡng về phòng, chống rửa tiền hoặc đào tạo, bồi dưỡng về phòng, chống rửa tiền, phòng, chống tài trợ khủng bố không đúng quy định của pháp luật; không thực hiện việc đánh giá rủi ro về rửa tiền; không phân công hoặc không đăng ký phân công cán bộ, bộ phận chịu trách nhiệm về phòng, chống rửa tiền, phòng chống tài trợ khủng bố.

Đồng thời, việc chấp hành các quy định pháp luật về chế độ kế toán, lập và sử dụng hóa đơn, chứng từ; về kê khai và thực hiện nghĩa vụ thuế của Bảo Tín Minh Châu cũng vi phạm khi hạch toán chi phí quà tặng vào giá vốn của hàng hóa dịch vụ mua vào không đúng quy định, dẫn đến giảm số thuế giá trị gia tăng phải nộp...

Ngay khi kết thúc thanh tra trực tiếp, Thanh tra Ngân hàng Nhà nước đã có báo cáo một số vụ việc qua thanh tra hoạt động kinh doanh vàng tại Bảo Tín Minh Châu có vi phạm pháp luật, dấu hiệu vi phạm pháp luật hình sự, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước đã phê duyệt và có văn bản chuyển thông tin sang Bộ Công an để xác minh, điều tra, xử lý.

Chánh Thanh tra Ngân hàng Nhà nước đã ban hành Quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với Bảo Tín Minh Châu liên quan đến một số vi phạm quy định về hoạt động phòng, chống rửa tiền và chế độ thông tin báo cáo mua, bán vàng miếng với tổng số tiền phạt là 2,64 tỷ đồng.

Thanh tra Ngân hàng Nhà nước yêu cầu Bảo Tín Minh Châu chấm dứt ngay các hành vi vi phạm hành chính, nghiêm túc chấn chỉnh và kịp thời khắc phục, chỉnh sửa các thiếu sót, vi phạm trong hoạt động kinh doanh vàng, phòng, chống rửa tiền và chấp hành pháp luật thuế, hóa đơn, chứng từ nêu tại Kết luận thanh tra.

Nghiêm túc chấp hành các quy định pháp luật về chế độ thông tin báo cáo số liệu mua, bán vàng miếng, niêm yết giá mua, bán vàng và hoạt động thương mại điện tử, sử dụng công nghệ số trong hoạt động kinh doanh vàng; thực hiện đúng, đầy đủ các quy định pháp luật về phòng, chống rửa tiền; chấp hành nghiêm các quy định pháp luật về chế độ kế toán, lập và sử dụng hóa đơn, chứng từ, kê khai và thực hiện nghĩa vụ thuế theo đúng quy định pháp luật.

Nhuệ Mẫn