Ngân hàng Nhà nước yêu cầu lưu trữ dữ liệu giao dịch tài sản số tối thiểu 10 năm
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam vừa yêu cầu các tổ chức cung cấp dịch vụ tài sản mã hóa phải lưu trữ toàn bộ dữ liệu giao dịch và thông tin khách hàng trong thời gian tối thiểu 10 năm trên máy chủ đặt tại Việt Nam.
Quy định này được xem là bước đi mạnh tay nhằm tăng cường hiệu quả phòng, chống rửa tiền, tài trợ khủng bố và tài trợ phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt, đồng thời phù hợp với các tiêu chuẩn giám sát quốc tế do Lực lượng đặc nhiệm tài chính (FATF) khuyến nghị.
Theo Ngân hàng Nhà nước, việc lưu trữ dài hạn dữ liệu giao dịch là yêu cầu tất yếu trong bối cảnh Việt Nam đang triển khai kế hoạch hành động quốc gia về phòng, chống rửa tiền sau khi bị FATF đưa vào Danh sách giám sát tăng cường (Danh sách Xám) từ tháng 6 năm 2023.
Trên cơ sở đó, ngày 23 tháng 2 năm 2024, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 194/QĐ-TTg phê duyệt Kế hoạch hành động quốc gia nhằm thực hiện các cam kết của Việt Nam trong lĩnh vực phòng, chống rửa tiền, tài trợ khủng bố và tài trợ phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt.
Một trong những yêu cầu trọng tâm là xây dựng khung pháp lý điều chỉnh hoạt động liên quan đến tài sản ảo (VAs) và các tổ chức cung cấp dịch vụ tài sản ảo (VASPs), đồng thời chứng minh khả năng thực thi bằng các biện pháp giám sát và chế tài cụ thể.

Ảnh minh họa
Kế hoạch hành động của Việt Nam tập trung vào việc ban hành hành lang pháp lý cho hoạt động tài sản ảo, nâng cao năng lực giám sát rủi ro, đào tạo và phổ biến nghĩa vụ tuân thủ cho các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ, cũng như thiết lập cơ chế xử lý nghiêm đối với hành vi vi phạm pháp luật.
Theo ông Tô Trần Hòa, Phó Trưởng ban Phát triển thị trường chứng khoán (Ủy ban Chứng khoán Nhà nước), các hành vi rửa tiền trên thị trường tài sản mã hóa hiện nay diễn ra tinh vi và phức tạp hơn trước.
Ở giai đoạn nạp hoặc chuyển tiền (placement), tội phạm thường lợi dụng các sàn giao dịch có quy trình xác minh danh tính lỏng lẻo để thực hiện giao dịch bằng giấy tờ giả hoặc ẩn danh.
Bên cạnh đó, hoạt động mua bán trực tiếp bằng tiền mặt qua hình thức ngang hàng (P2P) hoặc trên thị trường chợ đen (OTC) cũng được sử dụng để đưa tiền vào hệ thống tài sản số. Sang giai đoạn che giấu và pha loãng (layering), các đối tượng thường trộn lẫn tài sản bất hợp pháp với tài sản hợp pháp, hoặc chuyển đổi tài sản qua nhiều blockchain khác nhau nhằm làm mờ nguồn gốc.
Một số còn sử dụng đồng tiền riêng tư (privacy coin), các cầu nối giao dịch hoặc nền tảng tài chính phi tập trung (DeFi) để gây khó khăn cho việc truy vết. Trong giai đoạn hợp thức hóa tài sản (integration), họ có thể tạo ra các dự án đầu tư giả, phát hành NFT khó định giá hoặc lập tổ chức “vỏ bọc” để hợp pháp hóa dòng tiền bất hợp pháp.
Theo Báo cáo đánh giá rủi ro quốc gia về rửa tiền ban hành kèm Nghị quyết số 71/NQ-CP, Việt Nam xác định bốn nội dung có rủi ro cao liên quan đến tài sản ảo, bao gồm: nhà cung cấp dịch vụ ví và quản lý tài sản ảo, quỹ đầu tư tài sản ảo, stablecoin và các loại tài sản ảo có chức năng chứng khoán hoặc tiện ích.
Kết quả đánh giá cho thấy, tất cả các nhóm này đều được xếp hạng rủi ro từ mức trung bình cao đến cao. Tuy nhiên, tiến trình hoàn thiện khung pháp lý để quản lý và giám sát hoạt động của VASPs vẫn còn hạn chế so với yêu cầu của FATF.
Bà Nguyễn Thị Minh Thơ, Phó Cục trưởng Cục Phòng, chống rửa tiền (Ngân hàng Nhà nước), cho biết theo Luật Phòng, chống rửa tiền năm 2022, các tổ chức cung cấp dịch vụ tài sản mã hóa hiện chưa thuộc nhóm đối tượng báo cáo theo quy định.
Tuy nhiên, trên cơ sở đánh giá rủi ro và xu hướng quốc tế, cơ quan này đã tham mưu Chính phủ ban hành Nghị quyết số 05/2025/NQ-CP, bổ sung các tổ chức cung cấp dịch vụ tài sản mã hóa vào danh mục đối tượng phải thực hiện nghĩa vụ báo cáo phòng, chống rửa tiền.
Cụ thể, các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực này phải xây dựng quy trình phòng, chống rửa tiền, tài trợ khủng bố và tài trợ phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt; thực hiện định danh và giám sát khách hàng, bao gồm cả các giao dịch không thường xuyên có giá trị từ 1.000 đô la Mỹ trở lên; lưu trữ dữ liệu trên hệ thống máy chủ đặt tại Việt Nam tối thiểu 10 năm, bao gồm lịch sử giao dịch, thông tin người khởi tạo và người thụ hưởng (tên, địa chỉ, địa chỉ ví), địa chỉ IP, thiết bị truy cập và thông tin tài khoản ngân hàng liên kết; đồng thời bảo đảm các đối tác thứ ba nếu được sử dụng phải đáp ứng tiêu chuẩn an ninh mạng, bảo mật dữ liệu và tuân thủ quy định về phòng, chống rửa tiền.
“Ngân hàng Nhà nước đang phối hợp với các bộ, ban, ngành liên quan để xây dựng bộ dấu hiệu nhận biết giao dịch đáng ngờ trong lĩnh vực tài sản mã hóa, làm cơ sở phục vụ công tác giám sát và xử lý vi phạm”, bà Thơ cho biết.
Đối với hoạt động của nhà đầu tư nước ngoài, Nghị quyết 05 quy định rõ, nhà đầu tư phải mở tài khoản thanh toán chuyên dùng bằng đồng Việt Nam tại ngân hàng hoặc chi nhánh ngân hàng nước ngoài được phép cung ứng dịch vụ ngoại hối. Tài khoản này chỉ được sử dụng để thực hiện các giao dịch hợp pháp theo quy định và phải tuân thủ đầy đủ các quy định về phòng, chống rửa tiền và tài trợ khủng bố.
Đáng chú ý, chậm nhất vào ngày 10 tháng đầu tiên của mỗi quý, ngân hàng nơi nhà đầu tư mở tài khoản chuyên dùng có trách nhiệm báo cáo bằng văn bản gửi Bộ Tài chính, Bộ Công an và Ngân hàng Nhà nước (Cục Phòng, chống rửa tiền và Cục Quản lý ngoại hối) về tình hình thu, chi trên tài khoản trong quý trước, liên quan đến hoạt động mua bán tài sản mã hóa của nhà đầu tư nước ngoài.
Đây được xem là biện pháp quan trọng nhằm tăng cường kiểm soát nguồn vốn nước ngoài đầu tư vào lĩnh vực tài sản số, ngăn ngừa nguy cơ rửa tiền xuyên biên giới.
Lãnh đạo Cục Phòng, chống rửa tiền cho biết việc giám sát các tổ chức cung cấp dịch vụ tài sản mã hóa thực hiện nghĩa vụ báo cáo giao dịch đáng ngờ sẽ được triển khai nghiêm ngặt, có hệ thống, nhằm bảo đảm hiệu quả công tác phòng, chống rửa tiền và tài trợ khủng bố.
Việc lưu trữ dữ liệu giao dịch trong 10 năm không chỉ là yêu cầu về kỹ thuật quản lý, mà còn là bước đi quan trọng giúp Việt Nam đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế của FATF, đồng thời khẳng định quyết tâm xây dựng thị trường tài sản số minh bạch, bền vững và an toàn.