Ngăn ngừa các hành vi xâm hại bảo vật

Bảo vật quốc gia Đài thờ Mỹ Sơn A10. Ảnh: Tấn Thành.

Ông Nguyễn Công Khiết - Giám đốc Ban Quản lý di sản văn hóa Mỹ Sơn cho biết, đơn vị hiện đang lưu giữ, trưng bày 2 bảo vật quốc gia gồm: Đài thờ Mỹ Sơn A10 và Ekamukhalinga - Linga có một đầu thần Siva. Hiện vật được trưng bày trên bục và bao bọc kính cường lực, khuôn mặt Thần hướng về phía Tây theo hướng đền E1, có bảng nội dung thông tin và bảng mã QR về nội dung thông tin.

Theo ông Khiết, các bảo vật hiện đang được trưng bày trong phòng cố định tại Bảo tàng Mỹ Sơn, với hệ thống bảo vệ nghiêm ngặt. Hiện vật được đặt trong tủ kính cường lực, có cảm biến và camera giám sát 24/7. Lực lượng an ninh và bộ phận chuyên môn trực tiếp theo dõi, giám sát thường xuyên nhằm phát hiện và xử lý kịp thời mọi tình huống bất thường. Công tác vệ sinh được thực hiện cẩn trọng bởi cán bộ chuyên môn, đảm bảo điều kiện nhiệt độ, ánh sáng ổn định cũng như các tiêu chuẩn về phòng cháy chữa cháy. Đặc biệt, các biện pháp được áp dụng nhằm hạn chế tối đa tác động vật lý và hóa học có thể gây ảnh hưởng đến hiện vật. Ngoài ra, công tác an ninh từ xa cũng được chú trọng. Đội ngũ bảo vệ chủ động theo dõi từ khu vực soát vé - cách khu di tích khoảng 2km để kịp thời phát hiện, ngăn chặn những người biểu hiện nghi vấn ngay từ vòng ngoài.

Đài thờ Mỹ Sơn A10 cũng là một bảo vật quốc gia, hiện đang được lưu giữ và trưng bày tại Khu đền tháp Mỹ Sơn. Đây là một hiện vật độc đáo và tiêu biểu của văn hóa Chăm, thể hiện rõ nét nghệ thuật điêu khắc và tín ngưỡng thờ thần Shiva. Hiện vật được đặt trong đền A10, được bảo vệ nghiêm ngặt với hệ thống camera, cảm biến báo động và lực lượng an ninh trực thường xuyên. Bộ phận chuyên môn giám sát liên tục, theo dõi hành trình tham quan của khách để chủ động phát hiện, ngăn ngừa từ xa các hành vi xâm hại bảo vật. Công tác trực bảo vệ tại chỗ cũng được tăng cường, đảm bảo phát hiện và báo cáo kịp thời mọi hành vi vi phạm.

Ông Nguyễn Thanh Hồng - Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Quảng Nam cho biết, hiện Quảng Nam có tổng cộng 7 bảo vật quốc gia. Ngoài 2 bảo vật quốc gia đang trưng bày, phát huy giá trị tại Mỹ Sơn thì còn có 3 bảo vật đang lưu giữ ở Bảo tàng Quảng Nam và 2 bảo vật quốc gia thuộc sở hữu của ông Lương Hoàng Long ở khối phố Xuân Hòa (phường Cẩm Phô, TP Hội An). Đó là chiếc Trống đồng Hoàng Long, niên đại thế kỷ thứ IV-III trước công nguyên đến thế kỷ I-II, thuộc văn hóa Đông Sơn; hai là Thạp đồng Hoàng Long, niên đại thế kỷ IV-III trước công nguyên đến thế kỷ I-II, thuộc nền văn hóa Đông Sơn).

Du khách chiêm ngưỡng bảo vật quốc gia trang sức vàng Lai Nghi. Ảnh: Chí đại.

“Trong số 3 bảo vật quốc gia Bảo tàng Quảng Nam lưu giữ đều được chế tác bằng chất liệu quý. Cụ thể, Đầu tượng thần Shiva, thuộc văn hóa Champa, thế kỷ X; Bộ sưu tập trang sức vàng Lai Nghi, thuộc văn hóa Sa Huỳnh, thế kỷ III trước công nguyên đến giữa thế kỷ I; Hạt mã não hình thú Lai Nghi, thuộc văn hóa Sa Huỳnh, thế kỷ III TCN đến giữa thế kỷ I được khai quật năm 2002 đến 2004” - ông Hồng cho biết.

Do chưa đảm bảo điều kiện về tủ đặc chủng và an ninh an toàn nên đơn vị chưa đưa bản gốc 3 bảo vật ra trưng bày, thay vào đó là các phiên bản tỷ lệ 1/1 bằng chất liệu composite trưng bày phục vụ khách. Tất cả bảo vật gốc được lưu giữ và bảo đảm an toàn và được kiểm tra, giám sát thường xuyên.

Tuy nhiên, một số ý kiến chuyên gia cho rằng, để bảo vệ hiệu quả hơn, cần tăng cường đầu tư xây dựng trung tâm bảo tồn tại chỗ, nâng cao năng lực chuyên môn và đẩy mạnh giáo dục cộng đồng về giá trị di sản. Việc ứng dụng công nghệ số cũng là giải pháp quan trọng để vừa bảo vệ hiện vật, vừa tăng tính hấp dẫn trong trưng bày.

Tấn Thành-Chí Đại