Ngành chống lão hóa đang bùng nổ ở Trung Quốc gặp khó vì nghiên cứu của nhà khoa học Mỹ bị nghi ngờ

Trong khi được truyền dịch vào tĩnh mạch, Hailey Bieber nói với Kendall Jenner: “Tôi sẽ dùng NAD trong suốt quãng đời còn lại của mình và sẽ không bao giờ già đi”.

Những năm gần đây, liệu pháp này đã trở nên rất phổ biến trong giới người nổi tiếng. Sau tập The Kardashians năm 2022, Hailey Bieber đã giới thiệu cho chồng cô là Justin Bieber sử dụng liệu pháp NAD. Không chỉ những người trẻ mong muốn ngăn chặn lão hóa mà Li Ka-shing (95 tuổi), tỷ phú nổi tiếng Hồng Kông, đã sử dụng một sản phẩm tương tự kể từ năm 2017.

Trở lại tháng 4.2022, công ty đầu tư mạo hiểm tư nhân Horizons Ventures của Li Ka-shing đã đầu tư 25 triệu USD vào hãng ChromaDex (được niêm yết trên sàn Nasdaq). Theo Frank Jaksch - đồng sáng lập và Chủ tịch của ChromaDex, Li Ka-shing đã sử dụng Tru Niagen, một loại thuốc “bổ sung sức khỏe chống lão hóa” do công ty này sản xuất.

Thế nhưng, liệu pháp NAD không còn dành riêng cho những người giàu và nổi tiếng nữa. Trung Quốc trở thành nhà sản xuất thực phẩm bổ sung lớn nhất thế giới, và nhờ sản xuất quy mô lớn cùng việc giảm giá sau đó, liệu pháp NAD đang được đông đảo người dân nước này đón nhận.

Tuy nhiên, tất cả điều trên có thể sớm bị hủy hoại sau khi David Sinclair, nhà khoa học hàng đầu đứng sau NAD, đã từ chức chủ tịch một học viện khoa học danh tiếng vào tháng 4 giữa những chỉ trích dữ dội về liệu pháp này cùng sự nghi ngờ về hiệu quả của nó.

David Sinclair, giáo sư nổi tiếng tại khoa di truyền học tại Trường Y Harvard (Mỹ), nổi tiếng với công trình nghiên cứu về tuổi thọ.

Phòng thí nghiệm của David Sinclair là một trong những nơi đầu tiên xác định được vai trò của quá trình sinh tổng hợp NAD trong việc điều chỉnh tuổi thọ. NAD là một phân tử quan trọng với quá trình chuyển hóa tế bào, giúp chuyển đổi thức ăn thành năng lượng và sửa chữa DNA bị hư hỏng, nhưng nó giảm dần theo tuổi tác.

Các nhà khoa học như David Sinclair nói rằng việc tăng mức độ của NAD có thể giúp đảo ngược quá trình lão hóa. Vào năm 2018, ông chia sẻ với tạp chí Time rằng NAD+ (dấu cộng chỉ dạng oxy hóa của nó) là “thứ gần nhất với suối nguồn tuổi trẻ mà chúng ta từng đạt được”. Suối nguồn tuổi trẻ là một mạch nước mà người ta tin rằng có khả năng cải lão hoàn đồng cho bất cứ ai uống nước từ đó, hoặc ngâm mình hay tắm ở đó.

Trong bài báo năm 2013 đăng trên tạp chí Cell, nhóm của David Sinclair đã báo cáo rằng một phân tử tiền thân của NAD, được gọi là NMN, có thể được chuyển đổi thành NAD trong cơ thể. Sau khi cho chuột 22 tháng tuổi ăn NMN trong một tuần, người ta nhận thấy một số chỉ số sức khỏe, gồm cả tình trạng cơ bắp của chuột, đã được phục hồi như mức 6 tháng tuổi.

Thế nhưng qua nhiều năm, nghiên cứu của David Sinclair đã chịu rất nhiều sự hoài nghi. Các nhà phê bình đã cáo buộc ông thổi phồng nghiên cứu của mình và chào hàng những sản phẩm chưa được chứng minh.

Trong diễn biến mới nhất, vào tháng 4, David Sinclair đã buộc phải từ chức chủ tịch của một học viện danh tiếng sau khi đưa ra loại thuốc mà ông cho rằng có thể đảo ngược quá trình lão hóa ở chó.

David Sinclair, nhà khoa học Harvard đứng sau liệu pháp NAD từ chức, khiến ngành công nghiệp chống lão hóa đang bùng nổ của Trung Quốc gặp khó khăn - Ảnh: Getty Images

Chỉ 9 năm trước, vào năm 2015, sản phẩm tiêu dùng NMN đầu tiên trên thế giới đã được một hãng Nhật Bản tung ra thị trường, sau đó bắt đầu thâm nhập vào Trung Quốc thông qua hoạt động mua hàng ở nước ngoài. Những ngày đầu đó, một chai chứa liều bổ sung 9.000 mg NMN có giá hơn 28.000 nhân dân tệ (3.865 USD).

Giá giảm đáng kể chỉ hai năm sau đó, khi sản phẩm đối thủ của GeneHarbor (hãng công nghệ sinh học có trụ sở tại Hồng Kông) được tung ra thị trường với giá khoảng 1.300 nhân dân tệ.

Giá giảm là do những đột phá về công nghệ cũng như sự gia tăng lượng nguyên liệu thô có thể cung cấp. Điều này đánh dấu sự khởi đầu của quá trình chuyển từ sản phẩm chỉ dành riêng cho giới thượng lưu sang việc sử dụng nó rộng rãi hơn trong công chúng.

Điều này phần lớn nhờ vào một người: Wang Jun. Chỉ một ngày sau khi bài báo mang tính bước ngoặt của David Sinclair được xuất bản vào năm 2013, Wang Jun (người sáng lập GeneHarbor) đã cảm nhận được tiềm năng thương mại của NMN và giao nhiệm vụ cho các đồng nghiệp của mình nghiên cứu quá trình sản xuất nó.

Wang Jun tốt nghiệp Đại học Wisconsin-Madison (Mỹ) với bằng Tiến sĩ về sinh học phân tử. Vào năm 1992, ông gia nhập Đại học Trung văn Hồng Kông với tư cách là giảng viên, nơi các lĩnh vực nghiên cứu chính của ông gồm sinh học phân tử, kỹ thuật enzyme và sinh học tổng hợp. Năm 2004, sau khi rời Đại học Trung văn Hồng Kông, Wang Jun thành lập GeneHarbor.

Hơn một thập kỷ trước, nguyên liệu NMN có giá lên tới 2 triệu USD/kg. Công ty của Wang Jun đã cố gắng giảm mức giá đó xuống còn 3.000 USD/kg bằng cách sử dụng công nghệ sinh học tổng hợp để tăng quy mô sản xuất nguyên liệu thô.

Năm 2018, GeneHarbor bắt đầu xây dựng một nhà máy ở tỉnh Chiết Giang, miền đông Trung Quốc. Đi vào hoạt động hai năm sau đó, nhà máy có khả năng sản xuất 200 tấn nguyên liệu NMN mỗi năm và trở thành nơi tạo ra NMN lớn nhất thế giới. Điều này đã khiến giá tiếp tục giảm, hiện chỉ còn vài trăm USD/kg.

Wang Jun nói với trang SCMP: “Chúng tôi là công ty đầu tiên trên thế giới thực sự công nghiệp hóa NMN”.

Nghiên cứu của David Sinclair được sử dụng như một sự chứng thực khoa học trên trang chủ sản phẩm NMN của GeneHarbor. Trang web cho biết: “Việc phát hiện ra hiệu quả của NAD+ và NMN trong việc chống lão hóa là nghiên cứu khoa học được kiểm chứng nghiêm ngặt đầu tiên trên thế giới với những kết quả quan trọng”, kèm hai hình ảnh về nghiên cứu của David Sinclair được sử dụng làm ảnh minh họa.

Song không phải ai trong cộng đồng khoa học cũng bị thuyết phục. Dù nghiên cứu đã được công bố về chức năng và cơ chế chống lão hóa của NMN, nhưng chưa có bước đột phá lâm sàng lớn nào đạt được.

Jonas Treebak, chuyên gia tại khoa Khoa học y tế và Sức khỏe tại Đại học Copenhagen (Đan Mạch), cho biết cần nghiên cứu thêm về NMN. Ông nói: “Nó rất phức tạp và cần nhiều nghiên cứu hơn để xác định cách thức lẫn thời điểm tiền chất NAD+ ở dạng NMN và NR có lợi cho con người”.

Jonas Treebak nói rằng để NMN hoặc NR có lợi, chúng sẽ phải nhắm mục tiêu vào loại tế bào hoặc mô cho thấy sự suy giảm nhất quán và bất lợi về mức độ NAD+ theo tuổi tác, điều mà có rất ít bằng chứng ở người.

Năm ngoái, một bài báo đánh giá nghiên cứu của David Sinclair do Jonas Treebak cùng đồng nghiệp thực hiện (được xuất bản trên tạp chí Science Advances) chỉ ra việc bổ sung NR bằng đường uống mang đến rất ít tác dụng liên quan đến lâm sàng và rằng “có một xu hướng đáng tiếc trong nghiên cứu này là phóng đại tầm quan trọng và tính chắc chắn của các tác dụng được báo cáo”.

“Có rất nhiều người trong lĩnh vực này nuôi dưỡng những nghi ngờ về nghiên cứu của David Sinclair”, một nhà nghiên cứu cho biết trong cuộc phỏng vấn với tạp chí Boston vào năm 2019.

Ngoài những lời hoài nghi về nghiên cứu của mình, David Sinclair còn bị chỉ trích vì xung đột lợi ích tài chính. Theo báo cáo của trang KFF Health News năm 2019, David Sinclair là người sáng lập, nhà đầu tư hoặc thành viên hội đồng quản trị của 28 công ty. Ít nhất 18 công ty trong số đó có liên quan đến việc chống lão hóa, gồm cả nghiên cứu hoặc thương mại hóa thuốc tăng cường NAD.

Hồi tháng 2, Animal Biosciences, công ty khác do David Sinclair đồng sáng lập, dẫn lời ông rằng một loại thực phẩm bổ sung mà họ phát triển (cũng hoạt động bằng cách tăng cường sản xuất NAD+) đã đảo ngược lão hóa ở chó. Tuy nhiên, tuyên bố này đã khiến các đồng nghiệp của ông phẫn nộ.

Cuộc tranh cãi đã dẫn đến hàng loạt vụ từ chức ở cơ quan nghiên cứu uy tín do David Sinclair thành lập là Học viện Nghiên cứu Sức khỏe và Tuổi thọ. Một nhà khoa học đã nghỉ việc gọi David Sinclair là "kẻ bán dầu rắn".

Vào tháng 4, David Sinclair buộc phải từ chức Chủ tịch Học viện Nghiên cứu Sức khỏe và Tuổi thọ. The SCMP đã liên hệ với David Sinclair để ông phản hồi về những cáo buộc này nhưng không nhận được câu trả lời.

Những sản phẩm như NMN bị quản lý chặt chẽ ở Trung Quốc, chưa được cơ quan chức năng phê duyệt và khách hàng chỉ có thể mua chúng thông qua các nền tảng thương mại điện tử xuyên biên giới. Vào tháng 5.2023, đơn xin phê duyệt NMN làm phụ gia thực phẩm đã bị Ủy ban Y tế Quốc gia Trung Quốc bác bỏ.

Wang Jun đã bày tỏ sự không hài lòng với những quy định như vậy. Wang Jun lập luận rằng NMN đã là một phân tử trong cơ thể, do đó sẽ không có vấn đề gì về độ an toàn của nó. Ông nói nghiên cứu trong nhiều năm đã làm rõ cơ chế của NMN, đồng thời nói thêm rằng nó đang ngày càng có giá cả phải chăng hơn. Theo Wang Jun, tất cả những điều này làm cho NMN trở thành một sản phẩm chống lão hóa tốt.

Wang Jun cho biết gần đây đã gặp một người bạn nói rằng hàng trăm người xung quanh ông sử dụng thực phẩm bổ sung NMN và nhiều người đã đề cập đến việc cải thiện chất lượng giấc ngủ cũng như hệ thống tim mạch, miễn dịch nhờ sản phẩm này.

Trên nền tảng thương mại điện tử lớn của Trung Quốc là JD.com, nhiều người mua thực phẩm bổ sung NMN cũng đề cập đến việc cải thiện tương tự. Tuy nhiên, một số người vẫn còn hoài nghi.

Ví dụ, một người mua đã sử dụng sản phẩm này được hai năm nhận xét vào tháng 3 rằng: “Tôi sử dụng nó với sự dè dặt vì uống nó lâu dài cũng không có hại gì”.

Người này cho biết thêm: “Sự thoải mái về mặt tâm lý còn lớn hơn tác dụng thực tế” nhưng hy vọng nó sẽ làm chậm quá trình lão hóa và điều chỉnh các chức năng của cơ thể.

Wang Jun bác bỏ những tranh cãi xung quanh David Sinclair sẽ ảnh hưởng đến triển vọng của các sản phẩm NMN. Ông cho biết, do có nhiều lợi ích nên việc sử dụng NMN trong tương lai sẽ chỉ mở rộng, từ các sản phẩm chăm sóc sức khỏe đến mỹ phẩm và dược phẩm.

Trong cuộc phỏng vấn với tạp chí China Newsweek vào năm 2020, Wang Jun đề cập đến khả năng mở rộng thêm thành nhà máy NMN lớn hơn nhiều, thúc đẩy sản xuất và do đó giảm giá thành hơn nữa.

“NMN có lẽ sẽ rẻ như một cốc trà sữa”, ông nhấn mạnh.

Sơn Vân