Ngành công nghệ sinh học thử nghiệm dược phẩm do AI phát triển

Phòng thí nghiệm tự động do AI vận hành của hãng công nghệ sinh học Insilico Medicine ở Tô Châu, Trung Quốc. Ảnh: Insilico

Insilico Medicine gần đây đã cấp cho một bệnh nhân ở Trung Quốc một loại thuốc mới, có tên gọi INS018_055, để điều trị bệnh IPF. Công ty cho hay, đây là loại thuốc đầu tiên hoàn toàn do AI khám phá và thiết kế để bắt đầu thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 2, đánh dấu một cột mốc quan trọng đối với ngành dược phẩm.

“Đối với Insilico, đây là khoảnh khắc của quan trọng và cũng là một bài kiểm tra thực sự đối với AI”, lex Zhavoronkov, người sáng lập Insilico, cho biết trong một cuộc phỏng vấn.

Insilico nằm trong số những công ty thuộc thế hệ công nghệ sinh học mới. Doanh nghiệp này đã huy động được động hàng tỉ đô la Mỹ để phát triển các công cụ AI với tham vọng cách mạng hóa hoạt động phát triển dược phẩm. Theo báo cáo của Morgan Stanley, đây là một phần trong cuộc đua của các “ông lớn” dược phẩm toàn cầu và giới nhà đầu tư nhằm tận dụng cơ hội thị trường trị giá 50 tỉ đô la dành cho AI trong lĩnh vực này.

Insilico nhận được sự hậu thuẫn tài chính từ tập đoàn Fosun của Trung Quốc và Công ty đầu tư vốn cổ phần tư nhân Warburg Pincus (Mỹ).

Zhavoronkov cho biết, các nền tảng AI của Insilico có khả năng giảm một nửa thời gian cần thiết để khám phá ra các loại thuốc và cắt giảm chi phí đưa thuốc ra thị trường. Theo ước tính của Deloitte, chi phí trung bình để các hãng dược phẩm hàng đầu nghiên cứu và phát triển một liệu pháp điều trị mới lên đến 2,3 tỉ đô la.

Zhavoronkov tiết lộ, Sanofi, Fosun và Johnson & Johnson nằm trong số các công ty dược phẩm đã ký thỏa thuận hợp tác để được tiếp cận công nghệ AI của Insilico.

Các nền tảng AI có thể xử lý một lượng lớn dữ liệu để nhanh chóng xác định các mục tiêu của thuốc (drug targets), tức các protein trong cơ thể liên quan đến các bệnh cụ thể, và các phân tử có thể được chế tạo thành thuốc.

Gần đây, một số công ty công nghệ sinh học, gồm Exscientia của Anh, Verge Genomics và Recursion Pharmaceuticals của Mỹ đã công bố các loại thuốc được khám phá hoặc phát triển bằng cách sử dụng AI và các công cụ máy học. Các công ty này đang tiến hành thử nghiệm lâm sàng những loại thuộc này. Insilico sử dụng AI tạo sinh để nhanh chóng chọn các mục tiêu thuốc mới và sau đó thiết kế các phân tử mới có thể nhắm đến một căn bệnh cụ thể.

Công nghệ AI của Insilico có thể tiết kiệm 2-4 năm của quá trình khám phá tiền lâm sàng tùy thuộc vào tính mới và độ phức tạp của mục tiêu. Zhavoronkov cho biết Insilico cũng sử dụng AI để tuyển những bệnh nhân có nhiều khả năng đáp ứng với liệu pháp hơn.

Không có gì đảm bảo các loại thuốc do AI thiết kế sẽ thành công. Một số chuyên gia cảnh báo tiềm năng của công nghệ này bị thổi phồng quá mức. Tháng trước, Benevolent AI (Anh), một công ty công nghệ sinh học sử dụng nền tảng AI để khám phá thuốc mới, cho biết sẽ sa thải 180 nhân viên, tương đương gần một nửa tổng nhân sự của công ty.

Quyết định này được đưa ra sau khi công ty thất bại trong cuộc thử nghiệm loại thuốc điều trị eczema, có tên gọi BEN-2293. Kết quả thử nghiệm lâm sàng cho thấy thuốc này không hiệu quả hơn giả dược.

Eric Topol, người sáng lập và giám đốc của Viện Nghiên cứu Scripps, AI mang lại nhiều hứa hẹn trong việc giảm thời gian và chi phí phát triển thuốc. Tuy nhiên, các cơ quan quản lý trên toàn cầu vẫn chưa phê duyệt bất kỳ một loại thuốc này được phát triển hoàn toàn bằng công nghệ này. Mọi công ty dược phẩm lớn đều đầu tư vào quan hệ đối tác với ít nhất một, nếu không muốn nói là nhiều công ty AI.

Cho đến nay, Insilico, có trụ sở kép tại Hồng Kông và New York đã huy động được hơn 400 triệu đô la từ một loạt các nhà đầu tư chủ yếu ở châu Á và Mỹ. Công ty đã sử dụng các nền tảng AI để chọn lọc 12 ứng cử viên thuốc tiền lâm sàng, trong đó có 3 loại thuốc đã tiến tới giai đoạn thử nghiệm lâm sàng.

Zhavoronkov cho biết, công ty quyết định tự thử nghiệm lâm sàng đối với thuốc INS018_055, thay vì hợp tác với một công ty dược phẩm lớn. Điều này giúp Insilico giữ quyền kiểm soát chương trình phát triển tuốc hàng đầu và tinh chỉnh nền tảng AI.

“Điều này có thể tạo ra lượng dữ liệu khổng lồ để đảm bảo rằng AI của bạn được củng cố nhưng cũng để đảm bảo rằng nó không ngừng học hỏi. Chúng tôi đang mở đường cho các công nghệ AI mới có thể đi từ đầu đến cuối của quá trình nghiên cứu và phát triển dược phẩm”, Zhavoronkov nói thêm.

Insilico đã tiến hành thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 1 đối với thuốc INS018_055 ở New Zealand và Trung Quốc. Sau khi nhận được kết quả thuận lợi, Insilico đang chuẩn bị tiến hành thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 2. Trong giai đoạn này, Insilico tuyển dụng 60 người bị bệnh IPF ở Trung Quốc và Mỹ để đánh giá tính an toàn, khả năng dung nạp và hiệu quả sơ bộ của thuốc INS018_055.

Theo Financal Times

Chánh Tài