Ngành Hải quan đối diện với thách thức giảm thu ngân sách

Các nhóm hàng trọng điểm đều giảm

Đến ngày 31/3/2023, tổng thu ngân sách nhà nước (NSNN) từ hoạt động xuất nhập khẩu đạt 91.267 tỷ đồng, bằng 21,5% dự toán được giao, giảm 17% (so với cùng kỳ năm trước, tương đương giảm 18.789 tỷ đồng).

Theo Cục Thuế xuất nhập khẩu - Tổng cục Hải quan, nguyên nhân của việc suy giảm này trước tiên do tình hình xuất nhập khẩu (XNK) có nhiều biến động. 3 tháng qua, lần đầu tiên Việt Nam ghi nhận số doanh nghiệp tạm thời và vĩnh viễn rút lui khỏi thị trường lại cao hơn số doanh nghiệp gia nhập và tái gia nhập thị trường. Căng thẳng tại Nga - Ukraine khiến xu hướng mua sắm của người tiêu dùng trên thế giới giảm mạnh. Đồng thời, chuỗi cung ứng toàn cầu tiếp tục đứng trước nguy cơ bị gián đoạn, đứt gãy, dẫn tới nhiều hệ lụy cho hoạt động XNK và tăng trưởng kinh tế...

Điều này dẫn tới, tổng kim ngạch XNK hàng hóa quý I/2023 giảm 13,4% (xuất khẩu giảm 11,6%; nhập khẩu giảm 15,3%). Trong đó, tổng trị giá xuất nhập khẩu chịu thuế đạt 29,8 tỷ USD giảm 15,9%. Cụ thể:

Tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu hàng hóa quý I/2023 giảm 13,4%. Ảnh: Thái Bình

Nhóm các mặt hàng nhập khẩu nguyên liệu, máy móc thiết bị, phụ tùng nhập khẩu phục vụ sản xuất như than, hóa chất và sản phẩm hóa chất, chất dẻo, sắt thép, nguyên phụ liệu dệt may, linh kiện điện tử, linh kiện ô tô… đạt 12,3 tỷ USD, chiếm 44% tổng kim ngạch nhập khẩu, giảm 29%, làm giảm thu ngân sách khoảng 10.800 tỷ đồng.

Nhóm xăng dầu nhập khẩu đạt 1,95 triệu tấn, trị giá 1,7 tỷ USD, giảm 7,2% về lượng, giảm 14,8% về trị giá làm giảm thu khoảng 1.700 tỷ đồng; nhóm ô tô nguyên chiếc đạt gần 39.400 chiếc, trị giá 1,72 tỷ USD, tăng 66,2% về lượng, tăng 54,3% về trị giá làm tăng thu khoảng 4.700 tỷ đồng.

Ngoài ra, quý I/2023, ngành Hải quan đã thực hiện hoàn thuế nhập khẩu đối với linh kiện ô tô theo điều 7a, 7b Nghị định 101/2021/NĐ-CP khoảng gần 1.000 tỷ đồng.

“Gia cố” các giải pháp chống thất thu

Từ phân tích nêu trên cho thấy thu NSNN của ngành Hải quan năm 2023 là hết sức khó khăn. Chỉ đạo việc thực hiện nhiệm vụ này trong những tháng sắp tới, Phó Tổng cục trưởng Hoàng Việt Cường yêu cầu toàn ngành Hải quan tiếp tục quán triệt, thực hiện nghiêm túc, hiệu quả Chỉ thị 479/CT-TCHQ của Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan về thực hiện đồng bộ, quyết liệt các giải pháp tạo thuận lợi thương mại, nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước, chống thất thu trong triển khai nhiệm vụ thu NSNN năm 2023.

Trong đó, cơ quan hải quan các cấp cần chú trọng tạo thuận lợi tối đa cho cộng đồng doanh nghiệp; tăng cường hội nghị đối thoại để kịp thời nắm bắt khó khăn, vướng mắc của doanh nghiệp để có giải pháp tháo gỡ. Cùng với đó, cơ quan hải quan cần triển khai quyết liệt các giải pháp chống thất thu ngân sách, đặc biệt là chống thất thu qua lượng, mã số, trị giá, thuế suất, C/O (chứng nhận xuất xứ hàng hóa)…; song song đó là thực hiện hiệu quả công tác thu hồi nợ thuế, hạn chế tối đa phát sinh nợ mới.

Số thu quý I của hầu hết các cục hải quan đều giảm mạnh

Hầu hết các cục hải quan đều có số thu quý I/2023 giảm mạnh so với cùng kỳ năm 2022 như: TP. Hồ Chí Minh giảm khoảng 1.700 tỷ đồng, Hải Phòng 1.600 tỷ đồng, Hà Nội 1.700 tỷ đồng, Đồng Nai 1.900 tỷ đồng, Bình Dương 1.700 tỷ đồng, Bắc Ninh 900 tỷ đồng, Hà Tĩnh 1.080 tỷ đồng... Đây là các đơn vị chiếm số thu lớn và là các đơn vị có nhiều doanh nghiệp hoạt động sản xuất, xuất khẩu.

Cơ quan hải quan cũng sẽ tập trung chống thất thu qua công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện thủ tục hải quan, quản lý thuế, kiểm tra sau thông quan, thanh tra chuyên ngành, kiểm tra nội bộ, đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại; chủ động rà soát, phân loại, thu hồi và xử lý nợ thuế phát sinh trước ngày 1/1/2023, đồng thời không để phát sinh nợ mới trong năm 2023 qua công tác thanh tra, kiểm tra…

Cơ quan hải quan tập trung chống thất thu về số lượng, trọng lượng, chủng loại, tên hàng hóa là: hàng hóa nhập khẩu có điều kiện về đảm bảo an ninh, an toàn, vệ sinh thực phẩm, dược phẩm, thuốc chữa bệnh, hàng có thuế suất cao, hàng dễ nhầm lẫn về mã HS, hàng hóa thuộc các đối tượng được hưởng ưu đãi thuế...; tăng cường sử dụng máy soi, chiếu để phát hiện bước đầu các nghi vấn; tiếp tục thực hiện đồng bộ các giải pháp quản lý hàng bách hóa nhập khẩu theo đúng chỉ đạo, tại Công văn số 119/TCHQ-GSQL ngày 11/1/2021 về nâng cao hiệu lực kiểm tra, kiểm soát hải quan.

Ngành Hải quan cũng tập trung chống thất thu về trị giá hàng hóa nhập khẩu, xuất khẩu thông qua việc thực hiện đồng bộ các biện pháp nghiệp vụ theo quy định để tăng cường công tác quản lý trị giá hải quan cả trong thông quan và sau thông quan; ngăn chặn, xử lý kịp thời các trường hợp kê khai trị giá hải quan bất hợp lý để gian lận, trốn thuế…

Trong phân loại hàng hóa, áp dụng mã số và mức thuế, cơ quan hải quan thường xuyên rà soát để kịp thời phát hiện và xử lý đối với các trường hợp cùng một mặt hàng nhưng kết quả phân tích, phân loại không thống nhất trong phạm vi chi cục, cục hải quan tỉnh, thành phố và Cục Kiểm định Hải quan. Đặc biệt, lực lượng hải quan tăng cường các biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác chống gian lận, giả mạo xuất xứ…

Hồng Vân