Ngành ô tô Việt Nam: doanh số tăng nhờ lực đẩy chính sách

Hoạt động sản xuất tại Nhà máy ô tô Vinfast. Ảnh: Phạm Hùng

Chính sách ưu đãi mới đã thúc đẩy nhu cầu mua ô tô

Các chính sách ưu đãi mới, bao gồm: gia hạn miễn thuế nhập khẩu linh kiện sản xuất ô tô, miễn phí trước bạ cho xe điện và giảm thuế nhập khẩu ô tô nguyên chiếc, đã thúc đẩy nhu cầu mua ô tô. Doanh số bán ô tô tích cực nhờ ô tô điện tăng mạnh, nguồn cung xe sản xuất trong nước và nhập khẩu tăng. Hầu hết 14 DN ô tô niêm yết đều cho thấy sự cải thiện về mức sinh lời và khả năng trả nợ. Lượng phát hành trái phiếu ô tô tăng lên khi khả năng tiếp cận nguồn vốn mở rộng.

VIS Rating kỳ vọng nhu cầu mua ô tô tiếp tục cao, qua đó đảm bảo hấp thụ được nguồn cung tăng lên. Các DN quy mô lớn trong ngành - có mạng lưới phân phối phủ khắp toàn quốc và danh mục sản phẩm đa dạng - sẽ dễ dàng tận dụng được nhu cầu thị trường và có doanh số bán hàng tích cực trong 12 tháng tới.

Theo đánh giá của chuyên gia, các ưu đãi thuế và phí được triển khai trong quý I sẽ thúc đẩy sản xuất và nhu cầu mua ô tô trong nước. Điển hình như Nghị định 21/2025/NĐ-CP (có hiệu lực từ ngày 10/2/2025) gia hạn thuế nhập khẩu ưu đãi 0% đối với linh kiện ô tô phục vụ lắp ráp trong nước, hỗ trợ khả năng cạnh tranh về chi phí cho các nhà sản xuất trong nước như Vinfast, Thaco và Geleximco - với điều kiện đáp ứng các tiêu chí cụ thể về số lượng và chất lượng. Nghị định 51/2025/NĐ-CP (có hiệu lực từ ngày 1/3/2025) gia hạn miễn phí trước bạ đối với tất cả các xe điện (EV) đến năm 2027. Nghị định 73/2025/NĐ-CP (có hiệu lực từ ngày 31/3/2025) giảm thuế từ 10 - 15% đối với xe nhập khẩu từ các quốc gia không có hiệp định thương mại trực tiếp, bao gồm Mỹ, đưa giá bán lẻ ô tô xuống thấp hơn.

Doanh số bán xe cũng phục hồi nhờ tâm lý tiêu dùng cải thiện và nguồn cung cao. Doanh số ô tô trong quý I/2025 đạt 105,000 xe (tăng 60% so với cùng kỳ), nhờ doanh số bán xe điện Vinfast tăng mạnh (tăng 295% so với cùng kỳ). Tâm lý người tiêu dùng tiếp tục cải thiện, được hỗ trợ bởi mặt bằng giá cả hợp lý hơn và cơ sở hạ tầng đường bộ được mở rộng. Bên cạnh đó, nguồn cung tăng mạnh, với sản lượng xe lắp ráp trong nước tăng 35% so với cùng kỳ và nhập khẩu tăng 44% so với cùng kỳ. Các đơn vị sản xuất ô tô chủ chốt trong nước bao gồm Tasco, Geleximco và Vinfast đã công bố kế hoạch mở rộng năng lực sản xuất và lắp ráp trong năm 2025.

Cùng với đó, khả năng tiếp cận nguồn vốn mở rộng, dẫn dắt bởi nguồn vốn vay ngân hàng. Dư nợ vay của các DN niêm yết, chủ yếu là các DN bán lẻ ô tô tăng 30% so với cùng kỳ trong quý I/2025 (so với mức tăng 36% trong quý I/2024), cho thấy nhu cầu vay ngân hàng tăng mạnh để dự trữ hàng tồn kho đón đầu nhu cầu tăng cao. Hoạt động phát hành trái phiếu cũng tăng lên với các đợt trái phiếu phát hành mới từ Tasco và Thaco trong quý I/2025, chủ yếu để tái cơ cấu nợ và bổ sung vốn lưu động.

VIS Rating cho rằng, trong năm 2025, 8.000 tỷ đồng trái phiếu sẽ đáo hạn, giảm so với năm 2024, đều là các trái phiếu của VinFast. VinFast dự kiến sẽ phát hành thêm 5.000 tỷ đồng trái phiếu trong nửa cuối năm 2025, được bảo lãnh thanh toán bởi Vingroup. Trong quý I/2025, VinFast báo cáo doanh thu tăng trưởng 150% so với cùng kỳ nhờ doanh số bán hàng mạnh hơn, và EBITDA (lợi nhuận trước lãi vay, thuế, khấu hao và khấu hao tài sản cố định) vẫn âm ở mức -9,8 nghìn tỷ đồng (quý I/2024: 8,5 nghìn tỷ đồng). Dư nợ vay giảm 18% so với cùng kỳ năm trước xuống còn 66.000 tỷ đồng, và VIS Rating đánh giá khả năng trả nợ của công ty chủ yếu được hỗ trợ bởi khả năng tiếp cận nguồn vốn mới từ hệ sinh thái của Vingroup.

Theo đánh giá, doanh thu của các công ty ô tô niêm yết tăng 29% so với cùng kỳ trong quý I/2025, với EBITDA tăng 23% so với cùng kỳ năm trước. Các công ty đặt mục tiêu tăng trưởng doanh thu 23% cho năm 2025, đã đạt được 16% mục tiêu đó trong quý I.

Thách thức và cơ hội đan xen

Từ những phân tích của chuyên gia cho thấy ngành ô tô Việt Nam đang đứng trước nhiều thách thức và cơ hội đan xen, đồng thời hình thành những xu hướng phát triển chiến lược rõ nét. Một trong những khó khăn lớn nhất ngành phải đối mặt là sức mua còn yếu, đặc biệt là ở phân khúc xe sang và xe tải. Người tiêu dùng vẫn thận trọng chi tiêu sau giai đoạn dịch bệnh và biến động kinh tế; đồng thời chi phí đầu vào như nguyên liệu, logistics và chi phí tài chính vẫn ở mức cao, ảnh hưởng trực tiếp đến lợi nhuận DN. Nhiều công ty còn đang gánh khoản tồn kho lớn, ảnh hưởng đến dòng tiền và khả năng tái đầu tư.

Ngoài ra, chính sách ưu đãi như giảm lệ phí trước bạ cho xe sản xuất, lắp ráp trong nước không còn được kéo dài, tạo áp lực cạnh tranh mới cho các hãng xe nội địa và nhập khẩu. Quy chuẩn khí thải mới Euro 5 cũng đòi hỏi DN phải nhanh chóng đổi mới công nghệ, mẫu mã xe, tạo ra áp lực chi phí không nhỏ. Trước những thách thức này, các DN đã và đang phát triển các chiến lược nhằm thích ứng và tận dụng xu hướng mới, đồng thời nâng cao khả năng cạnh tranh.

Một xu hướng nổi bật là tích hợp theo chiều dọc và mở rộng chuỗi giá trị ngành ô tô, từ nhập khẩu, sản xuất lắp ráp đến phân phối, dịch vụ hậu mãi, bảo hiểm, tài chính và dịch vụ cho thuê xe. Việc phát triển một hệ sinh thái dịch vụ trọn vòng đời sản phẩm giúp DN gia tăng doanh thu, cải thiện biên lợi nhuận và tạo sự khác biệt trên thị trường.

Dù năm 2025 dự báo còn nhiều khó khăn về chính sách hỗ trợ, chi phí sản xuất tăng cao và cạnh tranh gay gắt, DN ngành ô tô Việt Nam vẫn được kỳ vọng sẽ có nhiều cơ hội phục hồi và phát triển nếu chủ động thích ứng với xu thế thị trường.

Nguyễn Đăng