Ngành y vượt khó

Quang cảnh buổi Tọa đàm.

Các vị khách mời tham gia tọa đàm gồm: Thứ trưởng Y tế Đỗ Xuân Tuyên; TS Bùi Sỹ Lợi, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Các vấn đề xã hội của Quốc hội; GS, TS Đào Xuân Cơ, Giám đốc Bệnh viện Bạch Mai; GS, TS Trần Bình Giang, Giám đốc Bệnh viện Hữu Nghị Việt Đức.

Với sự nỗ lực của các cấp, các ngành và toàn dân, sau các đợt cao điểm chống dịch, hiện nay, đại dịch Covid-19 ở nước ta đã được kiểm soát, tạo tiền đề quan trọng cho quá trình phục hồi và phát triển kinh tế-xã hội.

Tuy nhiên, dịch bệnh luôn rình rập, tiếp tục được dự báo có những diễn biến phức tạp, khó lường với các biến thể mới. Trong bối cảnh này, một mặt những chiến sĩ áo trắng vẫn không ngừng "chiến đấu" để chống dịch mỗi ngày, không để "dịch chồng dịch", thực hiện phục vụ tốt nhất công tác chăm sóc khám chữa bệnh cho người dân.

Thời gian qua, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ luôn dành sự quan tâm đặc biệt đến các y bác sĩ, nhân viên y tế đã hy sinh hết sức mình, thậm chí cả tính mạng để bảo vệ, chăm lo sức khỏe cho người bệnh và nhân dân.

Mặt khác, họ luôn nỗ lực vượt qua những khó khăn, thách thức từ trong chính nội tại của ngành cũng như những khó khăn, thách thức về cơ chế, chính sách mua sắm, đấu thầu thuốc, trang thiết bị y tế…

Phải khẳng định, thời gian qua, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ luôn dành sự quan tâm đặc biệt đến các y bác sĩ, nhân viên y tế đã hy sinh hết sức mình, thậm chí cả tính mạng để bảo vệ, chăm lo sức khỏe cho người bệnh và nhân dân.

Còn nhiều khó khăn, vướng mắc

Theo Thứ trưởng Đỗ Xuân Tuyên, qua báo cáo đề nghị của các cơ sở y tế toàn quốc, rồi ý kiến phản ánh của người dân, cũng như qua quá trình theo dõi, chúng tôi thấy những khó khăn, thách thức của ngành y tế trong giai đoạn hiện nay. Đó là:

Thứ nhất, Việt Nam của chúng ta hiện nay đứng trước không ít khó khăn và thách thức. Trên thế giới, các quốc gia đều nhận định dịch Covid-19 chưa thể kiểm soát được hoàn toàn và vẫn xuất hiện những biến chủng mới, có nguy cơ diễn biến phức tạp và khó khăn hơn.

Thứ hai là cùng với dịch Covid-19, xuất hiện các dịch như sốt xuất huyết, nguy cơ xâm nhập các dịch bệnh nguy hiểm mới nổi như đậu mùa khỉ, viêm gan cấp… mà chưa rõ nguyên nhân. Cùng với đó là hệ thống y tế còn tồn tại hạn chế, chưa giải quyết được quyết liệt ở giai đoạn trước và đã nảy sinh thêm những khó khăn vướng mắc, đặc biệt là sau Covid-19.

Thứ ba, hệ thống thể chế liên quan đến lĩnh vực y tế cơ bản đã hoàn thiện nhưng vẫn còn những bất cập nhất định và đặc biệt là những bất cập liên quan đến mua sắm, đấu thầu, liên doanh liên kết, sử dụng tài sản công. Có nhiều nội dung chúng ta cũng chưa thể hiện hết được quan điểm chỉ đạo tại Nghị quyết 20, 21 của Hội nghị Trung ương 6 khóa XII.

Thứ tư, năng lực hệ thống y tế của chúng ta, nhất là hệ thống y tế cơ sở và y tế dự phòng cũng còn nhiều hạn chế. Và khi dịch Covid-19 còn diễn biến phức tạp và khó dự đoán, xuất hiện các dịch bệnh mới nổi, đặc biệt là tỷ lệ tiêm chủng của chúng ta ở một số địa phương, một số khu vực đồng bào dân tộc thiểu số và vùng khó khăn cũng chưa bảo đảm theo quy định. Tình trạng quảng cáo về tác dụng của thực phẩm chức năng chưa đúng với quy định trên môi trường mạng còn diễn biến phức tạp.

Thứ năm, chất lượng công tác điều hành phục vụ người bệnh tại một số cơ sở vẫn chưa thực sự đáp ứng được yêu cầu của người bệnh, tình trạng quá tải vẫn chưa được giải quyết triệt để, nhất là với các bệnh viện tuyến cuối, các bệnh viện tuyến Trung ương. Đáng chú ý nữa là các dịch vụ y tế của chúng ta ở các tuyến dưới chưa được nâng lên, trong khi thói quen và tâm lý của người bệnh lúc nào cũng muốn được điều trị tuyến cao hơn. Từ đó gây tình trạng quá tải ở các bệnh viện tuyến trên…

Thứ sáu, về công nghiệp sản xuất trang thiết bị y tế của chúng ta để phục vụ nhu cầu khám chữa bệnh thì hiện nay việc sản xuất trong nước của chúng ta mới dừng ở mức trang thiết bị thông dụng và hàm lượng công nghệ còn thấp. Việc kiểm định trang thiết bị còn chưa được chú trọng đúng mức. Hệ thống xử lý nước thải, đặc biệt là hệ thống xử lý nước thải ở các cơ sở tuyến tỉnh do đầu tư từ lâu nên hiện nay đã quá tải, xuống cấp nên kết quả xử lý nước thải đầu ra của chúng ta cũng chưa bảo đảm được yêu cầu.

Chất lượng công tác điều hành phục vụ người bệnh tại một số cơ sở vẫn chưa thực sự đáp ứng được yêu cầu của người bệnh, tình trạng quá tải vẫn chưa được giải quyết triệt để, nhất là với các bệnh viện tuyến cuối, các bệnh viện tuyến Trung ương.

Thứ bảy, tình trạng thiếu thuốc, vật tư trang thiết bị y tế ở một số cơ sở y tế trên toàn quốc chưa được khắc phục một cách triệt để. Rồi số lượng hồ sơ đăng ký cấp giấy đăng ký lưu hành thuốc cũng như trang thiết bị của chúng ta còn tồn đọng lớn và chưa được giải quyết một cách triệt để. Và chúng ta đang phải đề nghị với Quốc hội để có giải pháp giải quyết trước mắt cũng như định hướng lâu dài để giải quyết nội dung này.

Thứ tám, quản lý đào tạo chất lượng và nhân lực y tế chưa đáp ứng được yêu cầu thực tế và hội nhập quốc tế. Cùng với đó là tình trạng nghỉ việc, bỏ việc của nhân viên y tế, chuyển từ hệ thống y tế công lập sang y tế ngoài công lập, đặc biệt là những cán bộ y tế có tay nghề cao, có kinh nghiệm.

Thứ chín, chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ thông tin trong lĩnh vực khám chữa bệnh cũng như phòng bệnh chưa đáp ứng được yêu cầu. Ngân sách nhà nước chi cho y tế, bảo hiểm y tế có tăng nhưng tổng chi bình quân cho đầu người vẫn còn thấp.

Nỗ lực vào cuộc cùng gỡ khó

GS, TS Trần Bình Giang, Giám đốc Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức cho biết: trong năm 2022, sau đại dịch, Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức đã thực hiện số lượng khám chữa bệnh, mổ xẻ, điều trị với hơn 79.000 ca mổ. Có thể nói đó là khối lượng công việc rất lớn, không có nhiều bệnh viện trên thế giới có thể làm được. Số lượng người bệnh thường xuyên đến và phải chờ đợi được điều trị rất nhiều trong khi những khó khăn, vướng mắc về cơ chế, chính sách để có thể mua được hóa chất xét nghiệm, trang thiết bị, vật tư y tế hiện tại vẫn đang hết sức vướng mắc…

Vấn đề thứ hai là hiện tại không chỉ Bệnh viện Việt Đức, mà nhiều bệnh viện khác gặp rất nhiều khó khăn để bảo đảm cung ứng được các điều kiện phục vụ người bệnh.

Đơn cử, hiện tại các bệnh viện lớn trên toàn quốc, vật tư y tế để dành chăm sóc người bệnh gần như đã hết, các hóa chất xét nghiệm để phục vụ chẩn đoán, điều trị cho người bệnh cũng gần như đã hết.

Về giải pháp, từ năm 2015, chúng ta đấu thầu công khai để mua hóa chất xét nghiệm, sau đó các công ty sẽ đặt máy sử dụng hóa chất đó. Kèm theo đó, các công ty sẽ lo những vấn đề như là bảo hành, bảo trì các hệ thống phần mềm đi kèm cho máy hoạt động, kiểm định, kiểm chuẩn để bảo đảm máy hoạt động chính xác.

Không chỉ Bệnh viện Việt Đức, mà nhiều bệnh viện khác gặp rất nhiều khó khăn để bảo đảm cung ứng được các điều kiện phục vụ người bệnh.

Điều này là thông lệ trên toàn thế giới chứ không phải chỉ ở Việt Nam. Thế nhưng, đến năm 2022, chúng ta lại có công văn quy định việc sử dụng máy mượn, máy đặt như vậy không có trong quy định của văn bản quy phạm pháp luật nào và đề nghị dừng, đã gây ra tình trạng hết sức khó khăn.

Sau đó, Chính phủ có Nghị quyết 144 để tháo gỡ khó khăn này, nhưng Nghị quyết 144 chỉ có giá trị cho những hợp đồng đặt mua máy hóa chất và đặt máy trước ngày 5/11/2022. Chính vì vậy bây giờ chúng ta không còn hóa chất để làm…

Rất mong với sự chung tay góp sức của tất cả các cấp, các ngành, chúng ta có thể tháo gỡ được những khó khăn, vướng mắc để các bệnh viện có thể hoạt động được, phục vụ chăm sóc, điều trị người bệnh.

Theo TS Bùi Sỹ Lợi, để giải quyết vấn đề này, rất cần sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị.

Đầu tiên là chúng ta phải chia sẻ với các thầy thuốc, chia sẻ với các cán bộ, công chức, viên chức, người lao động trong ngành y tế Việt Nam. Lương rất thấp, đời sống rất khó khăn, làm việc rất nhiều, không tính được thời gian làm thêm giờ, làm ngày làm đêm nhưng thu nhập vẫn thấp. Vậy các cơ quan hữu quan vào cuộc trong vấn đề này như thế nào?

Đối với ngành y tế, trước tiên chúng ta phải giải quyết được vấn đề nhân lực và chất lượng nguồn nhân lực của ngành.

Vấn đề thứ hai đối với ngành y tế chính là vấn đề hoàn thiện cơ chế, chính sách để minh bạch. Nhiều văn bản, như GS Giang nói là Luật Khám, chữa bệnh (sửa đổi) được Quốc hội thông qua và sẽ có hiệu lực từ ngày 1/1/2024, nhưng nếu chúng ta không ra các văn bản hướng dẫn thì sẽ tiếp tục ách tắc.

Vấn đề thứ ba, chúng ta kêu là phải tính đúng, tính đủ về chi phí khám chữa bệnh nhưng trong thực tiễn có tính đúng, tính đủ đâu. Vì chúng ta không tính đúng, tính đủ nên các cơ sở khám chữa bệnh không có nguồn thu, dẫn đến không có tiền lương, không có thu nhập, đời sống của cán bộ công chức, viên chức và thầy thuốc khó khăn.

Đảng, Nhà nước, Quốc hội, hệ thống chính trị cần quan tâm đến việc tổ chức, sắp xếp hệ thống y tế một cách đồng bộ; chia sẻ với ngành y tế, làm sao cơ sở y tế của chúng ta phải thống nhất từ Trung ương đến địa phương và phải chuyển biến nhận thức của xã hội với ngành y tế.

Chính phủ, Quốc hội phải nhiều lần bàn để giải quyết vấn đề đời sống cho cán bộ, công chức, viên chức.

Vấn đề tiếp theo là chúng ta nói giao quyền tự chủ cho các cơ sở khám chữa bệnh, nhưng các cơ sở đó không đủ điều kiện, làm sao tự chủ toàn phần được.

Ông khuyến cáo Bộ Y tế đề nghị Bộ Công an, với những máy móc, thiết bị do chúng ta thực hiện cơ chế đầu tư công-tư kết hợp, thì tư nhân đầu tư mà có sai phạm thì đó là sai phạm của con người, không phải sai phạm của máy móc.

Chúng ta phải giải tỏa vấn đề này để có máy móc, thiết bị hiện đại chăm sóc sức khỏe nhân dân. Máy đắp chiếu nằm trong kho chờ xử lý sai phạm, người dân thì không có máy móc thiết bị. Rồi việc nhập các vật tư, thiết bị y tế của chúng ta rất chậm do cơ chế của chúng ta không linh hoạt.

Vấn đề cuối cùng, Đảng, Nhà nước, Quốc hội, hệ thống chính trị cần quan tâm đến việc tổ chức, sắp xếp hệ thống y tế một cách đồng bộ; chia sẻ với ngành y tế, làm sao cơ sở y tế của chúng ta phải thống nhất từ Trung ương đến địa phương và phải chuyển biến nhận thức của xã hội với ngành y tế.

THANH GIANG