Ngát xanh 'đất lửa' Truông Bồn

Mãi mãi tinh thần thanh niên xung phong

Gần giữa trưa tháng 7, trời xứ Nghệ nắng như đổ lửa kèm gió Lào bỏng rát. Tại sân trụ sở UBND xã Mỹ Sơn, những cô, bác mái đầu bạc trắng, mặc áo xanh của thanh niên xung phong (TNXP) vẫn vui vẻ trò chuyện với các thành viên đoàn công tác của Báo Quân đội nhân dân và Quỹ Vì tầm vóc Việt-Ngân hàng TMCP Bắc Á, Công ty Cổ phần Tập đoàn Y Dược Việt cùng Bộ CHQS tỉnh Nghệ An. Chương trình tri ân, tặng quà các cựu TNXP ở Truông Bồn do đoàn công tác tổ chức đã kết thúc, nhưng mọi người đều lưu luyến nên tiếp tục kể chuyện, chia sẻ và thấu hiểu.

Đang lắng nghe tâm sự của một bác cựu TNXP, nhìn thấy hai bác gái đặt túi quà, để thùng sữa lên xe đạp định dắt đi, chị Vũ Thu Hằng, Giám đốc Truyền thông Ngân hàng TMCP Bắc Á-đại diện Quỹ Vì tầm vóc Việt vội vàng chạy đến đỡ thùng sữa: “Bác để bọn con tìm dây buộc vào xe cho chắc, lát nữa về bác đạp xe cho nhanh. Trời nắng nóng thế này mà dắt xe lâu ngoài đường thì dễ ốm lắm bác ạ”.

Qua một cử chỉ nhỏ đó thôi là bao lời cảm ơn và những câu chuyện xúc động tiếp nối. Hơn nửa thế kỷ trôi qua, kể từ năm 1972, khi ông Đặng Quang Mai đạp xe hơn 300km đường rừng ra tận Hà Nội đón bà Trần Thị Đề về làm đám cưới, tình yêu và hạnh phúc của họ vẫn luôn xoay quanh kỷ niệm ngọt ngào về chiếc xe đạp. Hồi đó, ông Mai làm kế toán trưởng của Đội 65, Tổng đội TNXP chống Mỹ, cứu nước tỉnh Nghệ An, thầm thương trộm nhớ cô TNXP Trần Thị Đề khi hai người nhập ngũ cùng đơn vị năm 1968, nhưng không dám thổ lộ.

Đại tá Nguyễn Hồng Hải, Phó tổng biên tập Báo Quân đội nhân dân trao quà tri ân các cựu TNXP xã Mỹ Sơn.

Nhớ lại những tháng ngày cùng chung chiến hào, bà Đề kể: “Đợt làm đường ở cầu Phương Tích, ngày lấp, đêm kéo xe qua những hố bom. Địch thả pháo sáng rực trời mà anh em một bên bộ đội, một bên TNXP vẫn cứ vừa kéo xe qua, vừa nghĩ ra những câu hò đối đáp, quên hết hiểm nguy, mệt nhọc. Chúng tôi làm cả đêm đến 9-10 giờ sáng mới về. Khát thì lấy mũ múc nước hố bom uống. Địch ném bom thì tránh trú, ngớt tiếng bom lại lao ra làm. Tuổi trẻ hừng hực khí thế, chẳng nghĩ gì tới sống chết. Sau này, được điều về làm cấp dưỡng cho Tổng đội thì tôi mới có dịp gặp nhà tôi. Mỗi lần đi ăn cơm, ông ấy đều mang theo bó củi khô để tặng và giúp bổ củi. Nghĩ tội mà thương nhưng tôi chỉ im lặng. Mãi đến khi hoàn thành nhiệm vụ TNXP, cả hai mới dám thổ lộ tình cảm”.

Chúng tôi hỏi về chuyện lặn lội 3 ngày 3 đêm dưới mưa bom bão đạn ra đón người yêu, ông Đặng Quang Mai, Chủ tịch Hội Cựu TNXP xã Mỹ Sơn mộc mạc nói: “TNXP mà, địch còn không sợ, nói chi đường sá xa xôi. Giờ nghĩ lại càng thấy thương đồng đội. Ngày 27-7 hằng năm, vợ chồng tôi đều đến Truông Bồn thắp hương. Cứ đến là rơi nước mắt!”.

Nghe chuyện của các cựu TNXP, chị Vũ Thu Hằng không khỏi bồi hồi như được thấy chính hình ảnh người cha của mình. Chị chia sẻ: “Là con của thương binh nặng nên cháu rất hiểu nỗi niềm các bác nhớ về đồng đội. Ngân hàng TMCP Bắc Á và Tập đoàn TH nơi cháu làm việc, đặc biệt là Tổng giám đốc Ngân hàng, Chủ tịch Hội đồng chiến lược Tập đoàn TH, Anh hùng Lao động Thái Hương-người con của quê hương Nghệ An luôn tìm cách tri ân, chia sẻ tấm lòng, triển khai nhiều hoạt động an sinh xã hội với mong muốn góp phần làm dịu những đau thương, bù đắp phần nào những mất mát, hy sinh cao đẹp vì Tổ quốc, vì cuộc sống hòa bình của nhân dân”.

Tới dự buổi tri ân, bà Nguyễn Thị Thu và bà Nguyễn Thị Hải (đều 72 tuổi) xúc động ôn lại những ngày tháng không bao giờ quên, khi họ trốn nhà xin làm TNXP ở bến phà Long Đại (tỉnh Quảng Bình)-“tọa độ lửa” trên tuyến đường Trường Sơn huyền thoại. Chiến tranh đã lùi xa nhưng họ luôn nhớ tới đồng đội và thường lui tới Khu di tích lịch sử Truông Bồn để được gần đồng đội, để lau dọn, sửa sang cho nơi đây sạch đẹp, ấm cúng, trang nghiêm. “Chúng tôi có câu lạc bộ dân ca ví, giặm, thỉnh thoảng lại tổ chức hát cho nhau nghe. Các ngày lễ, kỷ niệm thì tổ chức hát ở Khu di tích lịch sử Truông Bồn, gửi tình cảm tới đồng đội của mình đã hy sinh vì độc lập, tự do của Tổ quốc”, bà Hải giãi bày.

Gắn bó với nhau từ hồi còn là TNXP, đôi bạn Phạm Thị Xuân và Bùi Thị Liên khi ấy mới mười tám, đôi mươi mà nay đã gần 80 tuổi. Tấm lưng ngày nào còn gùi 35kg vượt qua những đèo dốc, nay đã còng xuống nhưng ánh mắt vẫn rạng rỡ khi kể về “thời hoa lửa”. Còn cựu TNXP Nguyễn Văn Lý, tinh thần sẵn sàng hy sinh cho Tổ quốc đã được ông truyền tải qua những bài giảng khi về công tác tại Trường THCS xã Mỹ Sơn. Nằm trên “địa chỉ đỏ” Truông Bồn, thầy giáo Lý luôn đau đáu với công tác truyền lửa, truyền tri thức cho con em mảnh đất Truông Bồn với ước mong thế hệ trẻ sẽ tiếp bước, có tinh thần cống hiến, chiếm lĩnh những đỉnh cao khoa học để xây dựng đất nước ngày càng giàu đẹp.

Đoàn công tác tham gia lễ tri ân tại Khu di tích lịch sử Truông Bồn.

Mát lòng trong nắng lửa

Trong không gian thiêng liêng của lễ dâng hương tưởng niệm các anh hùng liệt sĩ tại Khu di tích lịch sử Truông Bồn, mùi hương trầm hòa cùng giọng của thuyết minh viên đã đưa đoàn công tác ngược về quá khứ. Đoạn đèo dốc chạy giữa hai vách núi hiểm trở, độ cao gần 70m trên dãy núi Thung Nưa năm xưa nay đã xanh tươi cỏ cây hoa lá. Những chứng tích hào hùng, bất hủ ghi dấu nhiều chiến công và sự hy sinh oanh liệt của quân dân ta trong cuộc chiến tranh vệ quốc vĩ đại vẫn còn đó.

Nhẹ nhàng đặt những nhành cúc trắng quanh ngôi mộ chung của 13 chiến sĩ TNXP “Tiểu đội thép” anh hùng (thuộc Đại đội 317, Đội 65, Tổng đội TNXP chống Mỹ, cứu nước tỉnh Nghệ An), dù chẳng ai nói thành lời, nhưng nhìn những đôi mắt hoe đỏ, tôi chắc rằng ai cũng thầm nghĩ mình phải sống tốt hơn, xứng đáng hơn với những hy sinh của các thế hệ đi trước. Các anh chị nằm đó, thịt xương đã hòa vào đất mẹ, đã tạc thành dáng hình Tổ quốc và tinh thần hiến dâng, bất khuất hy sinh mãi mãi là sợi dây linh thiêng kết nối sự kết đoàn của các thế hệ người Việt Nam, làm nên sức mạnh vô địch.

Mượn câu thơ của nhà thơ Thanh Thảo: “Những tuổi hai mươi làm sao không tiếc/ Nhưng ai cũng tiếc tuổi hai mươi thì còn chi Tổ quốc”, Đại tá Nguyễn Hồng Hải, Phó tổng biên tập Báo Quân đội nhân dân bày tỏ lòng tri ân sâu sắc với các anh hùng liệt sĩ, cựu TNXP, những thế hệ đã không tiếc máu xương, không tiếc tuổi xuân để đấu tranh giành độc lập, tự do cho Tổ quốc, để đất nước Việt Nam có được cơ đồ, vị thế như hôm nay.

Đoàn công tác tham gia lễ tri ân tại Khu di tích lịch sử Truông Bồn.

Trong buổi trao quà tặng các cựu TNXP, Đại tá Nguyễn Hồng Hải chia sẻ: “Thời chiến tranh chúng ta trực tiếp đối mặt với quân thù, với đạn bom, rất rõ ràng ranh giới sự sống và cái chết. Còn hiện nay, cuộc đấu tranh để vượt qua những khó khăn, thách thức nhằm xây dựng đất nước hùng cường, đặc biệt là cuộc đấu tranh chống các quan điểm phản động, thù địch, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng cũng vô cùng quyết liệt. Làm thế nào để bảo vệ lý tưởng, mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, bảo vệ cuộc sống hòa bình mà bao thế hệ đi trước đã không tiếc máu xương, nỗ lực phấn đấu, hy sinh mới giành được là điều hết sức trăn trở”. Theo Đại tá Nguyễn Hồng Hải, hành trình tri ân cũng chính là hành trình khơi dậy sức mạnh trong mỗi người, thấy được những thách thức hiện tại không có gì đáng kể để vững vàng vượt qua, bước tiếp con đường mà các thế hệ “xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước” đã gây dựng.

Cùng suy nghĩ đó, chị Vũ Thu Hằng bày tỏ: “Uống nước nhớ nguồn là đạo lý mà chúng cháu được giáo dục rất kỹ trong doanh nghiệp của mình. Quỹ Vì tầm vóc Việt do Tập đoàn TH thành lập là một tổ chức phi lợi nhuận với sứ mệnh đóng góp cho mục tiêu phát triển bền vững. Hằng năm, Ngân hàng TMCP Bắc Á và Tập đoàn TH thông qua Quỹ Vì tầm vóc Việt đã triển khai rất nhiều hoạt động an sinh xã hội vì cộng đồng, trong đó có các hoạt động tri ân người có công, giúp đỡ các đối tượng chính sách, người nghèo trên phạm vi cả nước. Riêng tại Nghệ An, từ đầu năm đến nay, lãnh đạo của Ngân hàng TMCP Bắc Á-Tập đoàn TH đã cam kết xây 300 ngôi nhà Đại đoàn kết tặng người nghèo. Sự kết nối của Báo Quân đội nhân dân trong việc tri ân các cựu TNXP Truông Bồn lần này là một trong những hoạt động rất ý nghĩa nhân dịp kỷ niệm 76 năm Ngày Thương binh-Liệt sĩ. Mong các bác cựu TNXP đón nhận tình cảm chân thành biết ơn của thế hệ đi sau, tạo động lực cho thế hệ trẻ như chúng cháu tiếp tục rèn luyện, phấn đấu”.

Giữa trời nắng lửa hôm nay, hai thế hệ quấn quýt chuyện trò, hồi nhớ, lắng nghe và suy ngẫm về những cuộc “thử lửa” khốc liệt trên vùng đất Truông Bồn năm xưa, sao mà thấy ấm áp, mát lòng.

Trời Truông Bồn xanh ngắt, cây Truông Bồn ngát xanh, mắt ai cũng long lanh, lòng ai cũng bịn rịn.

Bài và ảnh: NHỊ HÀ

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Phóng sự Điều tra xem các tin, bài liên quan.