Ngày càng nhiều người trẻ mắc suy thận

Bệnh nhân chạy thận tại Bệnh viện Việt Tiệp (Hải Phòng). Ảnh: BVCC.

Ghi nhận tại Trung tâm Thận – Tiết niệu và Lọc máu (Bệnh viện Bạch Mai), mỗi ngày có 30–40 bệnh nhân mới được chẩn đoán suy thận, trong đó không ít trường hợp dưới 30 tuổi. TS.BS Nghiêm Trung Dũng - Giám đốc Trung tâm cho biết: “Nhiều bệnh nhân trẻ nhập viện khi đã ở giai đoạn cuối, phải lọc máu cấp cứu kèm theo biến chứng tim mạch, hô hấp. Khi phát hiện muộn, lựa chọn điều trị bị thu hẹp, gánh nặng chi phí và rủi ro tăng lên rất lớn.”

Còn tại Khoa Thận nhân tạo Bệnh viện Chợ Rẫy, chỉ trong 3 tháng đầu năm đã tiếp nhận gần 500 bệnh nhân chạy thận, trong đó 15% dưới 35 tuổi. Xu hướng tương tự cũng xuất hiện tại nhiều địa phương. Bệnh viện Việt Tiệp (Hải Phòng) ghi nhận 32% bệnh nhân chạy thận dưới 40 tuổi; Bệnh viện Đa khoa Hải Dương có gần 11% bệnh nhân dưới 40 tuổi phải chạy thận theo chu kỳ. Nhiều cơ sở y tế buộc phải vận hành máy chạy thận tới 4 ca/ngày để đáp ứng nhu cầu điều trị ngày càng tăng.

Bệnh nhân trẻ thường mang gánh nặng bệnh tật lớn hơn vì họ đang ở độ tuổi lao động. Trường hợp anh N.V.D. (34 tuổi, Hải Phòng) là ví dụ điển hình. Khi phát hiện suy thận mạn tính, anh đã ở giai đoạn 5 – mức nặng nhất, buộc phải chạy thận nhân tạo định kỳ. Dù đã ghép thận, anh vẫn phải dùng thuốc suốt đời và tái khám thường xuyên. Cuộc sống, công việc và tài chính gia đình chịu ảnh hưởng nặng nề.

Theo các chuyên gia, nguyên nhân hàng đầu gây suy thận ở nhóm trẻ là viêm cầu thận, hội chứng thận hư, tăng huyết áp, đái tháo đường khởi phát sớm, và đặc biệt là lối sống không lành mạnh. TS Nghiêm Trung Dũng cho biết, nhiều thanh niên nhập viện trong tình trạng thận đã tổn thương nặng do thức khuya kéo dài, ăn uống thất thường, lạm dụng đồ ăn nhanh, ít vận động và sử dụng chất kích thích.

BS Nguyễn Văn Thanh - Phó Trưởng khoa Nội Thận – Tiết niệu (Bệnh viện Đại học Y Hà Nội) phân tích thêm: “Thói quen uống ít nước, nhịn tiểu, ăn mặn, tiêu thụ nhiều thịt – đường – chất béo, cùng với hút thuốc, uống rượu bia và sử dụng thuốc tùy tiện là những tác nhân phá hủy thận rất nhanh.”

Chuyên gia cũng cảnh báo việc lạm dụng thuốc giảm đau NSAIDs làm tăng 50% nguy cơ tổn thương thận cấp, trong khi các thuốc ức chế bơm proton (như omeprazol) hoặc thuốc nhuận tràng nếu dùng kéo dài có thể gây suy thận mạn tính.

Đáng báo động hơn, thị trường hiện tồn tại nhiều thực phẩm chức năng, thuốc giảm cân, chế phẩm đông y không rõ nguồn gốc chứa sibutramine, phenolphthalein hoặc corticoid – các hoạt chất bị cấm tại nhiều quốc gia. Những sản phẩm này gây lợi tiểu mạnh, rối loạn chuyển hóa, suy thận cấp và có thể dẫn đến tử vong nếu sử dụng trong thời gian dài. “Chỉ cần vài tháng dùng các loại thuốc trôi nổi, thận có thể bị phá hủy hoàn toàn” - BS Thanh nhấn mạnh.

Ở giai đoạn đầu, suy thận tiến triển âm thầm với những triệu chứng dễ bị bỏ qua như tiểu đêm, phù nhẹ buổi sáng, nước tiểu có bọt, mệt mỏi kéo dài, da sạm hoặc ngứa. Tâm lý chủ quan khiến nhiều người trẻ bỏ lỡ thời điểm vàng để điều trị bảo tồn. Khi bệnh tiến triển nặng, người bệnh chỉ còn lựa chọn chạy thận nhân tạo hoặc ghép thận – những phương pháp tốn kém, kéo dài và gây áp lực lớn cho hệ thống y tế.

Để hạn chế nguy cơ mắc bệnh, các bác sĩ khuyến cáo duy trì lối sống khoa học: ăn uống điều độ, giảm muối, hạn chế rượu bia và thực phẩm chế biến sẵn, ngủ đủ giấc, uống đủ nước, vận động ít nhất 30 phút mỗi ngày và tuyệt đối không tự ý dùng thuốc. Quan trọng nhất, người dân cần khám sức khỏe định kỳ, xét nghiệm chức năng thận hằng năm để phát hiện sớm những bất thường, nhất là nhóm có yếu tố nguy cơ.

Sự trẻ hóa của bệnh suy thận là lời cảnh báo nghiêm khắc về lối sống hiện đại và thói quen chủ quan của nhiều người trẻ. Phòng bệnh hơn chữa bệnh, bảo vệ thận từ sớm không chỉ là trách nhiệm với sức khỏe bản thân mà còn là hành động thiết thực để giảm gánh nặng cho gia đình và xã hội.

Đức Trân