Ngày đầu năm cùng người Tày ra đồng tìm hướng kiêng

Ông mo chính khấn cầu các cụ phù hộ cho con cháu xuất hành năm mới thuận lợi.

Bà con cầu mong năm mới nhiều may mắn.

Trước khi ra đồng, từ sáng sớm, ông mo chính là Hoàng Văn Kể thắp hương ở bàn thờ tổ tiên khấn mời cụ ông, cụ bà, các sư phụ tổ tiên và các ông trưởng lão về chứng kiến nghi lễ. Bước sang năm mới, con cháu có chén nước, cơi trầu mời tổ tiên về uống nước, ăn trầu, làm chứng cho con cháu để đi chào ông Tham Thát chỉ hướng.

Khấn xong, ông vái lạy bàn thờ tổ tiên 3 lạy rồi lấy kiếm, đội nón, đeo túi đi về khu ruộng trung tâm của làng. 3 ông mo đã thống nhất giờ đi nên khi ra đường làng chính, cả 3 ông cùng gặp nhau ở một điểm. Chủ các gia đình cũng đi theo, mang theo nỏ và tên để thi bắn ngay sau khi 3 ông mo chọn được hướng mới cho làng.

Sau khi có hướng mới, 3 ông mo thông báo mở cuộc thi bắn nỏ.

Sau khi đã cúng ở bàn thờ gia tiên, 3 ông mo của làng chuẩn bị lễ vật gồm tập giấy tiền vàng, bó hương, chén nước chè, rượu, rồi cùng với chủ các hộ đến khu ruộng trung tâm của làng để tìm chọn hướng. Theo tập quán của người Tày, hướng được chọn tính theo năm chẵn - năm lẻ. Nếu năm chẵn, thì chính hướng kiêng của làng là Nam - Bắc; năm lẻ, chính hướng kiêng của làng là Đông - Tây. Người Tày tìm chọn hướng theo chiều ngược kim đồng hồ.

Trẻ em dân tộc Tày vui chơi, diện trang phục truyền thống.

Khi đến khu ruộng - nơi tổ chức lễ hội xuống đồng, 3 ông mo cùng nhìn 4 phương để xác định hướng kiêng. Các ông mo và người dân thắp hương cắm trên bờ ruộng. Ông mo chính khấn cầu các cụ phù hộ cho con cháu xuất hành năm mới thuận lợi; phù hộ cho con cháu mo, then sang năm mới có sức khỏe dồi dào, làm ăn phát đạt, mọi sự bình yên, các cụ trường thọ, các cháu ngoan ngoãn, lớn nhanh, thành đạt.

Ông mo Hoàng Văn Kể năm nay đã 92 tuổi cho biết: Khi đã chọn được hướng kiêng, cả làng năm đó không ai được làm nhà quay về hướng đó, kể cả chuồng gà hay chuồng lợn, khi đi rừng cũng kiêng không đi về hướng kiêng đã chọn. Năm nay, các ông mo đã thống nhất chọn hướng kiêng là hướng Tây.

Thanh niên tìm hiểu về còn và thi ném còn.

Sau khi có hướng mới, 3 ông mo thông báo mở cuộc thi bắn nỏ, mục tiêu là tập giấy tiền vàng, cắm cách xa khoảng 30 - 40 m. Mục đích thi bắn là để cầu cho sự hanh thông, phát triển, có bắn trúng mục tiêu, làm nát giấy thì năm đó làm ăn mới may mắn.

Các cô, các chị nhảy múa.

Trẻ em tập múa theo các bà, các mẹ.

Ngay sau khi tìm được hướng kiêng, bà con từ già tới trẻ sẽ cùng nhau tham gia các trò chơi dân gian, ca hát, nhảy múa, đánh yến, chơi mắc lẹ...

Nghệ nhân Hoàng Thị Quanh, bản Nà Bay cho biết: Mo Tham Thát ngoài thực hành tín ngưỡng dân gian còn là cơ hội để con cháu gìn giữ nét đẹp truyền thống của dân tộc. Thông qua dịp này, tôi cũng truyền dạy cho con, cháu các điệu hát then, múa xòe để nét đẹp dân tộc luôn được lưu truyền đến thế hệ sau.

Năm nay, bà con phấn khởi, hào hứng ra đồng bởi không còn giới hạn các hoạt động do ảnh hưởng của đại dịch Covd-19 như 2 năm trước. Anh Hoàng Văn Dũng cho biết: Dù đi đâu, làm gì thì ngày mùng 1 đầu năm, những người trẻ như chúng tôi vẫn dành thời gian để cùng các ông, bà ra đồng Tham Thát, cầu mong năm mới nhiều may mắn, thuận lợi.

Cùng nhau chơi mắc lẹ.

Mo Tham Thát là nghi lễ có ý nghĩa, giá trị về mặt địa lý, phong thủy và tín ngưỡng được đồng bào Tày Làng Giàng bảo tồn và tổ chức hằng năm.