Ngày Quốc tế bảo vệ tầng ozone 16/9: Việt Nam chú trọng chuyển đổi công nghệ mới và đào tạo nhân lực
Tại Hội nghị COP28 năm 2023, Việt Nam cùng nhiều quốc gia đã tham gia cam kết Làm mát Toàn cầu (Global Cooling Pledge), đặt mục tiêu giảm 68% phát thải từ hệ thống làm mát vào năm 2050.
Việt Nam chú trọng chuyển đổi công nghệ mới và đào tạo nhân lực trong bảo vệ tầng ozone. Ảnh minh họa. Nguồn: TTXVN
Việt Nam đã và đang đẩy mạnh triển khai các chính sách, pháp luật về bảo vệ tầng ozone và phát triển hệ thống làm mát bền vững. Bên cạnh đó, việc chuyển đổi công nghệ mới và đào tạo nhân lực cũng là những lĩnh vực được Việt Nam chú trọng. Đây được xem là những nỗ lực chủ động ứng phó trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng gay gắt, với những đợt nắng nóng cực đoan xuất hiện thường xuyên và tác động ngày càng lớn tới cộng đồng.
Tại Hội nghị COP28 năm 2023, Việt Nam cùng nhiều quốc gia đã tham gia cam kết Làm mát Toàn cầu (Global Cooling Pledge), đặt mục tiêu giảm 68% phát thải từ hệ thống làm mát vào năm 2050.
*Loại trừ hoàn toàn HCFC từ năm 2040
Ông Lê Ngọc Tuấn, Phó Cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho biết, năm 2024, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Kế hoạch quốc gia về quản lý, loại trừ các chất làm suy giảm tầng ozone và khí nhà kính được kiểm soát (Quyết định 496/QĐ-TTg). Kế hoạch tích hợp đồng bộ các yêu cầu quản lý, không chỉ đối với các chất được kiểm soát, thiết bị có chứa hoặc được sản xuất từ những chất này, mà còn bao gồm cả mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp về quản lý vòng đời và thúc đẩy làm mát bền vững.
Đáng chú ý, năm 2025, lần đầu tiên khái niệm “làm mát bền vững” được thể chế hóa tại Nghị định 119/2025/NĐ-CP, ngày 9/6, sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 06/2022/NĐ-CP ngày 7/1/2022 của Chính phủ quy định giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và bảo vệ tầng ozone, mở đường cho việc xây dựng chính sách dài hạn, góp phần thực hiện mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050 của Việt Nam.
Từ năm 2025, Việt Nam đã áp dụng hạn ngạch nhập khẩu HCFC (một nhóm hợp chất hóa học chứa carbon, hydro, clo và flo, được sử dụng làm chất làm lạnh và chất đẩy), HFC (một nhóm khí tổng hợp chủ yếu được sử dụng để làm mát và làm lạnh) 1.300 tấn/năm và sẽ duy trì đến hết năm 2029, tương ứng mức giảm 67,5%.
Theo lộ trình, giai đoạn từ 2030-2039, hạn ngạch nhập khẩu trung bình chỉ còn 100 tấn/năm và tiến tới loại trừ hoàn toàn HCFC từ năm 2040. Với chất HFC, hạn ngạch nhập khẩu đang giữ ở mức cơ sở giai đoạn 2024-2028, với hạn ngạch nhập khẩu tương đương lượng phát thải 13,9 triệu tấn CO2 (CO2tđ), sau đó giảm dần và đến 2045, lượng nhập khẩu không vượt 2,8 triệu tấn CO2tđ. Riêng Methyl Bromide hạn chế nhập khẩu, chỉ phục vụ khử trùng và kiểm dịch hàng hóa.
Là thành viên của Công ước Vienna và Nghị định thư Montreal, Việt Nam đã phê duyệt Bản sửa đổi Kigali về việc loại trừ dần các chất HFC với nhiều chất gây hiệu ứng nhà kính mạnh, Việt Nam liên tục cập nhật khung pháp lý về bảo vệ tầng ozone.
*Quản lý vòng đời và thúc đẩy làm mát bền vững
Theo Cục Biến đổi khí hậu, bên cạnh việc cắt giảm nhập khẩu, Việt Nam cũng tăng cường quản lý các thiết bị lạnh và điều hòa không khí. Theo quy định, các tổ chức sở hữu thiết bị có chứa các chất được kiểm soát, bao gồm máy điều hòa không khí có năng suất lạnh danh định từ 26,5 kW (90.000 BTU/h) trở lên; thiết bị lạnh công nghiệp có công suất điện từ 40 kW trở lên, phải thực hiện thủ tục đăng ký và báo cáo tình hình sử dụng các chất được kiểm soát hằng năm.
Kể từ ngày 1/1/2028, trách nhiệm thu gom, tái chế hoặc xử lý các thiết bị có công suất thấp hơn ngưỡng quy định sẽ được mở rộng cho cả nhà nhập khẩu và nhà sản xuất. Quy định này nhằm ngăn ngừa việc phát tán các chất làm lạnh ra môi trường. Nhà nước khuyến khích hoạt động tái chế, tái sử dụng các chất được kiểm soát sau khi thu gom. Trường hợp không thể tái sử dụng, chúng phải được xử lý theo quy định về quản lý chất thải nguy hại.
Hiện Bộ Nông nghiệp và Môi trường định kỳ công bố danh sách các tổ chức đã đăng ký sử dụng chất được kiểm soát trên Cổng thông tin điện tử của Bộ. Tính đến tháng 8/2025, danh sách này đã có 498 tổ chức đăng ký.
