Nghệ An cần giải pháp đồng bộ chấm dứt điệp khúc ngập úng đô thị

Mưa lớn kéo dài là ngập nghiêm trọng

Nghệ An là một trong những địa phương chịu ảnh hưởng nặng nề của biến đổi khí hậu toàn cầu. Những tác động tiêu cực này đã ảnh hưởng rõ rệt đến phát triển kinh tế - xã hội và đời sống người dân, đặc biệt tại các khu đô thị đông dân cư thuộc khu vực thành phố Vinh cũ.

Riêng trong năm 2025, thiên tai tại các đô thị Nghệ An diễn biến phức tạp, xuất hiện nhiều hiện tượng thời tiết cực đoan như: Lốc, sét, rét hại, bão, áp thấp nhiệt đới, không khí lạnh và các đợt nắng nóng gay gắt. Tỉnh cũng chịu ảnh hưởng hoàn lưu của ba cơn bão (số 3, số 5, số 10), cùng nhiều đợt thời tiết bất thường khác, gây thiệt hại và thách thức lớn cho công tác quản lý, ứng phó.

Trạm bơm Cầu Đen đang bơm nước tiêu úng cho địa bàn phường Trường Vinh và các phường lân cận.

Theo tìm hiểu, nhằm tăng khả năng ứng phó với biến đổi khí hậu, mưa bão và ngập lụt, trong giai đoạn 2020-2025, UBND thành phố Vinh cũ đã đầu tư hơn 900 tỷ đồng triển khai 33 dự án, công trình chống ngập úng.

Từ giữa năm 2023 đến nay, thành phố đã thực hiện nhiều dự án chống ngập kết hợp chỉnh trang đô thị, như: cải tạo, nâng cấp vỉa hè và mương thoát nước đường Nguyễn Văn Cừ (đoạn từ Lê Hồng Phong đến Nguyễn Sĩ Sách) nhằm giảm ngập khu vực phía Nam tuyến phố; xây dựng tuyến mương tiêu thoát nước dọc các đường V.I. Lê Nin, Trường Thi, kênh tiêu Nghi Kim - Nghi Vạn, mương thoát nước đường Đoàn Nhữ Hài… Tuy nhiên, trong đợt mưa bão vừa qua, lượng mưa lớn kéo dài vẫn khiến khu vực đô thị thành phố Vinh cũ rơi vào tình trạng ngập úng nghiêm trọng.

Người dân phường Trường Vinh tất bật di chuyển đồ đạc, sơ tán tài sản do nước lũ dâng cao.

Ông Lương Quốc Khánh, cư dân phường Trường Vinh, chia sẻ: “Những năm trước dù có mưa bão nhưng tình hình vẫn ổn. Năm nay là nghiêm trọng nhất, hai cơn bão nối tiếp nhau, mưa kéo dài khiến nước ngập lút cả đường, đi lại rất khó khăn. Đặc biệt, sau cơn bão số 10 vừa qua, cuộc sống của nhiều hộ dân ven sông Lam, thuộc phường Trường Vinh, vẫn còn ngổn ngang. Nước sông dâng cao tràn vào khu dân cư, làm gián đoạn sinh hoạt và gây thiệt hại nặng cho tài sản, vật dụng của người dân”.

Đề xuất nâng cấp hạ tầng, phương tiện để ứng phó mưa bão

Ông Nguyễn Ngọc Phong, Phó Chủ tịch UBND phường Trường Vinh cho biết: “Nguyên nhân chính là do sau bão, nước sông Lam dâng cao, chảy qua cống vào sông Vinh khiến mực nước tăng đột biến. Một số khối, xóm nằm ở vị trí thấp trũng, sát sông nên chịu ảnh hưởng nặng nề.

Để nâng cao hiệu quả tiêu úng trong những đợt mưa bão kéo dài gây ngập cục bộ tại khu vực đô thị thành phố Vinh cũ và phường Trường Vinh, cần xem xét nâng công suất Trạm bơm tiêu phía Nam (Cầu Đen) và Trạm bơm tiêu Đông Nam (Bến Thủy), đồng thời đảm bảo nguồn điện ổn định để các trạm bơm hoạt động liên tục trong điều kiện thời tiết cực đoan”.

Trạm bơm Cửa Nam, thuộc địa bàn phường Thành Vinh do mất điện, phải dùng máy phát điện để vận hành nên công suất chỉ đạt 1/2 so với thiết kế.

Thực tế cho thấy, tình trạng ngập úng tại các khu đô thị thuộc thành phố Vinh cũ không chỉ do thời tiết cực đoan mà còn bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân nội tại. Ở một số khu vực, hệ thống thoát nước đã xuống cấp, không còn đáp ứng được lưu lượng nước lớn khi mưa kéo dài hoặc triều cường dâng cao. Các trạm bơm tiêu úng dù vận hành hết công suất, nhưng khi xảy ra bão lũ kèm mất điện, phải sử dụng máy phát nên hiệu suất giảm, làm chậm quá trình tiêu thoát nước.

Bên cạnh đó, hạ tầng và công tác quản lý đô thị vẫn còn nhiều bất cập, khiến việc ứng phó với mưa lớn và ngập úng gặp khó khăn.

Ông Phong nhấn mạnh: “Điều quan trọng hiện nay không chỉ là khắc phục hậu quả sau thiên tai, mà phải chủ động xây dựng năng lực ứng phó với biến đổi khí hậu một cách bền vững cho các đô thị thuộc khu vực thành phố Vinh cũ”.

Nhiều tuyến phố thuộc khu đô thị thành phố Vinh cũ trở nên ngập úng sau khi bão số 10 đổ bộ đầu tháng 10/2025.

Ông Nguyễn Quang Đông, Trưởng phòng Phòng chống thiên tai, Chi cục Thủy lợi Nghệ An cho biết: Để nâng cao năng lực ứng phó với biến đổi khí hậu và giảm thiểu rủi ro thiên tai tại các khu đô thị đông dân cư, các cấp, ngành và địa phương cần ưu tiên đầu tư, nâng cấp hệ thống công trình phòng chống thiên tai.

Đồng thời, cần rà soát, điều chỉnh quy hoạch, hạn chế phát triển khu dân cư và hạ tầng tại những khu vực có nguy cơ thiên tai cao. Việc xây dựng hệ thống cảnh báo sớm rủi ro thiên tai cũng cần được chú trọng, ứng dụng công nghệ hiện đại và trí tuệ nhân tạo để hỗ trợ chính quyền trong điều hành giao thông, cứu hộ, cứu nạn và di dời dân cư khi cần thiết.

Bên cạnh đó, công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức cộng đồng cần được đẩy mạnh, khuyến khích người dân bảo vệ môi trường, giảm rác thải, khơi thông dòng chảy trước mùa mưa bão. Ông Đông nhấn mạnh: “Cần tận dụng tối đa mọi nguồn lực để đầu tư cho các dự án giảm thiểu rủi ro thiên tai, hướng tới xây dựng đô thị thông minh, đô thị xanh và bền vững”.

Quang Hợp