Nghệ An thừa nhận thực trạng thừa, thiếu giáo viên cục bộ

Sáng nay 9/7, Hội đồng nhân dân tỉnh Nghệ An Khóa XVIII, nhiệm kỳ 2021 - 2026 khai mạc Kỳ họp thứ 31 theo thường lệ giữa năm 2025. Đây là kỳ họp có tính chất quan trọng, mang tính bản lề trong 2 phương diện: Một là kỳ họp đầu tiên sau khi tỉnh Nghệ An hoàn tất sắp xếp mô hình chính quyền 2 cấp và 6 tháng cuối của nhiệm kỳ thực hiện Nghị quyết Đại hội XIX của Đảng bộ tỉnh Nghệ An.

Một trong những nội dung đoàn giám sát Hội đồng nhân dân tỉnh Nghệ An báo cáo về việc quy hoạch, sắp xếp mạng lưới trường, lớp tại các cơ sở giáo dục trên địa bàn tỉnh Nghệ An giai đoạn 2021 -2025.

Toàn cảnh Kỳ họp thứ 31, Hội đồng Nhân dân tỉnh Nghệ An khóa XVIII, nhiệm kỳ 2021 - 2026. Ảnh: Phạm Bằng

Theo đó, đoàn giám sát đã tiến hành giám sát trực tiếp tại các đơn vị Ủy ban nhân dân tỉnh, Sở Giáo dục và Đào tạo, giám sát qua báo cáo đối với các đơn vị liên quan: Sở Tài chính, Sở Nội vụ và Ủy ban nhân dân 20 huyện, thành phố, thị xã (cũ). Kết quả giám sát cho thấy:

Một là, việc huy động, bố trí nguồn vốn ngân sách đầu tư cho giáo dục và đào tạo đã được Ủy ban nhân dân tỉnh Nghệ An, các địa phương quan tâm, tập trung thực hiện trong giai đoạn vừa qua. Đối với ngân sách tỉnh Nghệ An: Tổng chi ngân sách địa phương cho lĩnh vực giáo dục và đào tạo giai đoạn 2021 - 2025 là 59.970.467 triệu đồng, chiếm khoảng 37% trên tổng chi ngân sách địa phương, riêng chi thường xuyên chiếm khoảng 47% trên tổng chi thường xuyên.

Trong đó, nguồn vốn đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025, kinh phí đầu tư cho giáo dục 506.502 triệu đồng.

Lãnh đạo Hội đồng Nhân dân tỉnh Nghệ An chủ tọa kỳ họp. Ảnh: Thành Cường

Hai là, việc sắp xếp, phát triển mạng lưới cơ sở giáo dục và đào tạo. Toàn tỉnh Nghệ An đã thực hiện sáp nhập 31 trường và giảm 200 điểm trường lẻ mầm non và phổ thông công lập; giảm 1 Trung tâm Hướng nghiệp Nghệ An; giảm 14 đầu mối về chức năng giáo dục nghề nghiệp. Sáp nhập Trường Cao đẳng Sư phạm Nghệ An vào Đại học Kinh tế Nghệ An và đổi tên thành Trường Đại học Nghệ An.

Ngoài ra, tỉnh Nghệ An cũng đang đề xuất Bộ Giáo dục và Đào tạo xây dựng Đề án đầu tư, phát triển Trường Đại học Vinh trở thành trung tâm đào tạo uy tín trong khu vực và thế giới.

Trường Đại học Vinh tuyên dương các công trình đạt giải thưởng sinh viên nghiên cứu khoa học năm học 2024 - 2025. Ảnh: Hoài Nam

Kết quả thực hiện sắp xếp mạng lưới trường lớp đã góp phần thu gọn đầu mối, từ đó đầu tư trọng tâm, trọng điểm hơn góp phần nâng cao hiệu quả đầu tư. Đồng thời, bố trí sắp xếp hợp lý đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên để hoàn thành nhiệm vụ tốt được giao.

Không chỉ sắp xếp lại mạng lưới trường lớp hiện có theo quy hoạch, trong thời gian qua, tỉnh đã thực hiện tốt công tác xã hội hóa, phát triển hệ thống các trường ngoài công lập góp phần quan trọng giảm tải cho hệ thống giáo dục công lập, đặc biệt trong các khu vực đô thị.

Toàn tỉnh Nghệ An hiện có 1.507 trường, trong đó 540 trường mầm non, 479 trường tiểu học, 397 trường Trung học cơ sở và 91 trường Trung học phổ thông; có 19 Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên, 1 Trung tâm giáo dục thường xuyên - Hướng nghiệp, 1 Trung tâm giáo dục thường xuyên và 412 trung tâm học tập cộng đồng cấp xã.

Giáo viên Trường Mầm non Kinderroo hướng dẫn các em nhỏ bước qua vòng thể dục. Ảnh: Phạm Huyền

Có 6 trường đại học; 35 cơ sở giáo dục nghề nghiệp gồm: 9 trường cao đẳng, 12 trường trung cấp, 1 trung tâm giáo dục nghề nghiệp, 13 cơ sở khác có tham gia đào tạo nghề nghiệp.

Ba là, về công tác phát triển đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên và nhân viên được các cấp, các ngành quan tâm chỉ đạo thực hiện: Thực hiện rà soát tình hình tổ chức biên chế ngành giáo dục, trình Trung ương bổ sung biên chế; phân bổ kịp thời biên chế để các địa phương, đơn vị tuyển dụng.

Trong giai đoạn 2021 - 2025, toàn tỉnh Nghệ An đã dành nhiều nguồn lực từ ngân sách để đầu tư cơ sở vật chất, mua sắm trang thiết bị dạy học nhằm đảm bảo các điều kiện để nâng cao chất lượng giáo dục - đào tạo với nhiều dự án xây dựng mới, cải tạo nâng cấp đã và đang được triển khai.

Phân bổ kịp thời nguồn vốn kinh phí Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi với 266.871 triệu đồng để đầu tư xây dựng cơ sở vật chất cho các trường phổ thông dân tộc nội trú, bán trú, trường có học sinh bán trú.

Hiện số lượng phòng học kiên cố đạt 87,7%, trang thiết bị đáp ứng yêu cầu khoảng 85,5%.

Trường Trung học Phổ thông Kim Liên (tỉnh Nghệ An) vinh dự được Tổng Bí thư Tô Lâm cùng đoàn công tác đến thăm, tặng Phòng "STEM INNOVATION 57" hiện đại, giúp học sinh không ngừng nỗ lực học tập. Ảnh: Báo Nghệ An

Bốn là, việc sắp xếp, phát triển mạng lưới cơ sở giáo dục và đào tạo cơ bản phù hợp với quy hoạch đã được phê duyệt, đúng định hướng, phù hợp các quy định của Trung ương và địa phương và góp phần thực hiện các mục tiêu về giáo dục và đào tạo đã đề ra, cụ thể:

Đối với giáo dục mầm non và phổ thông: Qua giám sát và báo cáo của các địa phương cho thấy, trong thời gian qua chất lượng giáo dục toàn diện được giữ vững và có bước tiến bộ vượt bậc, đã khẳng định được vị thế trong tốp đầu của cả nước; chất lượng giáo dục mũi nhọn được khẳng định vững chắc. Công tác giáo dục toàn diện và rèn luyện đạo đức, kỹ năng sống cho học sinh được chú trọng triển khai.

Đối với giáo dục nghề nghiệp và giáo dục đại học: Chất lượng đào tạo được nâng lên, từng bước đáp ứng yêu cầu của thị trường lao động, việc gắn kết giữa cơ sở giáo dục nghề nghiệp với các doanh nghiệp được đẩy mạnh, có hiệu quả. Một số ngành nghề bước đầu đã đáp ứng được yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, thu hút đầu tư của tỉnh, yêu cầu sử dụng của thị trường lao động.

Kịp thời tuyển đúng, tuyển đủ giáo viên theo số biên chế được cấp có thẩm quyền giao

Đoàn giám sát Hội đồng nhân dân tỉnh Nghệ An chỉ rõ, số lượng các điểm trường lẻ trên địa bàn toàn tỉnh còn nhiều, đặc biệt là ở bậc học mầm non và tiểu học (toàn tỉnh còn 882 điểm lẻ), một số địa phương còn nhiều điểm lẻ như huyện Quế Phong (cũ) còn 83 điểm lẻ; huyện Kỳ Sơn (cũ) còn 223 điểm lẻ, Tương Dương (cũ) còn 127 điểm lẻ,… gây khó khăn trong việc đảm bảo điều kiện học tập, nâng cao chất lượng giáo dục.

Một điểm lẻ giáo viên cùng trẻ Trường Mầm non KengDu ở xã biên giới Nghệ An. Ảnh: Hoàng Lan

Việc sắp xếp, sáp nhập trường ở một số nơi chưa làm tốt công tác tuyên truyền vận động người dân. Việc sáp nhập điểm trường lẻ tại một số địa phương khi chưa chuẩn bị đầy đủ cơ sở vật chất tại điểm trường chính đã gây quá tải, áp lực về cơ sở vật chất tại điểm trường chính.

Cơ sở vật chất trường lớp, trang thiết bị dạy học của mạng lưới giáo dục mầm non và phổ thông tuy đã được quan tâm đầu tư bổ sung, hoàn thiện nhưng vẫn chưa thực sự đáp ứng nhu cầu học tập của nhân dân; chưa đáp ứng được yêu cầu dạy và học theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018.

Chất lượng giáo dục vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi còn hạn chế. Chất lượng dạy học môn Tiếng Anh hiện nay tuy được cải thiện, song còn thấp so với bình quân chung cả tỉnh. Một số ngoại ngữ cần cho học sinh để đáp ứng yêu cầu của thị trường lao động và giao lưu quốc tế như tiếng Trung, tiếng Hàn, tiếng Lào… nhưng chưa được đưa vào dạy học trong chương trình giáo dục chuyên nghiệp.

Việc quy hoạch, sắp xếp mạng lưới cơ sở giáo dục nghề nghiệp còn chậm so với yêu cầu, kế hoạch đề ra. Mạng lưới cơ sở giáo dục nghề nghiệp còn dàn trải; chất lượng, hiệu quả đào tạo nghề của các Trung tâm giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên còn hạn chế...

Đáng chú ý, tình trạng thừa, thiếu giáo viên cục bộ xảy ra ở nhiều địa phương. Việc tuyển dụng giáo viên còn thiếu theo biên chế đã được cấp có thẩm quyền giao còn chậm. Chất lượng đội ngũ ở một số giáo viên chưa đảm bảo theo yêu cầu về trình độ đào tạo và chưa đáp ứng yêu cầu đổi mới.

Một buổi học Stem của học sinh Trường Trung học Cơ sở Trường Thi (tỉnh Nghệ An). Ảnh: QH

Đội ngũ giáo viên giáo dục nghề nghiệp cơ bản đã được chuẩn hóa về trình độ, chức danh nghề nghiệp, tuy nhiên vẫn còn thiếu giáo viên nghề chất lượng cao. Chưa có chính sách đãi ngộ đối với các trường nghề đặc thù vùng dân tộc thiểu số, chưa có chính sách thu hút đối với giáo viên có tay nghề cao.

Đoàn giám sát cũng chỉ ra những nguyên nhân trước thực trạng trên, cụ thể Nghệ An là một tỉnh có diện tích rộng, nhiều huyện miền núi, miền núi cao với địa hình nhiều đồi núi, phân tán, giao thông đi lại khó khăn,… nên việc thực hiện quy hoạch, sắp xếp mạng lưới trường mầm non, phổ thông thực sự mang tính khoa học, phù hợp điều kiện các vùng, miền gặp nhiều khó khăn.

Nguồn lực đầu tư của tỉnh Nghệ An, địa phương cho việc xây dựng cơ sở vật chất trường lớp khi thực hiện quy hoạch còn khó khăn, công tác xã hội hóa còn hạn chế...

Về nguyên nhân chủ quan, một số địa phương chưa thực sự quan tâm, quyết liệt trong lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện tuyển dụng giáo viên và triển khai thực hiện quy hoạch, sắp xếp mạng lưới trường lớp.

Công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức của người dân về công tác quy hoạch mạng lưới trường lớp có lúc, có nơi còn hạn chế. Một phần do nhận thức, tư tưởng của người dân chưa đầy đủ, nhưng mặt khác có nơi cán bộ chưa thật quyết tâm, tổ chức thực hiện thiếu khoa học...

Từ những tồn tại, hạn chế nêu trên,đoàn giám sát Hội đồng nhân dân tỉnh Nghệ An kiến nghị Ủy ban nhân dân tỉnh Nghệ An cần rà soát, đánh giá việc thực hiện quy hoạch, sắp xếp mạng lưới trường lớp trong thời gian qua để kịp thời điều chỉnh, xây dựng kế hoạch sắp xếp mạng lưới trường lớp cho giai đoạn 2026 - 2030 phù hợp với quy hoạch chung của tỉnh, quy hoạch của ngành giáo dục - đào tạo.

Các em học sinh tham gia thiết kế chế tạo những cánh diều ở Trường Trung học Cơ sở Nghi Ân (Nghệ An). Ảnh: Bành Hà

Quan tâm tổ chức dạy ngoại ngữ thứ 2 (tiếng Trung, tiếng Hàn) cho các trường đào tạo nghề; Từng bước tổ chức dạy tiếng Lào cho học sinh các trường học ở vùng biên giới của tỉnh theo định hướng của Tổng Bí thư Tô Lâm tại phiên làm việc với lãnh đạo tỉnh, ngày 15/5/2025.

Chỉ đạo các sở, ngành có liên quan kịp thời tuyển đúng, tuyển đủ giáo viên theo số biên chế được cấp có thẩm quyền giao, rà soát sắp xếp, điều tiết giáo viên mầm non, phổ thông giữa các cơ sở giáo dục trên địa bàn để khắc phục tình trạng thừa thiếu giáo viên cục bộ. Tăng cường việc đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ, chuẩn chức danh nghề nghiệp đối với nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục nghề nghiệp.

Tiếp tục sáp nhập các trường có quy mô nhỏ, chưa đảm bảo điều kiện dạy học; sáp nhập các điểm lẻ, lớp ghép trên địa bàn tỉnh; tập trung đầu tư xây dựng, phát triển các trường phổ thông nội trú, trường phổ thông bán trú ở vùng miền núi, biên giới; tăng cường quy hoạch, đầu tư, nâng cấp cơ sở vật chất trường lớp… nhằm đáp ứng điều kiện học tập, nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện và hiệu quả đầu tư.

Nghiên cứu số lượng các trường Trung học phổ thông trên địa bàn thành phố Vinh (cũ) hiện nay để có phương án đảm bảo trường lớp học tập cho học sinh, trong đó đẩy nhanh việc xây dựng cơ sở 2 Trường Trung học phổ thông Huỳnh Thúc Kháng, xem xét tiếp nhận và mở rộng trường Trung học phổ thông Hermann Gmeiner Vinh.

Giáo viên dạy học Stem ở Trường Trung học Cơ sở Trường Thi, phường Trường Vinh, tỉnh Nghệ An. Ảnh: QH

Đoàn giám sát Hội đồng nhân dân tỉnh Nghệ An cũng kiến nghị Ủy ban nhân dân tỉnh Nghệ An đẩy nhanh việc sắp xếp, tổ chức lại các cơ sở giáo dục nghề nghiệp thuộc tỉnh quản lý theo hướng tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả; hợp lý về cơ cấu ngành, nghề; cơ cấu trình độ đào tạo, trong đó nghiên cứu tập trung nguồn lực đầu tư xây dựng và phát triển 3 cơ sở đào tạo nghề theo vùng như: Trường Trung cấp Kinh tế - Kỹ Thuật Bắc Nghệ An tại Quỳnh Lưu, Trường Trung cấp Kinh tế - Kỹ thuật Miền Tây tại Thái hòa, Trường Trung cấp Dân tộc Nội trú tại Con Cuông; đồng thời tập trung nguồn lực cho 3 trường cao đẳng nghề trọng điểm hiện nay của tỉnh gồm: Cao Đẳng Kỹ thuật Công nghiệp Việt Nam - Hàn Quốc, Cao Đẳng Việt - Đức, Cao Đẳng Du lịch Thương mại Nghệ An.

Rà soát lại toàn bộ hệ thống trụ sở làm việc dôi dư sau sắp xếp đơn vị hành chính bỏ cấp huyện, nhập xã trên địa bàn tỉnh để có phương án xử lý, sử dụng, khai thác hiệu quả, tránh thất thoát, lãng phí, trong đó nghiên cứu ưu tiên chuyển đổi công năng để xây dựng phòng học, nhà ở công vụ cho giáo viên nhất là ở vùng miền núi, vùng sâu, vùng xa.

Nghiên cứu có các chính sách khuyến khích mở rộng xã hội hóa giáo dục, trong đó ưu tiên chuyển giao các cơ sở trụ sở không còn sử dụng hoặc ưu tiên đất đai,… cho các doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực giáo dục.

Xây dựng cơ sở dữ liệu, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong quy hoạch, sắp xếp mạng lưới trường lớp để theo dõi, giám sát, đánh giá, lập kế hoạch và điều chỉnh khi cần thiết.

Sắp xếp, tổ chức bộ máy quản lý giáo dục - đào tạo phù hợp, phân định rõ chức năng, nhiệm vụ quản lý nhà nước về giáo dục của cấp tỉnh và cấp cơ sở cho phù hợp với chỉ đạo của Trung ương, phù hợp với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp và thực tiễn tại địa phương.

Trần Quốc Huy