Nghề báo với đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí

Trong bài nói chuyện buổi bế mạc Đại hội liên hoan anh hùng, chiến sĩ thi đua toàn quốc lần thứ III, ngày 6/5/1962, Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ rõ: “Các báo chí phải khuyến khích những người tốt, việc tốt và thẳng thắn phê bình những điều xấu như: lười biếng, tham ô, lãng phí, quan liêu. Đó là một việc rất cần thiết”…

Cần có bản lĩnh, biết vượt qua khó khăn…

Gắn bó với nghề hàng chục năm, công tác trên nhiều vùng miền của đất nước nên bản thân tôi đã qua nhiều trải nghiệm. Đời làm báo có lẽ tôi vẫn nhớ nhiều là chuyện những bài báo đã khiến mình phải mất ăn, mất ngủ và rơi nước mắt… khi “phê bình”, đụng chạm đến các sai phạm của tổ chức, cá nhân… Dù biết cuộc đấu tranh chống tham nhũng, quan liêu, lãng phí là hết sức cam go và phức tạp bởi đụng đến những người có chức quyền, có tiền và địa vị trong xã hội nhưng nghề báo không cho phép nhà báo chùn bước trước những khó khăn.

Tác giả và nhóm phóng viên Báo CAND tác nghiệp tại hiện trường dự án Nhà thi đấu Phan Đình Phùng, một dự án chậm trễ nhiều năm gây lãng phí lớn tại TP Hồ Chí Minh.

Nhớ có lần viết về vụ đấu giá hơn 100m3 gỗ huỳnh đàn khiến nhiều người bức xúc ở một tỉnh Tây Nguyên. Gỗ huỳnh đàn (Dysoxylum loureirii) lúc bấy giờ rất được ưa chuộng, có giá trị xuất khẩu rất cao, có lúc lên tới nửa tỷ đồng mỗi m3 nên lâm tặc rình mò ở những khu rừng quý Tây Nguyên còn sót lại để săn lùng. Sau khi cơ quan chức năng thu giữ một số lượng lớn gỗ quý này tiến hành tổ chức đấu giá thu ngân sách cho tỉnh, nhưng việc tổ chức lại gây lùm xùm do cách làm thiếu minh bạch. Có doanh nghiệp bức xúc đã gửi văn bản kiến nghị lên cấp trên nhưng cũng không được giải quyết thỏa đáng…

Nhớ khi ấy một doanh nghiệp tư nhân ở Bắc Ninh đã trúng đấu giá trong phi vụ này với cách bỏ giá có một không hai: “Doanh nghiệp… xin mua với giá cao hơn 4 triệu đồng/m3 so với đơn giá cao nhất của các đơn vị tham gia mua gỗ”. Và doanh nghiệp này được hội đồng tổ chức đấu giá cho trúng đấu giá 434 triệu đồng/m3 gỗ huỳnh đàn…

Dù doanh nghiệp không đưa ra mức đấu giá cụ thể nhưng hội đồng tổ chức đấu giá ở đây ngầm hiểu là 434 triệu đồng/m3 vì có đơn vị đấu giá cao nhất là 430 triệu đồng/m3. Trước bức xúc của dư luận, khi ấy tôi viết nhiều bài về sự bất thường của việc đấu giá không đúng tinh thần Nghị định 05/2005/NĐ-CP của Chính phủ thì những người có trách nhiệm tìm cách đối phó… Câu chuyện đã lâu nhưng bản thân người viết báo thì có lẽ không quên vì trước nhiều sức ép cho một phóng viên lúc bấy giờ.

Cũng nhớ có lần viết về các doanh nghiệp bất động sản, kinh doanh cà phê… có dấu hiệu sai phạm thì phóng viên bị chúng tung chiêu nói xấu vì không xin xỏ được. Thường thì các thủ đoạn của những đối tượng bị “đụng chạm” lợi ích là xin gặp gỡ, tìm người quen để đặt vấn đề xin xỏ, mua chuộc… nếu không được thì tìm cách tung tin nói xấu như kiểu “đánh thuê”, “có ý đồ xấu, kích động”… Có lần gia đình tôi còn bị khủng bố theo kiểu ném chất bẩn (nhớt thải pha phân) vào nhà để đe dọa...

Nói ra những điều ấy để cho thấy nỗi khổ của người làm nghề khi có được những bài báo góp công sức trong cuộc đấu tranh, phòng, chống tham nhũng, lãng phí, phóng viên không chỉ cần vững kiến thức pháp luật, lăn lộn với đề tài mà còn phải có bản lĩnh, biết vượt qua cám dỗ, can đảm trước khó khăn, thách thức…

Chống tham nhũng, lãng phí đặt trong lợi ích chung của Đảng, Nhà nước và nhân dân

Báo chí không chỉ làm tốt nhiệm vụ phản ánh khách quan sự việc, hiện tượng mà cần có sự nhìn nhận, đánh giá, phản biện nhằm góp phần đấu tranh, phòng, chống tham nhũng, lãng phí, ngăn chặn các quan điểm sai trái… Chính sách của Đảng, pháp luật Nhà nước ta luôn lấy con người là trung tâm, động lực của sự phát triển vì lợi ích quốc gia, dân tộc, vì cuộc sống bình yên, hạnh phúc của nhân dân…

Thực tế, có lúc, có nơi, quá trình thực hiện chính sách pháp luật, đầu tư kinh tế… ở cơ sở còn bất cập, tùy tiện, chủ quan duy ý chí, phát sinh tham nhũng, lãng phí, lợi ích nhóm của một số cá nhân dẫn đến sai lầm, khuyết điểm... gây ảnh hưởng xấu đến niềm tin của người dân đối với Đảng, chính quyền. Vì vậy, trách nhiệm của nhà báo về quyền phản ánh, giám sát, xây dựng… cần nhạy bén trước các vấn đề đặt ra. Làm sao giữ tròn trọng trách của nhà báo có tâm và tầm, tròn trọng trách với Đảng, đất nước, nhân dân trong quá trình thực hiện nhiệm vụ chống tiêu cực, tham nhũng, lãng phí.

Hàng loạt vụ án tham nhũng, lãng phí từ đất đai, xây dựng hạ tầng, tài chính ngân hàng, tài sản công, đấu thầu... đã và đang bị xử lý trong thời gian gần đây cho thấy công cuộc đấu tranh, phòng, chống tham nhũng, lãng phí của Đảng, Nhà nước ta đang rất quyết tâm và được đông đảo nhân dân ủng hộ. Vai trò của báo chí có sự góp sức quan trọng trên mặt trận nóng bỏng này của Đảng và Nhà nước ta.

Sự phản ánh của báo chí không phải soi mói, tìm sơ hở để chỉ trích, đả kích theo kiểu cá nhân, vụ lợi, mà phải đứng trên nền tảng quy định của pháp luật, đạo đức công vụ của người làm báo. Từ cách nhìn nhận pháp luật đúng đắn, nhà báo sẽ chỉ ra mặt được và chưa được của các cá nhân, tổ chức trong việc thực thi pháp luật, chấp hành các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật Nhà nước, từ đó có hướng xử lý các sai phạm, góp phần bảo vệ công lý, đưa pháp luật đi vào cuộc sống một cách hiệu quả và công bằng.

Ở nước ta, vấn nạn tham nhũng, lãng phí, quan liêu đã từng bước bị đẩy lùi nhờ sự đổi mới mạnh mẽ, bằng quyết tâm cao của Đảng và chính sách pháp luật của Nhà nước; sự tăng cường về xây dựng và chỉnh đốn Đảng, phòng, chống tham nhũng, lãng phí… Những quyết tâm ấy không chỉ thể hiện về mặt ban hành nghị quyết, các văn bản pháp luật mà là ý chí quyết tâm của toàn Đảng, toàn dân ta trong công cuộc đấu tranh, phòng, chống tham nhũng, lãng phí. Đặc biệt, trong bài viết “Chống lãng phí” của Tổng Bí thư Tô Lâm được báo chí đăng tải ngày 13/10/2024 đã được dư luận quốc tế đánh giá cao; toàn Đảng, toàn quân và nhân dân ta hưởng ứng. Vận dụng sáng tạo tư tưởng Hồ Chí Minh, nâng cao hiệu quả đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, trong bài viết của Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhận diện thực trạng lãng phí rất bức xúc hiện nay ở nước ta và chỉ ra nhiều vấn đề cần giải quyết, trong đó có việc: “Cần tập trung giải quyết triệt để các nguyên nhân dẫn đến lãng phí tài sản công, tài nguyên thiên nhiên, nguồn lực chăm lo nhân dân và phát triển đất nước…”.

Tổng Bí thư Tô Lâm, Trưởng ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực đã nêu cao quyết tâm chính trị của Đảng và nhà nước ta không khoan nhượng đối với tham nhũng, lãng phí. Điều này thể hiện rõ khi trong công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí “không có vùng cấm”, “không có ngoại lệ”, kể cả những người ở cương vị cao, thậm chí trong Bộ Chính trị, nếu vi phạm thì cũng sẽ bị xử lý một cách nghiêm minh. Đây chính là sự thống nhất, tiếp thu, vận dụng và quán triệt tư tưởng Hồ Chí Minh về phòng, chống tham nhũng, lãng phí ngày càng quyết liệt và hiệu quả của Đảng ta vì mục tiêu xây dựng, phát triển đất nước ngày càng giàu mạnh, văn minh, phồn vinh, hạnh phúc.

Mới đây, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết 66/2025 về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới. Trong đó, Bộ Chính trị yêu cầu quán triệt thực hiện tốt nhiều nội dung về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật, đặc biệt là tăng cường kiểm soát quyền lực; phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, lợi ích nhóm, lợi ích cục bộ; phòng ngừa, ngăn chặn mọi biểu hiện trục lợi, hướng lái chính sách…

Là những người làm công tác báo chí, chúng ta phải làm gì để phát huy vai trò của mình trong công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí? Từ nhiều vụ việc tiêu cực, tham nhũng, lãng phí về đất đai, tài sản công khác, trục lợi chính sách, đấu thầu… xảy ra cho thấy cần có những thay đổi về chính sách pháp luật. Vai trò của báo chí cần sớm phát hiện, phản ánh, nêu ra các giải pháp phòng ngừa tham nhũng, lãng phí như cần tính công khai minh bạch của các dự án đầu tư, việc thực thi chính sách, pháp luật ở cơ sở... Chính vì vậy, yếu tố rất quan trọng đối với công cuộc phòng, chống tham nhũng, lãng phí có vai trò quan trọng của báo chí truyền thông góp phần kiểm soát quyền lực và hoàn thiện chính sách công.

Ngọc Như