Nghệ nhân Đồng Tháp tiết lộ bí quyết sáng tác tranh Bác Hồ từ lá sen

Niềm đam mê nghệ thuật từ thuở nhỏ

Từ thuở nhỏ, ông Bảy Nghĩa vốn yêu thích nghệ thuật nên khi rảnh rỗi ông thường tranh thủ mày mò học vẽ. Niềm đam mê nghệ thuật từ ông Bảy Nghĩa được dâng trào mãnh liệt hơn khi ông được học nghề thông qua các tác phẩm từ họa sĩ vẽ tranh sơn dầu. Do đó, ông Bảy Nghĩa có thể bỏ nguyên ngày để học cách vẽ tranh, cách bố trí màu, cách họa đường nét. Thấy vậy, một số họa sĩ đã dành thời gian chỉ dẫn cho ông Nghĩa mà không lấy phí.

Lá sen sau khi phơi khô được nghệ nhân 6X chọn lại những lá tốt nhất

Nhớ lại những ngày đầu, ông Bảy Nghĩa cho biết do chưa từng theo học bất kỳ trường lớp mỹ thuật nào, chỉ bằng niềm đam mê và vốn liếng về hội họa được tích góp, ông quyết định thử sức với những bức tranh vỏ tràm. Ban đầu, ông chỉ thử sức ở nhiều thể loại như: tranh phong cảnh, tranh chân dung, nhưng cuối cùng vẽ chân dung vẫn là thể loại mang lại trong ông nhiều cảm xúc nhất.

Thế là, qua thời gian làm tranh từ vỏ tràm, ông Bảy Nghĩa đã nhận được nhiều lời khen từ bạn bè, tác phẩm cứ thể được đa dạng hơn, đường nét tranh cũng sắc nét hơn. Những ngày theo chân các họa sĩ già đi vẽ tại các đình, chùa giúp tay nghề của ông Bảy Nghĩa ngày càng nâng cao. Song, với mong muốn tạo nét riêng cho nghệ thuật quê hương, năm 2017, ông Bảy Nghĩa quyết định sử dụng lá sen để tạo nên các tác phẩm nghệ thuật độc đáo.

Sau khi chọn lá sen, ông Bảy Nghĩa bắt đầu ủi lá sen cho thẳng

Tuy nhiên, thời điểm đầu, ông Bảy Nghĩa gặp khá nhiều khó khăn do chất liệu lá sen không hề dễ dàng để tạo thành những bức tranh. Vì lá sen chỉ có màu đặc trưng nên nếu không biết cách xử lý, sau một thời gian ngắn tranh bị biến dạng. Thế nhưng, với niềm đam mê nghệ thuật, ông Bảy Nghĩa vẫn miệt mài nghiên cứu để tìm ra cách sử dụng lá sen vào tranh vẽ một cách hợp lý và ông đã thành công.

Mang hồn sen họa vào từng bức tranh

Theo ông Bảy Nghĩa, toàn bộ lá sen được ông tận dụng tất cả để tạo ra tác phẩm tranh. Cụ thể, tác phẩm tranh từ các mảng lá sen, gân sen, vụn lá sen. Lá sen được chọn là những lá già, đã chuyển màu xanh đậm hoặc sẫm, các sợi gân sẽ có độ dai hơn, lá cũng dày hơn dễ dàng cho việc sử dụng và khi xử lý lá không bị rách. Lá khi đem về phải được phơi nắng, phơi sương, nếu nắng tốt chỉ mất 7 ngày, nắng ít phải mất từ 10 - 15 ngày. Sau khi phơi xong, lá sen được rải khắp nền gạch để cắt hoặc xé thành miếng và ủi nóng.

Nghệ nhân đất sen hồng bắt đầu sáng tác những tác phẩm độc đáo từ sen

Sau khi ủi, chọn màu lá đậm, nhạt để dán. Loại tranh này cũng không thể vẽ lưới tỉ lệ, khi phác thảo chỉ có thể vẽ thật nhạt một vài chi tiết quan trọng. Tuy nhiên, cái khó của loại tranh sen là không thể phác thảo như tranh vẽ thường, chỉ cầm miếng lá hoặc cái gân của lá sen để dán lên bằng keo. Khi dán vô rồi không thể lấy ra. Do đó, ông Bảy Nghĩa phải họa nét vẽ trước trong đầu và thấy được cái hình mẫu trên tờ giấy, rồi dán theo cái hình mà trong đầu tưởng tượng ra.

Bức tranh Bác Hồ được ông Bảy Nghĩa hoàn thành trong 1 tuần

Để hoàn tất một bức tranh từ sen phải qua các công đoạn: chọn lá sen; phơi nắng; cắt, xé, ủi lá; phân loại màu; phát thảo trên giấy; cố định lá sen lên nền bằng keo; phơi khô chỉnh sửa lần cuối; xịt thuốc chống côn trùng, mối, mọt; phủ lớp keo mỏng để giữ cố định từng chi tiết; đóng khung.

Ông Bảy Nghĩa với bức tranh chân dung Bác Hồ

Theo ông Bảy Nghĩa, tranh sen phong cảnh và tranh chân dung đều có nét đặc trưng và có cái khó riêng. Cái khó khi làm tranh phong cảnh là làm sao để người xem hiểu được bức tranh đang nói về cái gì, làm sao người xem chìm đắm cảm xúc vào trong đó. Còn tranh chân dung công đoạn khó khăn nhất là phải làm sao tạo hồn cho nhân vật. Vì vậy, tùy theo mỗi bức tranh sẽ có những nét riêng trên khuôn mặt, ánh mắt, nụ cười để tạo nên nét thần thái của từng nhân vật.

Nghệ nhân 6X với tác phẩm chân dung cố nhạc sĩ Trịnh Công Sơn

Do cần độ tỉ mỉ cao cũng như tùy thuộc vào chủ đề của bức tranh, để hoàn thiện mất ít nhất từ 3-15 ngày. Mỗi bức tranh cũng rất bền vì được xử lý tỉ mỉ từng chi tiết nhỏ nhất. Với 2 năm bén duyên với tranh lá sen, ông Nghĩa đã làm ra hàng trăm bức tranh vô cùng đẹp mắt.

Bài và ảnh: TÂM MINH