Nghệ sĩ đoàn Huỳnh Long tưởng nhớ cố nghệ sĩ, soạn giả Bạch Mai

Các nghệ sĩ dâng hương trong ngày Giỗ lần thứ 4 của cố soạn giả, nghệ sĩ Bạch Mai

Trưa 9-9, đông đảo nghệ sĩ thuộc đại gia đình Huỳnh Long cùng bạn nghề đã tề tựu về Chùa Tường Nguyên (TP HCM) để thắp hương tưởng nhớ cố nghệ sĩ, soạn giả Bạch Mai nhân kỷ niệm 4 năm ngày bà qua đời.

Trong không khí trang nghiêm, lời kinh cầu siêu hòa quyện với tiếng vọng cổ da diết, gợi nhắc bóng dáng một "nữ soái" sân khấu tuồng cổ đã cống hiến trọn đời cho nghệ thuật.

Bạch Mai - Từ đào hát tuổi 15 đến nữ soạn giả tuổi 20

Bà tên thật Nguyễn Ngọc Mai, sinh năm 1948 trong gia đình bầu gánh Thanh Bình – Kim Mai, Bạch Mai sớm được cha mẹ rèn dạy nghiệp hát. Mới 15 tuổi, bà đã bất ngờ thay thế đào chánh trong vở Mạnh Lệ Quân tại Tiền Giang, gây tiếng vang lớn. Từ đó, nghệ danh Kim Mai gắn liền với hình ảnh đào trẻ "nhỏ tuổi tài cao" của đoàn Huỳnh Long.

Nghệ sĩ Bình Tinh và Ngân Tuấn trong ngày Giỗ lần thứ 4 của cố soạn giả, nghệ sĩ Bạch Mai

Đến tuổi 20, bà chuyển hướng sáng tác và lập tức ghi dấu bằng vở Lưu Kim Đính giải giá Thọ Châu. Những năm sau đó, hàng trăm kịch bản mang bút danh Bạch Mai, Kim Mai, Ngọc Mai, Thanh Trúc… lần lượt ra đời, làm giàu kho tàng tuồng cổ Nam Bộ. Kịch bản "Xử án Phi Giao" đã đưa tên tuổi NSƯT Ngọc Huyền vụt sáng, được giới nghề đánh giá là đỉnh cao tài năng biên kịch của bà.

Bạch Mai, "Nữ soái" của đại gia đình Huỳnh Long

Nếu NSND Thanh Tòng ở Minh Tơ được xem là "chưởng môn nhân" thì Bạch Mai chính là "nữ soái" của Huỳnh Long. Bà thống lĩnh đủ bốn vai trò: trưởng đoàn, soạn giả, đạo diễn và diễn viên.

NSƯT Kim Tiểu Long và Kim Tử Long trong ngày Giỗ lần thứ 4 của cố soạn giả, nghệ sĩ Bạch Mai

NSND Kim Cương nhận định: "Bạch Mai vận dụng thủ pháp khai thác hành động nhân vật, nên tuồng của chị lúc nào cũng rộn ràng, sôi nổi. Nhưng khi đi vào nội tâm thì đầy cảm xúc. Học trò của chị đoạt HCV Trần Hữu Trang nhiều vô kể".

Phong cách Bạch Mai còn thể hiện ở âm nhạc, vũ đạo và phục trang. NSƯT Kim Tử Long nhấn mạnh: "Chỉ cần nghe nhạc, nhìn phục trang và cách diễn, khán giả sẽ nhận ra ngay dấu ấn và phong cách của nghệ sĩ Bạch Mai. Tôi học ở bà rất nhiều kinh nghiệm quý để sau này áp dụng cho nghề của mình".

NS Trọng Nhân và Bích Hạnh trong ngày Giỗ lần thứ 4 của cố soạn giả, nghệ sĩ Bạch Mai

Bạch Mai một đời thăng trầm nhưng sáng chói

Cuộc đời nghệ sĩ Bạch Mai nhiều thăng trầm, bà đau lòng khi con trai - nghệ sĩ Chinh Nhân qua đời, và nhiều năm làm trưởng đoàn bà gặp nhiều khó khăn khi các suất diễn vắng thưa người xem. Rồi cuối cùng bà cũng ra đi lặng lẽ giữa mùa dịch Covid-19 năm 2021, bà không có một tang lễ đông đủ bạn nghề nhưng đã 4 năm rồi, cứ đến ngày Giỗ của bà thì tất cả nghệ sĩ đều tề tựu về thắp hương tưởng nhớ.

NS Bình Tinh luôn ghi nhớ công ơn của mẹ - soạn giả, nghệ sĩ Bạch Mai

Nghệ sĩ Ngân Tuấn bày tỏ: "Thế hệ chúng tôi chịu ảnh hưởng sâu đậm từ các kịch bản của cô. Cái tình của cô dành cho nghề là tấm gương".

NSND Hữu Quốc nghẹn ngào: "Nghệ sĩ, soạn giả Bạch Mai đã khai phá lối dàn dựng đầy kịch tính cho nghệ thuật cải lương tuồng cổ, khiến khán giả khó rời mắt khi xem vở tuồng của bà và bà đã tạo nên thương hiệu Huỳnh Long để ngày nay được công chúng yêu mến".

Soạn giả Hoàng Song Việt nhìn nhận: "Chị Bạch Mai để lại nhiều kịch bản cải lương quý giá, nhiều vở đến giờ vẫn nguyên sức sống".

NSND Hữu Quốc, nghệ sĩ Hồng Sáp và ca sĩ Nhật Minh trong ngày Giỗ lần thứ 4 của cố soạn giả, nghệ sĩ Bạch Mai

Nghệ sĩ lão thành Hồng Sáp nhớ lại: "Ngày xưa đi đâu cũng nghe bà con nhắc tuồng của Huỳnh Long, mà linh hồn chính là Bạch Mai". Còn NSƯT Kim Tiểu Long khẳng định: "Nếu không có những vở của cô, nhiều thế hệ nghệ sĩ trẻ như chúng tôi khó có cơ hội tỏa sáng. Mừng là hiện nay nghệ sĩ Bình Tinh đã nối nghiệp, tiếp tục lèo lái đoàn hát này, cứ mở màn là bán hết vé".

Từ trái sang: Nghệ sĩ Kim Ngân, diễn viên nhí Bella, NS Bình Tinh và đạo diễn NSƯT Hoa Hạ trong ngày Giỗ lần thứ 4 của cố soạn giả, nghệ sĩ Bạch Mai

Di nguyện nối dài bằng lòng nhân ái

Nhân ngày giỗ mẹ, nghệ sĩ Bình Tinh đã thay mặt gia đình trao tặng 200 phần quà cho nghệ sĩ nghèo, công nhân sân khấu có hoàn cảnh khó khăn tại Đình Nhơn Hòa, TP HCM.

Đây là việc làm mà nghệ sĩ Bình Tinh kiên trì duy trì suốt bốn năm qua theo di nguyện của mẹ, như một cách nối dài tấm lòng nhân ái của nữ nghệ sĩ tài hoa. Bốn năm trôi qua, hình ảnh "nàng Mạnh Lệ Quân" năm nào vẫn còn in đậm trong trái tim người yêu cải lương.

"Cố nghệ sĩ, soạn giả Bạch Mai đã lặng lẽ rời cõi đời, nhưng nghệ thuật và nhân cách của bà thì vẫn sống mãi cùng sân khấu tuồng cổ" – NSƯT Hoa Hạ nói.

Bài và ảnh: Thanh Hiệp