Nghệ sĩ Nhân dân Thanh Hoa và những kỷ niệm về Quảng Trị

Nghệ sĩ Nhân dân Thanh Hoa -Ảnh: V.H

NSND Thanh Hoa tên thật Nguyễn Thị Thanh, sinh năm 1950, quê ở Miêu Nha, xã Thọ Nam, huyện Liên Bắc (nay thuộc Tây Mỗ, Nam Từ Liêm) Hà Nội. Với tình yêu âm nhạc và muốn truyền cảm hứng của mình đến tất cả mọi người qua âm nhạc, bà đã có những lao động trong lĩnh vực âm nhạc không biết mệt mỏi.

Trong suốt cả cuộc đời của mình, NSND Thanh Hoa đã đi nhiều nơi để phục vụ đồng bào và chiến sĩ. Khi nói về những giải thưởng, danh hiệu lớn bà được trao tặng và những kỷ niệm sâu sắc nào trong sự nghiệp của mình, bà tâm sự rằng “ Có lẽ cái mình tự cảm thấy mình tự hào không phải về các giải thưởng mà là trong quãng thời gian được tham gia chiến dịch Hồ Chí Minh, đi dọc Trường Sơn và đặc biệt những lần đến với Quảng Trị. Đấy là kỷ niệm không thể nào quên, bởi lịch sử không lặp lại và bây giờ có nhiều nghệ sĩ muốn được vào khoảnh khắc lịch sử đó cũng không thể sống được”. NSND Thanh Hoa cảm thấy đó là niềm kiêu hãnh riêng của mình bởi vì đã góp được sức bé nhỏ của mình vào cuộc kháng chiến giải phóng đất nước.

Cuối năm 1974, khi đang công tác tại Đài Phát thanh Giải phóng, NSND Thanh Hoa nhận được lệnh của Ban Thống nhất Trung ương bí mật vào phục vụ chiến trường miền Nam. Lúc ấy, đoàn công tác được thành lập gồm 3 bộ môn: Bộ môn ca nhạc, dân ca và cải lương. Đi trong đoàn có các nghệ sĩ được công chúng yêu thích như NSƯT Hoài Tân, nghệ sĩ đàn bầu Sơn Dương, nhạc sĩ Lê Gia Hiếu, nghệ sĩ Thanh Hoa…

Đoàn hành quân đến Quảng Trị vào cuối năm 1974. Lúc này Quảng Trị đã giải phóng, tuy nhiên chiến trường vẫn đang còn vương mùi thuốc súng. Tại Quảng Trị, đoàn văn công tiền tuyến dừng chân một thời gian, đi thăm và phục vụ đồng bào chiến sĩ tại địa đạo Vịnh Mốc, cầu Hiền Lương, Dốc Miếu, Thành Cổ Quảng Trị. Đoàn cũng đã tham gia biểu diễn phục vụ đoàn ngoại giao của nước bạn Hungari đến làm việc với Chính phủ Cách mạng Lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam tại Cam Lộ sau Hiệp định Paris.

Theo lời kể của nhạc sĩ vĩ cầm Lê Gia Hiếu đi trong đoàn công tác lúc bấy giờ: “Đoàn của tôi và chị Thanh Hoa đi biểu diễn ở một số nơi tại Quảng Trị, khán giả gồm có Nhân dân địa phương, thanh niên xung phong, các đơn vị bộ đội hành quân qua. Sân khấu là một khoảnh đất. khán giả đứng ngồi vây quanh các anh chị em văn công. Tuy dã chiến nhưng ai trong đoàn cũng say mê và phấn khởi phục vụ. Những tràng vỗ tay không dứt như tiếp thêm động lực biểu diễn. Chị Thanh Hoa hát nhiều bài rất truyền cảm. Sau chương trình, khán giả cứ vây lấy chị Thanh Hoa, lúc ấy chị Thanh Hoa còn trẻ nhưng đã nổi tiếng trên sóng phát thanh…”.

NSND Thanh Hoa biểu diễn văn nghệ ở Quảng Trị năm 1974 -Ảnh: T.L

NSND Thanh Hoa lúc ấy mới 24 tuổi, chị cũng còn nhớ như in những ngày trên chiến trường Quảng Trị ngày đầu giải phóng. Khi nhắc lại câu chuyện xưa, chị còn bồi hồi khi nhớ lại lần đầu bước chân trên cầu Hiền Lương lịch sử bắc qua con sông giới tuyến Bến Hải. Đặc biệt là cảm xúc dâng trào khi đứng bên cầu Hiền Lương để hát phục vụ chiến sĩ đồng bào. Chị kể lại: “Hát ở phòng thu của Đài thì có nhiều phương tiện kỹ thuật. Lúc Thanh Hoa vào phục vụ bà con Quảng Trị chỉ có một cái loa nhỏ cầm tay, vậy mà cứ hát, hát mãi, hát bài nào theo yêu cầu của khán giả, xong chương trình biểu diễn thì giọng của mình khô khản”.

Trong những địa danh NSND Thanh Hoa đến tại Quảng Trị, có một địa danh mà sau này những lần trở lại vẫn luôn mang lại cho bà niềm xúc cảm, đó là Thành Cổ Quảng Trị. Bà chia sẻ “Thanh Hoa đi qua rất nhiều miền quê đất nước chứng kiến bom đạn rất nhiều nơi nhưng Thành Cổ Quảng Trị có một điều kỳ lạ là đứng trong thành có một cái thiêng liêng mà Thanh Hoa không diễn tả nổi cảm xúc của mình. Bởi vì đã bao nhiêu người trong một ngày đã hy sinh và ngay cả người bạn thân của Thanh Hoa cũng đã nằm ở Quảng Trị. Có lẽ vì vậy mà cảm xúc ấy nó lớn hơn, nó mãnh liệt. Đến Thành Cổ Quảng Trị không nói to vì cứ nghĩ có bao nhiêu người đang nằm dưới cỏ”.

NSND Thanh Hoa đến với Quảng Trị những lần sau đó, được đứng giữa Thành Cổ Quảng Trị và hát cho đồng bào và hương hồn các liệt sĩ nghe. Bà kể lại rằng lần nào cũng không cầm nổi nước mắt. Quảng Trị là mảnh đất thiêng, sự khắc nghiệt trong khí hậu tạo nên con người vất vả tần tảo và rất rắn rỏi trong chiến đấu và lao động.

Hiện nay, NSND Thanh Hoa đang là Chủ tịch Quyền bảo vệ Hội nghệ sĩ biểu diễn âm nhạc Việt Nam. Tuy bận rộn nhiều công việc nhưng khi nhắc về Quảng Trị và hỏi rằng bà thấy sao nếu Quảng Trị mời về biểu diễn, NSND Thanh Hoa hồ hởi cho biết: “Thanh Hoa rất sẵn sàng, bởi ở cái tuổi này mà Thanh Hoa được trở lại những nơi đầy kỷ niệm thì trước tiên phải cảm ơn cuộc đời rất nhiều. Đến với nơi mà Thanh Hoa rất trân trọng thì Thanh Hoa sẵn sàng phục vụ bà con thân yêu. Thanh Hoa sẽ được lại gặp lại mảnh đất thiêng Quảng Trị”.

Nguyễn Việt Hà