Nghề tàu hũ ky nuôi sống cả làng

Ở tỉnh Vĩnh Long, làng nghề sản xuất tàu hũ ky nổi tiếng miền Tây tại xã Mỹ Hòa, thị xã Bình Minh đã tồn tại hơn trăm năm nay. Những năm gần đây, khi ngày càng có nhiều người ăn chay, tàu hũ ky - nguyên liệu thiết yếu để chế biến các món chay - càng trở nên đắt hàng. Làng nghề tàu hũ ky Mỹ Hòa nhờ vậy càng ăn nên làm ra.

Giữ nghề của cha ông

Làng nghề tàu hũ ky Mỹ Hòa nằm dọc con sông ở ấp Mỹ Khánh. Gia đình ông Nguyễn Văn Công là một trong những hộ sản xuất tàu hũ ky lâu đời nhất ở đây. Đến nay, ông Công đã truyền nghề lại cho con mình để nối tiếp nghề truyền thống của cha ông.

Theo tư liệu của Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch tỉnh Vĩnh Long, năm 1912, ông Châu Xường (người Quảng Ðông - Trung Quốc) cùng vợ và 2 con trai là Châu Khoánh, Châu Sầm sang Việt Nam sinh sống. Họ mang theo nghề tàu hũ ky gia truyền và chọn Mỹ Hòa làm nơi lập nghiệp.

Ông Châu Sầm chính là ông nội của ông Nguyễn Văn Công. "Đời cha tôi rồi đến tôi và con tôi cũng theo nghề này. Từ 7 chảo làm tàu hũ ky ban đầu, đến nay cơ sở tôi đã có 36 chảo" - ông Công cho biết.

Theo ông Công, mỗi ngày cơ sở của gia đình ông làm ra 80 kg tàu hũ ky từ 200 kg đậu nành. Với giá bán 120.000 đồng/kg tàu hũ ky thành phẩm, gia đình ông đủ lo mọi chi phí sinh hoạt. Mỗi tháng, cơ sở này chỉ làm khoảng 15-20 ngày. Với các tháng có ngày rằm lớn như tháng giêng, tháng 7, tháng 10 và tháng chạp âm lịch thì cơ sở sản xuất nhiều hơn vì nhu cầu làm đồ chay sử dụng tàu hũ ky tăng lên.

Toàn bộ quá trình sản xuất tàu hũ ky đều do người trong gia đình ông Công thực hiện, không thuê người ngoài. Bây giờ, ông đã lớn tuổi, chỉ phụ giúp con cháu khi cần. Vợ ông là bà Nguyễn Thị Tuyết Mai cũng chỉ phụ khâu đóng gói.

"Gia đình tôi gồm vợ chồng tôi, vợ chồng con gái và con trai cùng 5 đứa cháu. Nghề gia truyền này không chỉ nuôi sống chúng tôi mà còn lo được cho 5 cháu ăn học, trong đó 1 đứa đang học đại học. Tuy là nghề thủ công nhưng sản phẩm phải đạt vệ sinh an toàn thực phẩm, cơ sở phải có đăng ký hẳn hoi" - ông Công khẳng định.

Bà Nguyễn Thị Xuân Hà thực hiện quy trình sản xuất tàu hũ ky

Vợ chồng ông Nguyễn Văn Công đóng gói sản phẩm

Khách hàng ưa chuộng

Nghề làm tàu hũ ky chủ yếu truyền trong dòng họ nhưng một số gia đình vẫn thuê những người hàng xóm phụ giúp. Dần dần, nhiều người Việt ở Mỹ Hòa đã học được cách làm tàu hũ ky, từ đó hình thành nên một làng nghề đông đúc.

Thương hiệu tàu hũ ky Mỹ Hòa ngày càng được nhiều khách hàng tại ĐBSCL và Đông Nam Bộ ưa chuộng. Không chỉ dùng trong các món chay, tàu hũ ky còn được sử dụng chế biến nhiều món mặn.

Theo bà Nguyễn Thị Xuân Hà, con ông Công, để tàu hũ ky dai và ngon, điều quan trọng nhất là chọn hạt đậu nành, chứ công thức làm thì xưa giờ vẫn vậy. Đậu nành đem phơi khô rồi ngâm, sau đó cho vào cối xay. Nước cốt đậu nành được cho vào chảo đun liên tục bằng than hoặc củi. Người thợ phải ngồi canh để hớt hết lớp bọt phía trên.

Khi than cháy hết, độ nóng giảm dần, trên mặt chảo nổi lên một lớp váng. Dùng tay sờ nhẹ lớp váng này, nếu không còn dính tức là tàu hũ đã chín. Người thợ chỉ cần dùng dao nhỏ và nhọn cắt đôi lớp váng, đem phơi trên sào phía trên chảo, sau khoảng 1 giờ thì đã có miếng tàu hũ ky thành phẩm.

"Làm nghề này rất vất vả, mỗi ca là 1 ngày đêm. Thợ phải thức canh lò suốt vì độ nóng của lò chỉ được duy trì khoảng 70 độ C thì nước cốt đậu nành trong chảo mới hình thành lớp váng. Cứ khoảng 10 phút, mặt chảo lại nổi váng 1 lần và phải dùng dao rạch rồi treo lên sào cho ráo" - bà Hà giải thích.

Chứng kiến bà Hà thao tác làm tàu hũ ky, chúng tôi mới thấy nghề này cũng đòi hỏi sự nhanh nhẹn. Toàn bộ quá trình hình thành miếng tàu hũ ky và lấy chúng ra khỏi chảo đem phơi diễn ra trong tích tắc. Thợ tàu hũ ky phải làm luôn tay cho đến khi chảo cạn nước. Ngoài ra, để làm tàu hũ ky dạng sợi, trong quá trình vớt lớp váng, người thợ se lại thành sợi rồi mới đem phơi.

Bà Hà nhớ lại: "Hồi tuổi đôi mươi, thấy nghề gia truyền này rất cực nên tôi quyết không theo mà lên TP HCM làm thuê. Sau một thời gian ở thành phố, thấy cuộc sống chật vật quá nên tôi lại về quê theo cha làm nghề tàu hũ ky. Lâu dần, tôi quen và thích công việc này, tuy cực nhưng có tiền trang trải cuộc sống và lo cho các con ăn học".

Bài và ảnh: Ca Linh