Nghĩ đến việc trao lại cho thế hệ sau một đất nước giàu đẹp, đáng sống

Đã 50 năm đất nước hòa bình, thống nhất. 50 năm, hơn một thế hệ. Rồi cũng đến lúc thế hệ trưởng thành sau 1975, đã đóng góp dù ít dù nhiều vào sự phát triển của đất nước nửa thế kỷ qua, nghĩ đến trách nhiệm trao lại cho thế hệ sau một đất nước giàu hơn, đẹp hơn, đáng sống hơn. Để bản thân mình không phải hổ thẹn với tiền nhân và với thế hệ tương lai; và để thế hệ tương lai có thể sống hạnh phúc, tự do làm giàu, tự do sáng tạo, tự do đóng góp trên đất nước mình mà không cần phải đi đâu xa xôi.

Những ngày này, cả nước cũng đang bàn về việc tiến vào kỷ nguyên mới, đang sắp xếp, tổ chức lại hệ thống chính trị, hệ thống hành chính nhà nước và quản trị quốc gia theo hướng tinh gọn và hiệu quả hơn. Thiết nghĩ, nếu việc tổ chức lại hệ thống hành chính nhà nước, sáp nhập tỉnh, thành trên phạm vi cả nước không phải là làm phép tính cộng đơn thuần giữa 2 - 3 đơn vị tỉnh, thành mà gắn liền với việc quy hoạch lại tổng thể lãnh thổ sao cho hợp lý nhất và gắn với tầm nhìn tương lai, thì kết quả mang lại cho sự phát triển đất nước sẽ vô cùng lớn.

Thế hệ tiếp nối có quyền được sống trong một môi trường trong lành, nơi ươm mầm cho những ước mơ. Ảnh: Bảo Phạm

Bởi vì quy hoạch lãnh thổ quốc gia là một nhiệm vụ tiên quyết và quan trọng trong nhiệm vụ bao trùm là phát triển toàn diện và bền vững một quốc gia. Quy hoạch lãnh thổ là nhằm các mục tiêu:

Sử dụng hợp lý tài nguyên đất đai: Quy hoạch là nhằm tối ưu hóa việc sử dụng đất đai, đảm bảo cân bằng giữa các nhu cầu phát triển kinh tế, bảo vệ môi trường, nâng cao đời sống xã hội và bảo vệ đất nước.

Phát triển kinh tế: Quy hoạch lãnh thổ nhằm tổ chức không gian kinh tế phù hợp, tối ưu hóa tiềm năng và lợi thế của từng vùng lãnh thổ để thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội cả nước và từng vùng.

Xây dựng hệ thống hạ tầng đồng bộ: Xây dựng và tổ chức hệ thống hạ tầng giao thông, hạ tầng kinh tế - xã hội (văn hóa, giáo dục, y tế…) hiện đại, đồng bộ và phù hợp với mục tiêu phát triển lâu dài.

Bảo vệ môi trường: Quy hoạch lãnh thổ nhằm đảm bảo phát triển bền vững, bảo tồn tài nguyên thiên nhiên trong phạm vi cả nước, ngăn chặn suy thoái môi trường và ứng phó hiệu quả với biến đổi khí hậu.

Đảm bảo công bằng xã hội: Tạo điều kiện phát triển đồng đều giữa các vùng miền, giảm thiểu chênh lệch phát triển và nâng cao chất lượng cuộc sống của mọi người dân.

Đảm bảo an ninh, quốc phòng: Tổ chức lãnh thổ một cách chiến lược để đảm bảo việc bảo vệ đất nước, chủ quyền quốc gia trong mọi tình huống.

Những mục tiêu nói trên không chỉ giúp cân bằng các lợi ích kinh tế, xã hội, môi trường và bảo vệ tổ quốc mà còn định hướng tương lai phát triển toàn diện và bền vững cho đất nước.

Hơn thế, với tâm thế và chủ định trao lại cho thế hệ sau một đất nước giàu, đẹp, đáng sống hơn thì việc quy hoạch lãnh thổ với tầm nhìn dài hạn 50 - 100 năm và xa hơn còn đòi hỏi công tác quy hoạch tổng thể phải dự báo về nhu cầu sống của con người trong một tương lai có thể dự báo được.

Nhằm mục đích ấy, có một số yếu tố quan trọng cần phải xem xét:

Dự báo các xu hướng lớn

• Biến đổi khí hậu: Dự báo tác động của mực nước biển dâng, sự biến đổi khí hậu và các hiện tượng thời tiết cực đoan đến dân cư, nông nghiệp và cơ sở hạ tầng. Từ đó, xây dựng các giải pháp đối phó và thích ứng, bao gồm di dời dân cư, xây dựng các công trình phòng chống thiên tai và phát triển các nguồn năng lượng tái tạo.

• Dân số và đô thị hóa: Dự báo tốc độ tăng trưởng dân số, xu hướng di cư và quá trình đô thị hóa. Từ đó, quy hoạch các đô thị thông minh, bền vững, đáp ứng nhu cầu về nhà ở, giao thông, dịch vụ công cộng và không gian xanh.

• Công nghệ và tự động hóa: Dự báo tác động của công nghệ mới - như trí tuệ nhân tạo, tự động hóa và internet vạn vật - đến thị trường lao động, cơ cấu kinh tế và lối sống của người dân. Từ đó, xây dựng các hệ thống giáo dục và đào tạo linh hoạt, đáp ứng nhu cầu của nền kinh tế số.

• Biến đổi xã hội: Dự báo các xu hướng thay đổi về lối sống, giá trị văn hóa và nhu cầu xã hội của người dân. Từ đó, quy hoạch các không gian công cộng đa dạng, đáp ứng nhu cầu giao tiếp, giải trí và sáng tạo của cộng đồng.

Dự báo nhu cầu sống của người dân trong tương lai

• Môi trường sống trong lành: Người dân sẽ ngày càng quan tâm đến chất lượng không khí, nước và môi trường sống. Do đó quy hoạch cần ưu tiên bảo vệ và phục hồi các hệ sinh thái tự nhiên, giảm thiểu ô nhiễm và phát triển các không gian xanh trên toàn lãnh thổ.

• Tiện nghi và kết nối: Người dân sẽ yêu cầu các dịch vụ công cộng tiện lợi, hệ thống giao thông thông minh và kết nối internet tốc độ cao. Do vậy, quy hoạch cần xây dựng các đô thị thông minh, tích hợp công nghệ và cung cấp các dịch vụ số hóa.

• Sức khỏe và an sinh: Người dân sẽ quan tâm đến sức khỏe thể chất và tinh thần, cũng như sự an toàn và an ninh. Quy hoạch cần đảm bảo tiếp cận công bằng của mọi công dân đối với các dịch vụ y tế, giáo dục và an sinh xã hội.

• Văn hóa và sáng tạo: Người dân sẽ tìm kiếm các không gian văn hóa, nghệ thuật và sáng tạo để thể hiện bản thân và kết nối với cộng đồng ngày một nhiều hơn. Quy hoạch cần bảo tồn các di sản văn hóa và tạo ra các không gian công cộng đa dạng, khuyến khích sự sáng tạo và giao lưu văn hóa.

Nhìn lại nửa thế kỷ hòa bình, thống nhất, đất nước có phát triển, đạt không ít thành tựu. Nhưng với tầm nhìn mà kỷ nguyên phát triển mới đòi hỏi và với tinh thần trách nhiệm với thế hệ sau, đối chiếu những nhu cầu của cuộc sống tương lai như hình dung ở trên, rõ ràng thế hệ hiện nay còn rất nhiều việc để làm. Nếu làm tốt, chẳng những chúng ta trả được món nợ với thế hệ tương lai mà còn góp phần vào việc hòa giải, hòa hợp dân tộc vậy.

Đoàn Khắc Xuyên