Nghị định 268/2025: Cơ chế linh hoạt cho doanh nghiệp nhỏ được công nhận là Doanh nghiệp KH&CN

Nghị định số 268/2025/NĐ-CP vừa được Chính phủ ban hành đã chính thức tạo ra một bước ngoặt quan trọng, đặc biệt là đối với cộng đồng doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ (DNNVV) trong lĩnh vực khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo (KH,CN&ĐMST). Thay vì bị ràng buộc bởi các tiêu chí cứng nhắc và nguồn lực hạn chế, Nghị định đã mở ra một cơ chế linh hoạt và thiết thực để DNNVV có thể đường hoàng trở thành Doanh nghiệp KH&CN.

Nới lỏng điều kiện: Từ tài sản cố định đến hiệu quả sáng tạo

Từ lâu, rào cản lớn nhất đối với DNNVV muốn được công nhận là Doanh nghiệp KH&CN chính là các yêu cầu về đầu tư vào cơ sở vật chất, phòng thí nghiệm (lab) hoặc đội ngũ nghiên cứu lớn. Nghị định 268/2025 đã giải quyết triệt để vấn đề này, chuyển trọng tâm từ kiểm soát quá trình sang kiểm soát kết quả và cho phép linh hoạt về nguồn lực:

- Linh hoạt nguồn lực: Quy định về điều kiện cấp Giấy chứng nhận Doanh nghiệp KH&CN được nới lỏng theo hướng DNNVV có thể hợp tác, thuê ngoài hoặc đầu tư từng phần vào hoạt động ĐMST. Điều này cho phép doanh nghiệp tận dụng tối đa cơ sở vật chất, đội ngũ chuyên gia bên ngoài.

- Tỷ lệ Doanh thu: Điều kiện tiên quyết để được công nhận là Doanh nghiệp KH&CN là sản phẩm tạo ra từ hoạt động ĐMST phải chiếm tối thiểu 20% tổng doanh thu trong ba năm liền kề hoặc bình quân trên toàn bộ thời gian hoạt động (Điều 5).

Giờ đây, các doanh nghiệp nhỏ có thể hợp tác, thuê ngoài, hoặc đầu tư từng phần, miễn là thực sự có hoạt động đổi mới sáng tạo.

- Nhân lực chuyên môn: Doanh nghiệp chỉ cần có tối thiểu 02 nhân lực hoạt động KH&CN, trong đó có nhân lực là người Việt Nam, hoặc thuê từ 02 chuyên gia trở lên từ các tổ chức bên ngoài (Khoản 2, Điều 5).

Quy định này thực sự là một "cú hích" về mặt tâm lý và tài chính, khuyến khích các startup và doanh nghiệp công nghệ quy mô nhỏ dám nghĩ, dám làm và thương mại hóa ý tưởng sáng tạo.

Cơ chế hỗ trợ "may đo" cho doanh nghiệp nhỏ

Để đảm bảo cơ chế linh hoạt được thực thi, Nghị định 268 còn đưa ra các công cụ hỗ trợ tài chính phù hợp với quy mô DNNVV và định danh rõ ràng các chủ thể được hưởng lợi:

Phiếu hỗ trợ tài chính (Voucher): Nghị định quy định chi tiết về nhiệm vụ ĐMST được hỗ trợ thông qua Phiếu hỗ trợ tài chính (Voucher). Đây là nguồn kinh phí để DNNVV thuê chuyên gia tư vấn hoặc sử dụng các dịch vụ KH&CN, giúp giảm thiểu chi phí đầu vào (Điểm đ, Khoản 2, Điều 4 và Phụ lục II).

Công nhận khởi nghiệp sáng tạo: Nghị định cung cấp tiêu chí để công nhận cá nhân, nhóm cá nhân, và doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo. Doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo được công nhận phải được thành lập không quá 05 năm và có mô hình kinh doanh hoặc sản phẩm sử dụng công nghệ mới, là căn cứ để tiếp cận các chương trình hỗ trợ (Điều 10).

Vai trò của hạ tầng và hệ sinh thái

Sự linh hoạt dành cho DNNVV cần đi kèm với một hệ sinh thái mạnh. Nghị định 268 đã quy định tiêu chí công nhận và phát triển các Trung tâm Đổi mới Sáng tạo ở các cấp (cơ sở, cấp tỉnh, cấp quốc gia).

Các trung tâm này được quy định về chức năng, cơ cấu nhân lực và kết quả hoạt động hàng năm để đảm bảo chúng có đủ năng lực cung cấp hạ tầng, nhân lực chuyên môn, và mạng lưới kết nối cần thiết cho các DNNVV thực hiện việc "thuê ngoài" hoạt động ĐMST một cách hiệu quả (Điều 8 và Điều 9).

Nghị định 268/2025 không chỉ là văn bản pháp luật, mà còn là một chính sách thực tế hóa hoạt động KH&CN. Bằng cách trao quyền linh hoạt và cung cấp công cụ hỗ trợ "may đo", Chính phủ đã mở đường cho các DNNVV trở thành động lực mạnh mẽ, giúp Việt Nam nâng cao năng lực tự chủ công nghệ và phát triển bền vững.

Nghị định 268/2025 cùng các Nghị định khác tạo ra một khung pháp lý đồng bộ và hiện đại, chuyển trọng tâm từ quản lý hành chính sang việc khuyến khích và hỗ trợ hoạt động KH,CN&ĐMST. Hệ thống pháp luật mới này được thiết kế để Việt Nam có thể tận dụng tối đa tiềm năng sáng tạo của cộng đồng doanh nghiệp và nhân lực khoa học.

Nam Phong