Nghi lễ tra lúa nương của người Xá Phó

Người Xá Phó thực hiện đổi công giúp nhau tra lúa nương.

Để chuẩn bị cho nghi lễ tra lúa nương gia chủ tiến hành phát đốt nương, chuẩn bị thóc giống (lúa nếp) và nhờ người trong làng đến đổi công giúp tra lúa nương. Đến ngày đi tra lúa, nam giới chặt cây vầu, cây gỗ vót nhọn phần gốc làm gậy chọc lỗ.

Bà chủ nương chuẩn bị 1 con gà trống, 1 gói xôi màu tím, một gói xôi màu trắng tím, một củ gừng, một ít muối, 1 chai rượu, 4 chén và 4 đôi đũa và một thẻ hương và ít tiền giấy vàng. Tất cả đồ lễ được bà chủ gói trong lá chuối và đặt vào trong gùi cùng với túi thóc giống.

Đoàn người đi tra lúa theo thứ tự vợ chồng chủ nương đi trước, sau đó từng cặp người mang gậy tra lúa, phụ nữ đeo túi Xá Phó đựng thóc giống. Khi đến nương, vợ chồng chủ nương thực hành nghi lễ với thần linh thổ địa để xin phép tra lúa nương. Bà chủ bày lễ vật trên lá chuối, ông chủ thắp 3 nén hương và đọc bài khấn...

Sau khi chủ nhà cúng nương xong, hai vợ chồng chủ nhà tiến hành tra lúa nương trước ba lần từ dưới lên quanh khu vực đặt lễ cúng. Sau đó, các cặp đôi cùng vào vị trí, nam cầm gậy chọc lỗ đứng ở trên, nữ ở dưới tay cầm hạt lúa giống bắt đầu tra từ chân nương lên đến đỉnh, cứ thế người chọc lỗ đi lần lượt, vị trí các hố cách nhau khoảng 20 cm một hố.

Dưới đây là một số hình ảnh tra lúa nương tại mảnh đồi của gia đình ông Lù Văn Sín, thôn Khe Luộc, xã Thống Nhất, thành phố Lào Cai.

Gia chủ chuẩn bị sẵn thóc giống để tra lúa nương.

Vợ chồng chủ nương bày lễ vật cúng nương trước khi tra lúa.

Theo phong tục, vợ chồng chủ nương tiến hành tra lúa nương quanh khu vực đặt lễ cúng.

Sau khi chủ nhà cúng nương xong, những người giúp đổi công sẽ tiến hành tra lúa theo từng cặp.

Nam giới cầm gậy chọc lỗ đến đâu, phụ nữ dùng tay thả hạt thóc giống vào trúng lỗ đó.

Nghi lễ tra lúa nương là một trong những hoạt động bảo tồn Tết cơm mới truyền thống của dân tộc Xá Phó.