Nghị quyết 57-NQ/TW - Bước ngoặt mới cho phát triển nông nghiệp bền vững

Mô hình nghiên cứu công nghệ tưới phù hợp với trồng táo ứng dụng công nghệ cao tại vùng khô hạn Nam Trung bộ của Viện Nghiên cứu Bông và Phát triển Nông nghiệp Nha Hố.

Chỉ trong thời gian ngắn, Viện đã chọn tạo nhiều giống cây trồng cho năng suất, chất lượng cao, thích ứng với điều kiện thổ nhưỡng và biến đổi khí hậu để chuyển giao vào sản xuất, góp phần mang lại hiệu quả kinh tế cao cho phát triển của ngành nông nghiệp tỉnh Khánh Hòa và cả vùng Nam Trung bộ.

Hiệu quả từ nghiên cứu đến chuyển giao ứng dụng

Tiến sĩ Phan Công Kiên, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Bông và Phát triển Nông nghiệp Nha Hố chia sẻ, Nghị quyết số 57-NQ/TW ra đời đã tác động mạnh mẽ đến nhận thức của các cán bộ làm nghiên cứu khoa học nói chung và lĩnh vực nông nghiệp nói riêng. Trong thời gian qua, Viện cũng đã có nhiều chuyển biến trong cách tiếp cận và triển khai thực hiện nghiên cứu khoa học và chuyển giao các tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất.

Đặc biệt, các kết quả nghiên cứu về giống, quy trình công nghệ thích hợp để ứng dụng trong chuyển giao nhân rộng mô hình nông nghiệp công nghệ cao ứng dụng IoT phục vụ sản xuất đã và đang mang lại hiệu quả nhất định tại tỉnh Khánh Hòa.

Cụ thể, đối với nghiên cứu giống cây trồng, Viện Nghiên cứu Bông và Phát triển Nông nghiệp Nha Hố đã tập trung tuyển chọn và lai tạo các giống cây trồng đặc thù có lợi thế cạnh tranh của vùng, thích ứng với biến đổi khí hậu, cho năng suất ổn định và chất lượng được nâng cao. Các giống cây trồng mới được Viện tuyển chọn đều được công bố lưu hành theo Luật trồng trọt 2018, Nghị định 94/2019 của Chính phủ trước khi phóng thích (chuyển giao) ra ngoài sản xuất đại trà.

Đồng thời, đối với các cây ăn quả, Viện đã tiến hành thiết lập vườn đầu dòng để trình Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Khánh Hòa công nhận vườn đầu dòng, đây là nguồn cung cấp mắt ghép để tổ chức sản xuất các cây giống đảm bảo tiêu chuẩn và chất lượng, làm cơ sở để cơ quan chức năng truy xuất nguồn gốc cây giống, thuận lợi cho ngành chức năng cấp mã số vùng trồng sau này cũng như xây dựng thương hiệu phục vụ nội tiêu và xuất khẩu.

Đối với các giống mới đều được Viện quan tâm đến bảo hộ quyền tác giả. Hầu hết các giống mới có triển vọng đã được Viện đề nghị Phòng bảo hộ giống cây trồng mới của ngành nông nghiệp xem xét, cấp bằng bảo hộ giống cây trồng mới.

Giống Sâm Hàn Quốc được trồng khảo nghiệm trong phòng lạnh của Viện Nghiên cứu Bông và Phát triển Nông nghiệp Nha Hố.

Tiến sĩ Phan Công Kiên cho biết, đến nay ngành nông nghiệp tỉnh Khánh Hòa đã cấp bằng bảo hộ giống cây trồng mới cho 4 giống nho, 2 giống táo, 1 giống tỏi, 1 giống hành và 1 giống nha đam. Trong thời gian đến, Viện sẽ hoàn thiện các khảo nghiệm DUS và hồ sơ để trình cấp thẩm quyền xem xét và cấp bằng bảo hộ.

Đối với kỹ thuật canh tác, ngoài các biện pháp canh tác truyền thống, trong thời gian gần đây Viện Nghiên cứu Bông và Phát triển Nông nghiệp Nha Hố cũng đã đẩy mạnh nghiên cứu các biện pháp kỹ thuật tiên tiến, quy trình công nghệ để chuyển giao vào sản xuất. Viện cũng đã ứng dụng chương trình, phần mềm… nhằm tối ưu hóa việc điều khiển tiểu khí hậu (ánh sáng, nhiệt độ, ẩm độ đất, không khí) trong nhà màng/nhà kính; sử dụng hệ thống tưới nước chính xác kết hợp cung cấp dinh dưỡng cho các đối tượng cây trồng.

Điều thấy rõ nhất, đó là thời gian qua Viện Nghiên cứu Bông và Phát triển Nông nghiệp Nha Hố đã nghiên cứu ứng dụng và chuyển giao bộ châm phân dành riêng cho từng nhà màng, điều khiển qua smartphone. Đưa thiết bị tự động điều chỉnh EC, pH của dung dịch tưới với số kênh châm phân thay đổi tùy yêu cầu của loại cây trồng. Các thông số môi trường như nhiệt độ, ánh sáng, độ ẩm có thể dễ dàng điều khiển và tự động hóa nhờ hệ thống cảm biến và các thiết bị ngoại vi được tích hợp. Tất cả các thông số môi trường như nhiệt độ, ẩm độ, ánh sáng, nồng độ CO2, các thông số EC, pH của dung dịch tưới đều được thiết lập và điều khiển tự động thông qua smartphone.

Viện Nghiên cứu Bông và Phát triển Nông nghiệp Nha Hố cũng đang tiếp tục nghiên cứu các thông số kỹ thuật nhằm thiết kế các nhà màng, nhà lưới phù hợp với các đối tượng cây trồng nhằm phát huy tối đa ưu thế, nhất là các cây trồng đặc thù có giá trị kinh tế cao.

Giống nho NH01-48 được Viện Nghiên cứu Bông và Phát triển Nông nghiệp Nha Hố chuẩn bị chuyển giao ứng dụng sản xuất.

Theo đánh giá của Tiến sĩ Phan Công Kiên, mặc dù công nghệ trên chỉ mới ứng dụng ở quy mô nhỏ hoặc ở các nhà màng tại các hợp tác xã, trang trại trồng dưa lưới, nho, táo, măng tây trên địa bàn… nhưng hiệu quả mang lại khá rõ rệt. Điển hình, chi phí nhân công và vật tư nông nghiệp đầu tư giảm hẳn; cây trồng sinh trưởng tốt, tiềm năng năng suất cao và chất lượng nông sản ổn định, có tính cạnh tranh cao trên thị trường.

Không những thế, các giải pháp canh tác nhằm nâng cao sức khỏe của đất đã được Viện chuyển giao và nhân rộng như tưới nước hợp lý; trồng cây phân xanh, cây che phủ đất nhằm quản lý cỏ, chống xói mòn, hạn chế bốc hơi nước và cải tạo đất; sử dụng phân hữu cơ (hữu cơ truyền thống và hữu cơ vi sinh) thay thế dần phân hóa học; sử dụng thuốc sinh học, thảo mộc kết hợp với các biện pháp quản lý dịch hại tổng hợp trên nho, táo, măng tây…

Hiện các giải pháp này đã được người nông dân trồng nho, táo, măng tây và các cây trồng khác áp dụng khá phổ biến, hiệu quả mang lại rõ rệt từ kinh tế, môi trường đến sức khỏe con người; đồng thời giúp người nông dân thay đổi tư duy nhận thức trong sản xuất, giúp người tiêu dùng nhận diện rõ sản phẩm để chọn lựa tiêu dùng.

Ông Nguyễn Năm (ở phường Đô Vinh) cho biết, gia đình ông trồng 2 sào táo giống mới, ứng dụng nhà màng có điều khiển qua smartphone để chống mưa, giảm nắng. Hệ thống tưới nước phun mưa được lắp đặt đều được điều khiển bằng hệ thống tự động cảm biến, giúp tiết kiệm chi phí nhân công lao động, tiết kiệm nước tưới. Mặc dù đầu tư bước đầu có cao, song những công nghệ trên được sử dụng rất nhiều năm và hiệu quả bước đầu mang lại cho sản xuất là rất lớn, rất hữu ích cho người nông dân.

Tuy nhiên cũng phải thấy rõ, do chi phí đầu tư công nghệ khá cao và quy trình công nghệ khá mới, sử dụng khá phức tạp nên đòi hỏi người vận hành phải có trình độ, chuyển môn; vì thế hiện tại quy mô ứng dụng còn có những hạn chế nhất định.

Hướng đến ứng dụng và nhân rộng

Nông dân ở phường Đô Vinh sử dụng Smartphone điều khiển máy kéo bạt bao và bảo vệ giàn táo.

Tiến sĩ Phan Công Kiên nêu rõ, để nhân rộng ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất, Viện Nghiên cứu Bông và Phát triển Nông nghiệp Nha Hố sẽ tiếp tục tập trung nghiên cứu chuyển đổi mô hình từ sản xuất truyền thống sang nông nghiệp công nghệ cao, nông nghiệp thông minh, hướng tới nền nông nghiệp bền vững và thân thiện với môi trường.

Trong số đó, ưu tiên cho các nhiệm vụ khoa học công nghệ các cấp nhằm hoàn thiện các quy trình công nghệ cho một số cây trồng chủ lực, đặc thù có giá trị cạnh tranh cao của địa phương và của vùng như cảm biến giám sát các thông số môi trường (như nhiệt độ, ẩm độ, ánh sáng, nồng độ CO2, các thông số EC, pH); hệ thống tưới chính xác kết hợp với sử dụng dinh dưỡng phù hợp; ứng dụng AI trong phân tích và giám sát các đối tượng sâu bệnh hại chính; ứng dụng cơ giới hóa một số khâu trong canh tác; nâng cao quy trình chế biến, bảo quản sản phẩm nông sản và phối hợp với các cơ quan chuyên môn để hỗ trợ người dân trong xây dựng và truy xuất nguồn gốc sản phẩm qua mã QR.

Bên cạnh đó, Viện sẽ tập trung tư vấn và chuyển giao các mô hình phát triển nông nghiệp theo chiều sâu, bền vững; trọng tâm là phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, gắn với du lịch sinh thái, trải nghiệm; trước mắt tập trung trên các đối tượng cây trồng có thế mạnh của từng địa phương.

Nông dân ở phường Đô Vinh ứng dụng công nghệ điều khiển nhà màng bảo vệ giàn táo.

Theo Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Khánh Hòa Nguyễn Duy Quang, đối với tỉnh hiện nay cơ cấu ngành nông nghiệp vẫn chiếm tỷ trọng lớn so với các ngành khác. Để đẩy mạnh bứt phá phát triển, đóng góp vào tăng trưởng GRDP chung của tỉnh, ngành nông nghiệp đang tích cực phối hợp với các Viện; trong đó có Viện Nghiên cứu Bông và Phát triển Nông nghiệp Nha Hố tăng cường ứng dụng và chuyển giao các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất.

Thời gian tới, ngành nông nghiệp tỉnh Khánh Hòa tiếp tục triển khai các mô hình thuộc Chương trình Khuyến nông tỉnh giai đoạn 2022 - 2026 và các dự án Khuyến nông Quốc gia; triển khai sản xuất thử nghiệm các giống nho, giống táo mới trong nhà màng theo hướng ứng dụng công nghệ cao.

Đồng thời, tiếp tục triển khai các nội dung thuộc Đề án phát triển các vùng sản xuất rau, phát triển cây công nghiệp chủ lực theo tiến độ; sản xuất và tiêu thụ lúa giống; củng cố và tổ chức lại sản xuất các nhiệm vụ tại vườn lan, vườn xoài... để phát triển có hiệu quả, đưa ngành nông nghiệp bứt phá phát triển một cách bền vững.

Bài và ảnh: Công Thử (TTXVN)