Nghị quyết 71: Kỳ vọng đột phá về giáo dục và đào tạo

Tiến sĩ Hoàng Văn Tú, Trưởng Bộ môn Chính trị học, Khoa Lý luận Cơ sở, Học viện Cán bộ Thành phố Hồ Chí Minh. Ảnh: TTXVN phát

Bước phát triển mới

Tiến sĩ Hoàng Văn Tú, Trưởng Bộ môn Chính trị học, Khoa Lý luận Cơ sở, Học viện Cán bộ Thành phố Hồ Chí Minh cho rằng, Nghị quyết chuyển trọng tâm từ “cải cách từng phần” sang đột phá chiến lược ở thể chế – nguồn lực – quản trị – số hóa, với các chỉ tiêu định lượng rõ ràng, đặt giáo dục vào trung tâm của chiến lược phát triển quốc gia. Các đột phá trọng yếu của Nghị quyết 71 thể hiện qua bốn trục: Quan điểm, mục tiêu, nhiệm vụ – giải pháp và cơ chế thực thi. Nghị quyết được kỳ vọng sẽ tạo ra các chuyển biến cụ thể theo 3 trụ cột: quản trị – nguồn lực – chất lượng và công bằng.

Điểm nhấn mới là đột phá từ đổi mới tư duy – thể chế và xác lập giáo dục công lập là trụ cột, ngoài công lập là thành phần quan trọng của hệ thống. Cùng với đó, Nghị quyết 71 đặt ra yêu cầu chuyển từ “quản lý hành chính” sang “kiến tạo phát triển”, tăng tự chủ gắn trách nhiệm giải trình.

Theo Tiến sĩ Hoàng Văn Tú, các đột phá của Nghị quyết có ý nghĩa ở bốn tầng: Thể chế quản trị, phân bổ nguồn lực, chất lượng – công bằng giáo dục, năng lực cạnh tranh quốc gia. Trong đó, việc chuyển trọng tâm từ quản lý hành chính sang kiến tạo phát triển, đẩy mạnh phân cấp gắn kiểm tra, giám sát, có thể rút ngắn đường ra quyết định, tăng trách nhiệm cá nhân người đứng đầu, song cũng đòi hỏi cơ chế kiểm soát quyền lực và chuẩn mực học thuật.

Nghị quyết cũng đặt ra yêu cầu bảo đảm nguồn lực công ở mức “đủ lớn – có mục tiêu”; trong đó, việc ấn định tỷ lệ chi ngân sách tối thiểu cho giáo dục, cùng triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia về hiện đại hóa giáo dục, sẽ tạo nền tảng chính trung hạn để hiện đại hóa hạ tầng và đầu tư có trọng điểm cho đại học nghiên cứu. Đây là bước dịch chuyển từ “mở rộng theo chiều rộng” sang “nâng chất có kiểm soát theo đầu ra”.

Cùng với đó, chính sách giữ chân đội ngũ là tín hiệu chính trị mạnh mẽ cho chiến lược nhân lực giáo dục, góp phần giảm "chảy máu" lao động, đặc biệt ở vùng yếu thế. Tác động lan tỏa của chính sách này là củng cố “văn hóa chất lượng” nơi trường học, song kèm yêu cầu cân đối ngân sách địa phương.

Việc trao tự chủ đầy đủ, toàn diện (không phụ thuộc mức tự chủ tài chính) cho đại học và giáo dục nghề nghiệp, cùng cơ chế phân bổ ngân sách dựa trên sứ mệnh – chất lượng – hiệu quả, sẽ tạo động lực đổi mới quản trị, đa dạng hóa chương trình, gắn đào tạo với nghiên cứu và thị trường lao động. Trục “3 – 5 đại học tinh hoa” đóng vai trò đầu tàu trong hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, giúp Việt Nam rút ngắn khoảng cách về nhân lực trình độ cao. Chuyển đổi số – AI được xác định như đòn bẩy năng suất hệ thống.

Từ mục tiêu phổ cập mầm non 3 – 5 tuổi, mạng lưới nội trú vùng khó, đến tái cấu trúc đại học và hội nhập chuẩn kiểm định quốc tế, Nghị quyết 57 đồng thời theo đuổi công bằng và xuất sắc – tạo nền cho tăng trưởng năng suất dài hạn và xếp hạng học thuật, đổi mới của Việt Nam.

Nền móng hệ thống giáo dục quốc dân hiện đại

Bà Vũ Thị Mai Hương, Hiệu trưởng Trường THCS Tiên Lãng, xã Tiên Lãng xem toàn văn Nghị quyết số 71- NQ/TW trên Thông tấn xã Việt Nam. Ảnh: Minh Thu/TTXVN

Ngay sau khi Nghị quyết được công bố, các nhà giáo tại thành phố Hải Phòng bày tỏ kỳ vọng giáo dục nước nhà sẽ có những phát triển vượt bậc, đặc biệt là trong chuyển đổi số toàn diện, phổ cập và ứng dụng mạnh mẽ công nghệ số, trí tuệ nhân tạo trong giáo dục và đào tạo.

Trường Trung học cơ sở xã Tiên Lãng luôn duy trì vị trí dẫn đầu trong khối 17 trường trung học cơ sở của huyện Tiên Lãng cũ. Bà Vũ Thị Mai Hương, Hiệu trưởng của trường cho biết, cùng với trái tim nhiệt huyết, tư duy sáng tạo của các thầy, cô giáo, trang thiết bị hiện đại sẽ giúp việc tổ chức tiết học khoa học, sinh động, hấp dẫn. Trong bối cảnh bùng nổ các ứng dụng sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI), các thầy, cô giáo nếu không tự nỗ lực tiếp nhận tinh hoa từ môi trường số sẽ tụt hậu. Vì lẽ đó, những giải pháp Nghị quyết 71-NQ/TW đưa ra sẽ giúp giáo dục Việt Nam phát triển vượt bậc thời gian tới, đặc biệt là các giải pháp về chuyển đổi số toàn diện, phổ cập và ứng dụng mạnh mẽ công nghệ số, trí tuệ nhân tạo trong giáo dục và đào tạo, cũng như tập trung xây dựng đội ngũ nhà giáo, cơ sở vật chất trường lớp đạt chuẩn, nâng cao chất lượng giáo dục mầm non và phổ thông.

Để triển khai trong thực tiễn, bà Vũ Thị Mai Hương mong muốn chính quyền các cấp tiếp tục ưu tiên nguồn lực dành cho xây dựng cơ sở vật chất, mua sắm trang thiết bị đồng bộ, đặc biệt là phòng học thông minh, giúp học sinh kết nối kiến thức với ứng dụng AI nhằm đáp ứng nhu cầu học tập. Các trường học mong muốn cơ quan liên quan nhanh chóng thực hiện việc phân cấp, phân quyền trong hệ thống giáo dục để hoạt động giáo dục thông suốt sau khi triển khai chính quyền hai cấp.

Cô giáo Nguyễn Thị Lan Phương, Trường tiểu học Nguyễn Văn Trỗi, đặc khu Cát Hải hướng dẫn học sinh tiếp cận bài học qua phương tiện thông minh. Ảnh: Minh Thu/TTXVN

Theo giáo viên Nguyễn Thị Lan Phương, Trường Tiểu học Nguyễn Văn Trỗi, đặc khu Cát Hải, Nghị quyết số 71-NQ/TW mang đến nhiều kỳ vọng mới cho những người làm việc trong lĩnh vực giáo dục, nhất là các thầy, cô giáo làm việc ở các địa bàn xa xôi, trong đó có hải đảo. Một trong những giải pháp Nghị quyết đưa ra để chuyển đổi số toàn diện, phổ cập và ứng dụng mạnh mẽ công nghệ số, trí tuệ nhân tạo trong giáo dục và đào tạo là "xây dựng chiến lược dữ liệu phục vụ cho chuyển đổi số và phát triển nền tảng giáo dục quốc gia ứng dụng trí tuệ nhân tạo có kiểm soát". Đây là nội dung đặc biệt quan trọng vì trong bối cảnh hiện nay, công nghệ phát triển không ngừng nghỉ, có tác động rất lớn đến suy nghĩ, học tập của con người, nhất là đối với lứa tuổi học sinh.

Qua thực tế ứng dụng AI vào hoạt động giảng dạy, cô giáo Nguyễn Thị Lan Phương chia sẻ, để có thế hệ công dân số trong tương lai, gia đình và nhà trường phải luôn đồng hành cùng các em ngay từ bây giờ. Về phía gia đình, các bậc phụ huynh cần tạo điều kiện để cho các con sử dụng thiết bị thông minh đúng cách, trong đó có các biện pháp giám sát thời gian sử dụng, nội dung các con truy cập. Đối với giáo viên, các thầy, cô giáo chọn lọc những ứng dụng ưu việt nhất hỗ trợ quá trình học tập, giúp học sinh tiết kiệm thời gian, sử dụng công nghệ trong học tập đúng mục đích.

Cô giáo Nguyễn Thị Lan Phương cho biết, từ khi Trường Tiểu học Nguyễn Văn Trỗi được đầu tư phòng học thông minh, cả cô và trò đều hào hứng với những giờ lên lớp ở phòng học này. Cô sử dụng rất nhiều ứng dụng AI để tạo bài giảng, còn học sinh sử dụng thiết bị thông minh truy cập bài học qua mã QR, làm bài tập trên thiết bị điện tử. "Công nghệ góp phần quan trọng xóa khoảng cách về không gian địa lý, nguồn tài liệu phục vụ học tập, tạo cơ hội tiếp cận tri thức tương đồng cho học sinh ở mọi vùng miền", cô giáo Lan Phương khẳng định.

Thu Hoài - Minh Thu (TTXVN)