Nghị quyết mới tạo sức bật phát triển cho TP.HCM

Hôm qua (24-6), Quốc hội (QH) đã bấm nút chính thức thông qua Nghị quyết thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP.HCM, thay thế Nghị quyết 54/2017. Để có được kết quả này là sự nỗ lực rất lớn không chỉ của riêng TP.HCM mà còn của Chính phủ, bộ, ngành, các cơ quan Trung ương và nhiều ý kiến đóng góp từ các tỉnh, thành trên cả nước.

Hiện, TP.HCM đã sẵn sàng tâm thế và có sự chuẩn bị kỹ lưỡng về kế hoạch, nhân sự, phân công cụ thể từng đầu việc cho các sở ngành phụ trách để triển khai, đưa nghị quyết vào cuộc sống một cách nhanh nhất khi được thông qua.

Pháp Luật TP.HCM điểm lại quá trình ra đời và lý do vì sao TP.HCM cần phải có một nghị quyết mới thay thế Nghị quyết 54 để có thể vươn lên phát triển mạnh mẽ hơn trong thời gian tới.

UBND TP.HCM cho biết quá trình chuẩn bị, xây dựng dự thảo nghị quyết mới thay thế Nghị quyết 54 được TP phối hợp cùng các cơ quan Trung ương thực hiện công phu, kỹ lưỡng, chặt chẽ, với nhiều cơ chế vượt trội giúp TP.HCM khơi thông nguồn lực và phát triển.

Cụ thể, những tháng đầu năm 2022, TP.HCM chuẩn bị tổng kết Nghị quyết 16/2012 của Bộ Chính trị về về phương hướng, nhiệm vụ phát triển TP.HCM đến năm 2020 và Nghị quyết 54/2017 về thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP.HCM. Ngay thời điểm đó, TP.HCM đã bắt tay vào xây dựng nghị quyết mới thay thế Nghị quyết 54.

Đến giữa năm 2022, Đoàn đại biểu QH TP.HCM và HĐND TP.HCM lần lượt thực hiện giám sát UBND TP về tình hình thực hiện Nghị quyết 54 để có kiến nghị phù hợp với Trung ương. Tại kỳ họp cuối năm 2022, Ủy ban Thường vụ QH đã cho ý kiến về việc thực hiện Nghị quyết 54, đồng thời thống nhất trình tại Kỳ họp thứ 4 của QH khóa XV việc gia hạn thời gian thực hiện nghị quyết này đến cuối năm 2023.

Sau đó, xét yêu cầu phải có nghị quyết mới bao quát hơn, giúp TP tháo gỡ những vướng mắc, điểm nghẽn chiến lược, đồng thời tạo ra động lực phát triển đột phá TP, QH ban hành Nghị quyết 76/2022 về ban hành nghị quyết mới thay thế Nghị quyết 54.

Với nghị quyết này, QH cho phép kéo dài Nghị quyết 54 thêm một năm, đến ngày 31-12-2023. Trong thời gian đó, QH yêu cầu Chính phủ chỉ đạo Bộ KH&ĐT, UBND TP.HCM phối hợp với các bộ, ngành xây dựng nghị quyết mới thay thế Nghị quyết 54 hiện hành.

Chính phủ cũng đã có tờ trình đề nghị Ủy ban Thường vụ QH xem xét, bổ sung nghị quyết mới vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2023 theo trình tự thủ tục rút gọn; trình QH cho ý kiến thông qua tại kỳ họp thứ 5 theo quy trình một kỳ họp.

Đáng chú ý, cuối tháng 12-2022, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết 31 về phương hướng phát triển TP.HCM đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2045. Quán triệt tinh thần này, TP.HCM cùng các cơ quan Trung ương đã soạn thảo nội dung nghị quyết mới, tìm ra cơ chế, chính sách vượt trội để TP giải quyết được những điểm nghẽn, vướng mắc, khơi thông mọi nguồn lực để phát triển, đóng góp nhiều hơn cho cả nước, cùng cả nước, vì cả nước.

TP.HCM đã phối hợp với Bộ KH&ĐT, các bộ, ngành Trung ương chuẩn bị kỹ lưỡng nội dung nghị quyết mới đúng quy định, quy trình. Cùng thời điểm, TP.HCM đã tổ chức lấy ý kiến các cơ quan, đơn vị, các đại biểu QH, HĐND TP.HCM, đội ngũ các chuyên gia, nhà khoa học, cộng đồng doanh nghiệp và người dân qua nhiều diễn đàn khác nhau.

Theo nhiệm vụ được phân công, Bộ KH&ĐT tổ chức 14 cuộc họp giữa tổ biên tập với các bộ, ngành và TP.HCM; tổ chức hội thảo lấy ý kiến góp ý của các chuyên gia, nhà khoa học và có 16/16 bộ, ngành tham gia góp ý vào dự thảo nghị quyết.

Phó Thủ tướng Lê Minh Khái sau đó cũng chủ trì họp với Bộ KH&ĐT, Bộ Tư pháp và TP.HCM về dự thảo nghị quyết. Từ ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng và góp ý của các bộ, ngành, chuyên gia, nhà khoa học, Bộ KH&ĐT đã hoàn thiện dự thảo nghị quyết với mục tiêu xây dựng các cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội nhằm tạo cơ sở pháp lý hữu hiệu để phát huy tiềm năng, lợi thế, tạo đột phá, giải quyết các điểm nghẽn, nút thắt về phát triển kinh tế - xã hội của TP.

Tháng 12-2022, UBND TP.HCM có tờ trình gửi Chính phủ về việc xây dựng nghị quyết về cơ chế, chính sách thí điểm tạo động lực phát triển TP.HCM, thay thế Nghị quyết 54. Qua nhiều lần thảo luận, xin ý kiến của các cơ quan Trung ương, đồng thời có sửa đổi, bổ sung, đến gần cuối tháng 5-2023, Chính phủ đã có báo cáo gửi QH về dự thảo chính thức nghị quyết của QH về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP.HCM.

Trong thời gian đó, nghị quyết mới của TP.HCM đã nhận được sự quan tâm đặc biệt của Chính phủ, QH. Tại phiên họp thứ 23 vào tháng 5-2023, Ủy ban Thường vụ QH đã cho ý kiến về dự thảo nghị quyết này, phấn đấu trình QH xem xét, quyết định nghị quyết mới thay Nghị quyết 54 ngay tại kỳ họp thứ 5.

Cũng trong tháng 5, Đảng đoàn QH đã có buổi làm việc với Ban Thường vụ Thành ủy TP.HCM về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP. Tại đây, khi chia sẻ về quá trình năm năm triển khai thực hiện Nghị quyết 54, Bí thư Thành ủy TP.HCM Nguyễn Văn Nên cho hay TP còn nhiều việc chưa làm được, hạn chế, tồn tại và những điều còn dở dang cần tiếp tục tháo gỡ xử lý. Tuy nhiên, không thể vì chưa làm được mà không giao việc nữa mà cần chấp nhận để đầu tư giao cơ chế, giao việc cho TP cũng là vì sự phát triển của cả nước.

Bí thư TP.HCM nêu rõ TP nhận thức được những thách thức, những điểm nghẽn cần phải đối mặt và vượt qua về thể chế, hạ tầng, nguồn nhân lực, chính sách huy động các nguồn lực xã hội và giải quyết các tồn đọng.

Với sứ mệnh của TP là phải tiếp tục nỗ lực, Bí thư TP.HCM Nguyễn Văn Nên bày tỏ mong muốn, dự thảo Nghị quyết của QH về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP.HCM sẽ sớm được xem xét thông qua ngay tại Kỳ họp thứ năm, QH khóa XV để không lỡ mất thời cơ, lỡ mất cơ hội cho sự phát triển của TP.

Cũng tại buổi làm việc này, Chủ tịch QH Vương Đình Huệ đánh giá cao sự chuẩn bị công phu, kỹ lưỡng của Chính phủ, nỗ lực của TP.HCM bảo đảm chất lượng hồ sơ dự án nghị quyết trình QH. Ông cũng đánh giá cao sự tìm tòi, nghiên cứu của TP để có nhiều đề xuất chính sách mới. Trong quá trình thảo luận tại kỳ họp, nhiều đại biểu QH cũng đã có ý kiến về sự chuẩn bị công phu, chu đáo và đánh giá cao chất lượng dự thảo nghị quyết mới.

Ngày 8-6, tại kỳ họp thứ năm, QH đã thảo luận tại hội trường về dự thảo nghị quyết thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP.HCM, thay thế Nghị quyết 54/2017. Đa số các đại biểu đều ủng hộ và cho rằng cần cho TP.HCM một số cơ chế, chính sách đặc thù giúp TP phát triển, từ đó đóng góp vào sự phát triển cho cả vùng và cả nước.

ĐB Dương Khắc Mai (Đoàn Đắk Nông) cho rằng cơ chế cho TP.HCM không chỉ đặc thù mà phải đặc biệt, không chỉ vượt trội mà cần cơ chế đi trước để TP.HCM thực sự là đầu tàu đa chức năng, đi trước mở đường và đảm nhận vai trò dẫn dắt, tìm hướng đi mới cho cả nước. Theo ông, cơ chế đó phải đủ để TP.HCM trở thành trung tâm thực hành, thực nghiệm để giải quyết những vấn đề trong thực tiễn chưa đủ rõ, hoặc đủ nhưng chưa đủ chín.

Còn theo ĐB Nguyễn Trúc Sơn (Đoàn Bến Tre), các dự án triển khai tại TP.HCM phần lớn thuộc dạng “đặc biệt”, có ý nghĩa không chỉ đối với TP mà còn cả vùng, cả nước. “Từ rất lâu, TP.HCM vì cả nước, bây giờ cả nước vì TP.HCM. Với chính sách đặc thù này, chúng tôi rất kỳ vọng TP.HCM phải đi trước, về trước chứ không phải TP.HCM đi trước, về sau. Làm sao cho những chính sách chúng ta đưa ra thật sự khả thi trong quá trình thực hiện” - ĐB Sơn nói.

Cũng theo ông, thời gian để triển khai các chính sách, cơ chế thí điểm chỉ kéo dài năm năm là quá ngắn, nhất là trong bối cảnh hiện nay, các quy hoạch của các tỉnh, thành và của quốc gia chưa hoàn thiện. “Nếu TP.HCM ban hành và thực hiện ngay chính sách này thì liệu TP.HCM được phép làm các dự án gì chưa được phê duyệt trong quy hoạch? Nếu được, có thể chúng ta giao cho TP.HCM trùng khớp với thời kỳ quy hoạch 2021-2030, nghĩa là chính sách này kéo dài đúng kỳ quy hoạch đến năm 2030, đến cuối kỳ quy hoạch chúng ta sẽ tổng kết…” - ĐB Sơn nói.

Nghị quyết mới vừa được thông qua có hơn 40 cơ chế, chính sách thuộc bảy nhóm chính sách lớn về quản lý đầu tư; tài chính ngân sách; quản lý đô thị và tài nguyên môi trường; thu hút nhà đầu tư chiến lược; quản lý khoa học và công nghệ, đổi mới, sáng tạo; tổ chức bộ máy của TP và tổ chức bộ máy của TP Thủ Đức với nhiều điểm mới.

Trong đó, có ba chính sách kế thừa Nghị quyết 54, bốn chính sách vừa kế thừa vừa “nâng cấp” từ Nghị quyết 54; một số chính sách tương tự các địa phương khác hoặc đã được dự kiến trong dự thảo Luật Đất đai và Luật Nhà ở (sửa đổi). Cùng đó là 27 cơ chế, chính sách hoàn toàn mới.

Đáng chú ý, về cơ chế quản lý đầu tư, QH cho phép TP.HCM thí điểm mô hình phát triển đô thị theo định hướng phát triển giao thông (TOD). Đây là mô hình lấy định hướng phát triển giao thông công cộng làm cơ sở cho quy hoạch, phát triển đô thị nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng đất, công trình công cộng, giảm ùn tắc giao thông và ô nhiễm môi trường.

Theo đó, HĐND TP quyết định sử dụng ngân sách địa phương để triển khai dự án đầu tư công độc lập nhằm thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư đối với các dự án đầu tư theo đồ án thiết kế đô thị riêng, đồ án quy hoạch đô thị vùng phụ cận các nhà ga thuộc tuyến đường sắt được cấp thẩm quyền phê duyệt, vùng phụ cận các nút giao thông dọc tuyến đường Vành đai 3 thuộc địa phận TP để thu hồi đất, chỉnh trang, phát triển đô thị, thực hiện tái định cư, tạo quỹ đất để đấu giá lựa chọn nhà đầu tư các dự án phát triển đô thị, thương mại, dịch vụ theo quy định.

Về tài chính, ngân sách, nghị quyết cho phép TP được sử dụng ngân sách địa phương để thực hiện dự án, công trình giao thông đường bộ có tính chất vùng, liên vùng…; TP được quyết định cơ chế, chính sách ưu đãi, ưu tiên thu hút nhà đầu tư chiến lược trong các lĩnh vực như sản xuất chip, công nghiệp mạch tích hợp bán dẫn, vật liệu mới.

Về tổ chức bộ máy, Nghị quyết mới trao quyền thành lập Sở An toàn thực phẩm cho TP.HCM. TP được quyết định cơ cấu, số lượng cán bộ, công chức tại các phường, xã, thị trấn; quyết định số lượng, chức danh, chế độ chính sách của người hoạt động không chuyên trách tại các phường, xã, thị trấn, bảo đảm tinh gọn tổ chức bộ máy.

UBND huyện thuộc TP.HCM có không quá ba phó chủ tịch; UBND phường, xã, thị trấn có từ 50.000 người trở lên có không quá ba phó chủ tịch.

Về tổ chức bộ máy TP Thủ Đức, nghị quyết mới quy định HĐND, UBND, chủ tịch UBND TP.HCM phân cấp, ủy quyền một số nhiệm vụ, quyền hạn thuộc thẩm quyền cho HĐND, UBND, chủ tịch UBND TP Thủ Đức trong các lĩnh vực quản lý đầu tư; tài chính, ngân sách; quản lý kinh tế; quản lý đô thị và tài nguyên môi trường; quản lý văn hóa xã hội; tổ chức bộ máy quản lý hành chính của chính quyền đô thị và quản lý cán bộ, công chức, viên chức.

UBND, chủ tịch UBND TP Thủ Đức được ủy quyền cho thủ trưởng các cơ quan chuyên môn, UBND các phường, chủ tịch UBND các phường một số nhiệm vụ, quyền hạn, trừ những nội dung đã được TP.HCM ủy quyền…

QH giao Chính phủ trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình, có trách nhiệm tổ chức thực hiện Nghị quyết này. Đồng thời tổ chức sơ kết ba năm việc thực hiện Nghị quyết và báo cáo QH tại kỳ họp cuối năm 2026; tổng kết việc thực hiện Nghị quyết, báo cáo QH tại kỳ họp cuối năm 2028.

Mặt khác, QH cũng giao Chính phủ chỉ đạo các cơ quan liên quan phối hợp với TP cải cách thủ tục hành chính, rút ngắn thời gian xử lý các vấn đề chưa phân cấp, phân quyền cho TP. Ban hành các cơ chế, chính sách phù hợp với thẩm quyền nhằm điều chỉnh, bổ sung các quy định phù hợp giải quyết những bất cập phát sinh trong thực tiễn quản lý, phát triển TP. Mở rộng việc phân cấp, ủy quyền cho HĐND và UBND TP so với các quy định hiện hành...

Không đợi đến lúc QH thông qua nghị quyết mới, từ tháng 5-2023, UBND TP.HCM đã ban hành kế hoạch triển khai chuẩn bị thực hiện thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP.

Đây là sự chủ động chuẩn bị của UBND TP.HCM để có thể triển khai ngay các nội dung thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù theo nghị quyết mới thay thế Nghị quyết 54 khi được QH ban hành, không để bị chậm trễ, đảm bảo đem lại hiệu quả thiết thực từ sớm và đầy đủ. Đồng thời, tạo cơ sở xác định nội dung công tác cụ thể, phân công trách nhiệm rõ ràng đối với các cơ quan, đơn vị để triển khai đồng bộ, đúng tiến độ và yêu cầu nhiệm vụ.

UBND TP đã xác định các công tác chuẩn bị cụ thể trên bảy lĩnh vực, phân công các sở, ngành thực hiện, gồm quản lý đầu tư; tài chính ngân sách; quản lý đô thị và tài nguyên môi trường; ngành nghề ưu tiên thu hút nhà đầu tư chiến lược; quản lý khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo; tổ chức bộ máy TP.HCM và tổ chức bộ máy TP Thủ Đức. Sở KH&ĐT được TP giao làm đầu mối phối hợp bộ, ngành trình Chính phủ ban hành nghị định này trong quý III-2023.

UBND TP cũng thành lập Tổ công tác do Chủ tịch Phan Văn Mãi làm tổ trưởng, trực tiếp chỉ đạo thực hiện kế hoạch triển khai các nội dung thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP.

Các sở, ngành được phân công phải khẩn trương triển khai nội dung chuẩn bị, kịp thời trình UBND TP đúng tiến độ và đảm bảo chất lượng. Trong đó, xác định rõ vai trò, trách nhiệm của đơn vị chủ trì, phối hợp để thực hiện đồng bộ, hiệu quả, không để tình trạng đùn đẩy công việc, làm ảnh hưởng đến kết quả chung.

UBND TP.HCM đã chỉ đạo các cơ quan tham mưu ngay các nội dung đề án cụ thể triển khai trong quý II và quý III-2023 và đề nghị HĐND TP.HCM, Ủy ban MTTQ Việt Nam TP.HCM và các đoàn thể chính trị - xã hội giám sát, phản biện để góp phần hoàn thiện các nội dung, đảm bảo tính khả thi và hiệu quả khi được ban hành.

Chính quyền TP.HCM cũng cho biết ngay trong tháng 6 này, các sở, ngành sẽ hoàn thiện tám tờ trình để UBND TP trình HĐND TP xem xét thông qua tại kỳ họp giữa năm vào tháng 7, ngay sau khi nghị quyết mới được QH thông qua.

UBND TP.HCM cũng lên kế hoạch trình HĐND TP những nội dung tiếp theo về cơ chế, chính sách theo nghị quyết mới. Mặt khác, Thành ủy TP.HCM sẽ tổ chức hội nghị cán bộ để triển khai việc thực hiện nghị quyết mới vào đầu tháng 7, đồng thời có chỉ thị về việc này và nghiên cứu thành lập các tổ, ban chỉ đạo, hội đồng tư vấn, tổ thư ký để triển khai, đưa nghị quyết mới đi vào cuộc sống một cách nhanh và hiệu quả nhất.

Nội dung: LÊ THOA - Đồ họa: HOÀNG QUYÊN