Nghị quyết Quốc hội về cơ chế đặc biệt: Bảo vệ quyền sở hữu, tự do kinh doanh

Nghị quyết có hiệu lực thi hành từ ngày được thông qua

Chiều 24/6, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV đã biểu quyết thông qua Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế đặc biệt xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật với 397/411 đại biểu Quốc hội có mặt tán thành, đạt 96,59%.

Chiều 24/6/2025, Quốc hội biểu quyết thông qua Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật. Ảnh: VPQH

Nghị quyết gồm 7 điều, quy định về tiêu chí xác định, nguyên tắc, phương án, quy trình và trách nhiệm trong việc xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật. Đối với những nội dung về quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân mà theo Hiến pháp phải do luật định; việc hạn chế quyền con người, quyền công dân; tội phạm và hình phạt; tố tụng tư pháp; nguyên tắc cơ bản về tổ chức bộ máy thì không áp dụng phương án xử lý khó khăn, vướng mắc quy định tại khoản 2 và khoản 3 Điều 4 của Nghị quyết này.

Theo Nghị quyết, khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật kìm hãm, cản trở, gây ách tắc phát triển kinh tế - xã hội được xác định theo một trong các tiêu chí sau: quy định mâu thuẫn, chồng chéo trong cùng một văn bản quy phạm pháp luật hoặc giữa các văn bản quy phạm pháp luật; quy định của văn bản quy phạm pháp luật không rõ ràng, có nhiều cách hiểu khác nhau, không hợp lý, không khả thi, gây khó khăn trong áp dụng, thực hiện pháp luật; quy định của văn bản quy phạm pháp luật tạo gánh nặng chi phí tuân thủ; chưa có quy định của văn bản quy phạm pháp luật hoặc có quy định nhưng hạn chế việc đổi mới, sáng tạo, phát triển động lực tăng trưởng mới, khơi thông nguồn lực, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và hội nhập quốc tế.

Nghị quyết có hiệu lực thi hành từ ngày được thông qua đến hết ngày 28/2/2027.

Bổ sung nguyên tắc hợp hiến, minh bạch

Trước khi biểu quyết, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh trình bày báo cáo tóm tắt về việc tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Nghị quyết. Bộ trưởng Bộ Tư pháp nêu rõ, về tên gọi Nghị quyết, tiếp thu ý kiến của đại biểu Quốc hội, Chính phủ đã chỉnh lý tên gọi của Nghị quyết thành “Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế đặc biệt xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật”.

Về tiêu chí xác định khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật, tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, Chính phủ đã chỉnh lý, bổ sung tiêu chí “chưa có pháp luật điều chỉnh”; chỉnh lý nội dung “phát triển mô hình kinh doanh mới” thành “phát triển động lực tăng trưởng mới” vào quy định tại khoản 3 Điều 2 của dự thảo Nghị quyết.

Về nguyên tắc xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật, có ý kiến đề nghị bổ sung nguyên tắc “bảo đảm tính hợp hiến, tính thống nhất của hệ thống pháp luật”, “công khai, minh bạch” và “không tăng trách nhiệm bất hợp lý cho người dân và doanh nghiệp”. Cho rằng, đây là nguyên tắc có ý nghĩa quan trọng trong việc kiểm soát chất lượng xây dựng, hoàn thiện pháp luật, bảo đảm việc xử lý khó khăn, vướng mắc không làm phát sinh thêm mâu thuẫn, chồng chéo mới hoặc gây xung đột với các quy định khác của pháp luật.

Tiếp thu ý kiến này, Chính phủ chỉnh lý khoản 1, khoản 2 và khoản 5 Điều 3 dự thảo Nghị quyết. Cụ thể Khoản 1: “Thể chế hóa đầy đủ, đúng đắn, kịp thời chủ trương, đường lối của Đảng; bảo đảm tính hợp hiến, thống nhất của hệ thống pháp luật.”. Khoản 2: “Bảo đảm công khai, minh bạch; kiểm soát quyền lực, phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, lợi ích nhóm, cục bộ.”

Đáng chú ý, Khoản 5: “Bảo đảm quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân, quyền, lợi ích hợp pháp của người dân, doanh nghiệp, đặc biệt là các quyền tự do kinh doanh, quyền sở hữu tài sản và quyền tự do hợp đồng; không tăng trách nhiệm bất hợp lý cho người dân và doanh nghiệp.”

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh trình bày báo cáo tóm tắt về việc tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo. Ảnh: VPQH

Đối với phương án xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật (Điều 4 dự thảo Nghị quyết), Bộ trưởng nêu rõ, tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, Chính phủ đã chỉnh lý, bổ sung quy định tại Điều 4 dự thảo Nghị quyết về phương án xử lý khó khăn, vướng mắc theo hướng, thứ nhất, chỉnh lý quy định tại khoản 1 theo hướng quy định cụ thể các phương án xử lý, áp dụng chung cho các chủ thể và các hình thức văn bản quy phạm pháp luật, bao gồm cả các văn bản của chính quyền địa phương.

Thứ hai, bổ sung quy định trường hợp Chính phủ ban hành nghị quyết dẫn đến đồng thời phải sửa đổi, bổ sung các luật, nghị quyết của Quốc hội, pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội không do Chính phủ trình, thì tại hồ sơ trình xin ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội phải có ý kiến của cơ quan trình.

Thứ ba, bổ sung quy định trường hợp ban hành nghị quyết của Chính phủ có nội dung điều chỉnh vấn đề chưa có luật, nghị quyết của Quốc hội quy định hoặc tác động lớn đến kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh, đối ngoại, thì phải xin ý kiến cơ quan có thẩm quyền của Đảng trước khi ban hành.

Hoàng Nhưỡng